Bu gün əhali plastik qablaşdırılmış suların təmizliyinə daha çox güvənir. Bu səbəbdən də müxtəlif şirkətlərdən evə qablaşdırılmış saf su adıyla satılan sulardan sifariş edir. Belə sulara mağaza vitrinlərində, küçə satışlarında da rast gəlmək olur. Ekspertlərsə satışda olan suların 30 faizinin krantdan doldurulduğunu, düzgün saxlanılmadığını, evə gətirilən, lakin mağazada satılmayan sularınsa çox şübhəli olduğunu bildirir.
Tibb sahəsi üzrə ekspert, həkim-terapevt Hüseyn Mehdiyevin bildirdiyinə görə, keyfiyyətsiz hazırlanmış plastik qablarda su saxlamaq, bundan istifadə etmək orqanizm üçün zərərlidir: “Xüsusən də uşaqlara plastik qablarda olan sulardan vermək olmaz. Heç olmasa, uşaqlara şüşə qabda olan sulardan vermək lazımdır” deyən müsahibimiz vurğulayır ki, marketlərdə satışda gördüyümüz əksər sular plastik qablardadır: “Şüşə qabda olan sular çox az satılır. Hətta uzun müddət istifadə üçün nəzərdə tutulan 5-10 litrlik plastik qablarda satılan sular var. Əslində qablaşdırılmış sularda istifadə müddəti verilməlidir. Onun saxlanma şəraitindən də çox şey asılıdır. Plastik qabların hazırlanmasından tutmuş suların həmin qablara təmizlənərək yığılmasına, saxlanma şəraitinə və istifadə müddətinə qədər hər şey araşdırılmalı və ciddi nəzarətdə saxlanılmalıdır. Müəyyən, buna cavabdeh olan qurumlar, əlbətdə, deyəcəklər ki, orqanizm üçün heç bir təhlükə yoxdur. Xüsusən, saxlanma şəraiti standartlara cavab verməyən yerlərdə satılan plastik qablardakı sular orqanizmi zəhərləyir. Yay aylarında suları günün altında, açıqlıqda qoyurlar ki, insanlar görüb suyu almaq istəsinlər. Plastik qablaşdırılmış suların insan orqanizminə toksiki təsiri var. Bu o demək deyil ki, plastik qablardakı suyu içdikdə insan dərhal zəhərlənir. Bunlar orqanizmi tədricən zəhərləyir, bunun fəsadları gələcəkdə üzə çıxır. Fikir versəniz, indiki zamanda xəstəliklərin sayı əvvəlkindən daha çoxdur. Bu özü elmi-araşdırma tələb edir”.
Onun dediyinə görə, insan yay aylarında gündə 2 yarım, 3 litr maye qəbul etməlidir: “Suyu dəfələrlə qaynatmaq da məsləhət deyil. Bir neçə dəfə qaynadılan suyun xeyrindən çox orqanizmə ziyanı var. Çünki qaynamış suda əmələ gələn birləşmələr orqanizmə zərərlidir. Bütün infeksiyalar, əsasən də bağırsaq infeksiyaları su ilə keçir. Ən yaxşı üsul odur ki, evlərə gələn su saf olsun. İnsan krandan gələn suya o qədər əmin olmalıdır ki, gedib mənşəyi məlum olmayan sular almasın. Suların hərəsinə bir ad qoyub satırlar. Onu yoxlamaq da olmur, içindəki suyun hardan yığıldığı, hansı proseslərdən keçdiyi məlum deyil”.
Su İstehsalçıları Birliyinin sədri Dövlət Məmmədovun sözlərinə görə, ölkəyə xaricdən sonsuz sayda keyfiyyətsiz sular daxil olur: “Satışda olan suların əksəriyyəti ölkədə fəaliyyət göstərən sexlərdə qablaşdırılır. Əsasən Gürcüstandan, Türkiyədən və Rusiyadan gətirilən suların üstündəki qeydlərlə tərkibi uyğun gəlmir. Lakin aidiyyəti orqanlar həmin sexlərin yerini müəyyənləşdirməkdə maraqlı deyil”.
