Sosial mediada yaxud gündəlik söhbətlərdə tez-tez rast gəldiyimiz bir neçə elmi səhv ya da səhv öyrənilmiş məlumatın doğrularını sizə təqdim edirik.
1. Ayın qaranlıq üzü əslində qaranlıq deyil.
Dünyanın ətrafında dönmə müddəti ilə öz ətrafında dönmə müddəti bərabər olduğu üçün biz yalnız eyni üzünü görürük. Lakin o da Yer kimi öz ətrafında döndüyü üçün normal dərəcədə Günəş işığı görür. Hətta buna görə hilal, yarım ay, bütöv ay kimi anlayışlar var. Digər bir deyimdə istifadə olunan “Ayın qaranlıq üzü” ifadəsi də yanlışdı. Ay normal dərəcədə işıq alır.
2. Günəşin yaydığı istiliyin səbəbi reaksiyalardır.
Günəş yanmır və ya hər hansı bir şeyi yandırmır. Günəşdə gördüyümüz nəhəng bir nüvə füzyon reaksiyasıdır.
3. Pluton planetlər arasından çıxarılıb.
Hal-hazırda 8 qəbul edilmiş planet var. Pluton 2006-da siyahıdan çıxardılıb. Sosial mediada bu mövzudakı fərziyyələr davam etsə də, Pluton hələ də planet olaraq qəbul edilmir. Bu il bu mövzunun təkrar gündəmə gəlməsi gözlənilir.
P.S. “New Horizons” adlı kosmos vasitəsinin əldə etdiyi görüntülərdən sonra Plutonun vəziyyətinin təkrar nəzərdən keçirilməsi gözlənilir.
4. Balıqların yaddaşları düşündüyümüzdən də yaxşıdır.
Balıqların yaddaşları 3 saniyə deyil və buna görə yemək yeyərkən çatlayıb ölmürlər. Balıqların çoxu 6 ay ərzində yaddaşlarında xatirələr və bir çox şeyi saxlaya bilir.
5. Ördəklərin səsi normal şəkildə səslənir.
Ördəklər səsinin çıxarkən fərqli olduğu hətta heç olmadığı barədə xəbər bütün dünyada yayılmışdı, lakin bu da səhvdir. Ördəklərin səsi hər hansı bir ses kimidir.
6. Yarasaların görmə duyğularından çətinlik yoxdur.
Yarasalar kor deyil. Bəli, doğru oxudunuz, bu, uşaqlıqdan bəri bizlərə səhv izah edilib. Yarasalar yalnız əsas olaraq səsi istifadə etsələr də, hər şeyi normal şəkildə görən bir cüt gözləri var.
7. Kəpənəklərin ömrü bir gün deyil.
Cəmiyyət tərəfindən ümumi qəbul edilmiş səhvlərdən biri də budur. Lakin kəpənəklərin ömrü bir gün deyil, ortalama 20-30 gün arasındadır.
8. İnsanda 5 duyğu yoxdur.
İnsanların 5 təməl duyğusu yoxdur. Baxdığınız fiziki istinad nöqtəsinə görə, 9 ilə 20 arasında təməl duyğusu vardır. Bunların arasında tarazlıq duyğusu, sürət-təcil duyğusu kimi duyğular vardır.
9. Dilin hər nöqtəsi eyni dadı alır.
Dilin hər bölümü, demək olar ki, eyni dadı və hər şeyin dadını alır. Dilin ucu ilə yan tərəfləri arasında heç bir fərq yoxdur.
10. Gecə-gündüzün bərabərliyi, gecə-gündüz bərabərliyi mənasını verməz.
Gecə-gündüzün bərabərliyi dünyanın hər yerində gecə-gündüz bərabərliyi mənasına gəlmir. Bu astronomik olaraq Yer ilə Günəşin xüsusi bir düzülüşünə verilən bir addır. Bəli, “Wikipedia”nı açanlar olacaq və gecə-gündüzün bərabərliyi məqaləsində “Dünyada gecə və gündüz bir-birinə bərabər olur” deyə bir ifadə ilə rastlaşacaqlar. Bu da səhvdir. Bunu bilmək üçün digər ingilisdilli məqalələri oxumaq lazımdır.
11. İldırım eyni yerə düşə bilər.
İldırım ya da şimşək eyni yerə iki dəfə düşməz və vurmaz deyə məşhur bir məlumat var. İldırım “Empire States” binasına son bir ildə eyni nöqtəyə 100 dəfə düşüb. Ayrıca bir saniyə fərqlə eyni nöqtəyə 3 dəfə ildırım düşüb..
12. Meteorlar yanmır, donur.
Atmosferə girən meteorlar yanmır. Onların bir çoxu buz ilə bağlanarkən sürtünmə o buzları qaldıraraq, quyruq meydana gətirir.
13. Alkoqolun beyin hüceyrələrinə zərəri yoxdur.
Məşhur fikirlərdən biri də spirtin beyin hüceyrələrinə zərər verdiyi barədədir. Lakin aparılan elmi araşdırmalar göstərib ki, spirt beyin hüceyrələrini öldürmür. O, yalnız sinapsislerin (neyronlar arası əlaqə) iş sürətlərini müvəqqəti olaraq aşağı salar.
14. Dünyanın mərkəzi qatı isti deyil.
İbtidai məktəbdən bəri bizə öyrədilən bir şey: dünyanın mərkəzi çox istidir və oraya çatmağımız qeyri-mümkündür. Doğrusu isə budur: Yer kürəsinin nüvəsi yanmır. Dünyanın mərkəzi nəhəng miqdarda qatı halda nikel və dəmirdən ibarətdir.
15. Almaz kömürdən ibarətdir mifi səhvdir.
Zaman-zaman almazların kömürün çevrilməsiylə meydana gəldiyini eşitmiş ola bilərsiniz, ancaq bu da doğru deyil. Almazların ən azı 990 milyon il əvvəl meydana gəldiyi, bir çoxunun isə 3,2 milyard ilə qədər qədim olduğu bilinir. Bu, quruda bitki meydana gəlməsinin başladmasından təxminən 500 milyon ildən əvvəl deməkdir. Kömürün qaynağının bitkilər olduğu məlumdursa, almazların kömürdən meydana gəlmədiyi də bəllidir.
16. Yerin Günəş ətrafında döndüyünü söyləyən ilk adam Kopernik deyil.
Kopernik Yerin Günəşin ətrafında döndüyünü söyləyən ilk adam deyil. Antik Yunanıstanda yunanlar bunu çox dilə gətirmişdi.
17. Dünyanın dönüşü suya təsir etmir.
Suyun Yer kürəsinin təsiri ilə axması fikri yanlışdır. Su kütlələri Şimal qütbdən Cənuba doğru axmır.
