Ötən il pandemiya ilə əlaqədar olaraq, bütün sahələrdə olduğu kimi daşınmaz əmlak bazarında da durğunluq müşahidə edildi. Alqı-satqı prosesləri azaldı.
Mütəxəssislərin fikrincə, vətəndaşlar ötən il ala bilmədikləri mənzillərə bu il sahib olmağa çalışacaqlar.
Bəs mənzil alarkən nəyə diqqət etmək lazımdır?
Əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev bildirir ki, mənzillər satışa çıxarışla, müqavilə ilə qeydiyyat yolu və ya sənədsiz olaraq çıxarılır.
“Çıxarışlı mənzil alarkən vətəndaş mənzilin sənədlərini yoxlatdırmalıdır. Mənzil kimin adınadır, sahibi sağdırmı, evi satırmı, qeydiyyatda neçə nəfər var, qeydiyyatda olan şəxslər mənzilin satılmasına razıdırmı və s. bu suallara cavab tapmalıdır. Düzdür, mənzilin sənədlərində hansısa bir problem olduğu zaman notarius alqı-satqı prosesini reallaşdırmır. Ancaq burada başqa bir problemli məsələ var. Ev satılır, amma evdə qeydiyyatda adamlar qalır. Vətəndaş evi alır, aylar-illər keçsə də, qeydiyyatda olan şəxslər qeydiyyatdan çıxmırlar. Bu halda vətəndaş məcbur qalıb həmin şəxsləri məhkəməyə verir və uzun sürən məhkəmə proseslərindən sonra onlar qeydiyyatdan çıxarılırlar. Bu isə əlavə vaxt itkisi, əlavə xərc deməkdir”, – deyə ekspert vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, vətəndaş ev alarkən evdə qeydiyyatda heç kimin qalmamasına önəm verməlidir.
Mütəxəssis qeyd edir ki, adətən ev alarkən qeydiyyatda olan şəxslər varsa, alan şəxslər qeydiyyatda olan şəxslərin evdən qeydiyyatdan çıxmasına qədər müəyyən qədər pul saxlayırlar: “Əgər çıxarış vətəndaşın adınadırsa, qeydiyyatda olan şəxslərin heç bir hüququ olmamalıdır. Bu baxımdan müştəri ev alarkən bu məsələləri araşdırmalıdır. Yaxşı olar ki, vətəndaşlar çıxarışın surətini notarial qaydada yoxlatsınlar”.
Vətəndaş MTK-dan müqavilə əsasında mənzil alırsa, o zaman ancaq tikinti şirkətinin məlumatlarına etimad etməkdən başqa çarəsi qalmır: “Çünki vətəndaşa bu barədə məlumat verə biləcək başqa bir qurum yoxdur.
Bu zaman vətəndaşlar aldadıla bilərlər. Bir mənzil bir neçə nəfərə satıla bilər. Bu səbəbdən də vətəndaşlar mənzil alarkən ya əmlak məsələləri üzrə ekspertlərə, ya da hüquqşünaslara müraciət edərək, aldadılmamaları üçün hüquqi əsaslarla mənzil almalıdırlar. Ancaq bəzən vətəndaşlar 100 minlərlə vəsait ayırıb, mənzil alır, ancaq 300 manat ayırıb hüquqşünasa müraciət etmirlər. Bu səbəbdən də bu günə qədər bir mənzilin bir neçə nəfərə satılması ilə bağlı problemlər var ki, öz həllini tapa bilmir”.
Əmlak bazarında daha çox satılan evlər sənədsiz evlərdir. Bu evlər vətəndaşların bir-birinə inamı əsasında satılır. Evlərin sərəncamı və yaxud qeydiyyatı olur.
“Bəzi evlər bələdiyyə sənədi ilə, bəzi evlər isə kommunal xərclərin ödənilməsinə dair ünvanların verilməsinə əsaslanaraq satılır. Bakıda bu gün aparılan alqı-satqı əməliyyatlarının yarısı sənədsiz evlərlə bağlıdır. Bu evlər satılan zaman itirən dövlət olur. Nadir halda isə sənədsiz ev alan vətəndaşların vəsaitləri təhlükəyə düşür”, – deyən ekspert vurğulayıb ki, bütün sənədsiz evlərin çıxarışla təmin edilməsi vacibdir.
Onun sözlərinə görə, çıxarışlı mənzillər və evlər satılan zaman vətəndaş alqı-satqı prosesi zamanı evin hər kvadratına görə vergi ödəyir. Belə ki, fərdi evlərin bir şəxsdən digər şəxsin adına keçirilməsi minimum 2000 min manata başa gəlir.
Bundan başqa, əmlak bazarında etibarnamə ilə mənzil və ya fərdi evlər satılır. Mütəxəssisin fikrincə, etibarnamə ilə alqı-satqı aparmaq təhlükəlidir: “Etibarnamə ilə alqı-satqı aparan zaman satan tərəf bir neçə ay sonra verdiyi etibarnaməni ləğv edə bilər. Bu zaman alıcının həmin proses zamanı xərclədiyi vəsaiti təhlükəyə düşür”.
E.Fərzəliyev qeyd edir ki, bu səbəbdən vətəndaşlar mənzil alqı-satqısı zamanı hüquqşünasa müraciət etməli və hüquqi əsaslarla alqı-satqı etməlidirlər.