Məmmədov onu da qeyd edib ki, bu gün Azərbaycanda Avropa standartlarının tələblərinə uyğun olaraq tikilən müasir zavodlarda yüksək keyfiyyətli su istehsal olunur: “Bu zavodlarda suyun keyfiyyətini yoxlamaq üçün xüsusi laboratoriyalar fəaliyyət göstərir. Hər gün həmin laboratoriyalarda qablaşdırılacaq suyun analizi götürülür. Bu suların hamısı təbii bulaqlardan gələn sulardır. Yəni sular yerində qablaşdırılır, onların heç biri Bakıda qablaşdırılan krant suyu deyil”.
Həmsöhbətmmiz hesab edir ki, mağazada satılmayan, yalnız evlərə gətirilən suları almaq düzgün deyil: “Çünki o suyun mənbəyi bilinmir. Üzərinə qeyd olunan ünvanla maraqlananda həmin yerdə su sexinin belə olmadığı məlum olur. Bu sahədə nəzarət çox zəifdir. Bir çox hallarda suyu istehsal edən şirkətlərin ünvanları düzgün göstərilmir”.
Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov da hesab edir ki, satışda olan suların 30 faizi plastik qablara krantdan yığılır: “Xüsusən evlərə, ofislərə 20 litrlik plastik qablarda gətirilən sularda problemlər yaşanır. Suyu qaynadıb dibində ərp verməklə də, onların vəziyyətini müşahidə etmək olar. Təmizlənmiş suların ərp verməsi bu sahədə böyük yalanların olduğunu göstərir”.
E.Hüseynov vurğulayıb ki, su ilahi bir nemətdir: “İnsan bədəninin 85 faizi sudur. Odur ki, xəstəliklərin 25 faizini suda axtarın. Görün, nə içirsiniz. Su dadı, qoxusu olmayan, səsi musiqi alətləriylə ifadə olunmayan möcüzə, həyatın özüdür. Bu amilləri nəzərə alan müxtəlif filtr satan şirkətlər reklamlar apararaq, evlərə gedib güya su təmizliyən filtrləri quraşdırdıqlarını deyirlər. Filtrlərə görə, 2000-3000 manat pul alır, bununla insanları aldadırlar. Bu, hələ araşdırılmayıb ki, hansı qan qrupunda olan adama hansı parametrlərdə olan su lazımdır”.
Onun dediyinə görə, plastik qabda qablaşdırılmış, günün altında saxlanılan sular artıq təhlükəyə çevrilmiş sulardır: “Plastik qabların tərkibində olan kimyəvi maddələr suyun tərkibinə sirayət edir. Eləcə də, insanlar müasir termos çayniklər işlədir. Bu cür çayniklər suyu dəfələrlə qaynadır və belə suları içmək çox təhlükəlidir”.
Ekspert bildirib ki, bazarda litri 40 qəpikdən 10 manata qədər olan adi içməli süfrə suları var: “Adi içməli suların nə üstünlüyü olur ki, o birilərindən qat-qat bahadır? Bu qiymət fərqi onu göstərir ki, su ilə bağlı cəmiyyətdə problemlər var. Heç kəs deyə bilməz ki, filan brend suyun hansı hissəsi necə təmizlənib, hansı hissəsi krantdan gəlib.
Suyun geniş analizi olmalıdır. Neçə ildir ki, sahibkarlar yoxlamalar ləğv olunub və bundan istifadə edən sahibkarlar suyu hardan gəldi, necə gəldi yığaraq satır. Bu məsələni həll etmək üçün, birincisi, mükəmməl istehlakçı siyasəti olmalıdır, “İstehlakçıların hüquqlarını müdafiəsi haqqında” qanunda dəyişiklik olmalıdır. Qanunu yerinə yetirən dövlət orqanlarının işi fəal olmalı, müstəqil laboratoriyalar yaradılmalıdır. Müstəqil laboratoriyaların analizləri hüquqi sənəd kimi laboratoriyada tanınmalıdır və s”.
Aynurə MƏMMƏDOVA
