Ətraf mühitin insan orqanizmi üzərindəki təsiri müasir dövrün ən çox diqqət çəkən mövzularından biridir. Havanın, suyun, torpağın və ümumiyyətlə ətraf mühitin keyfiyyəti, orqanizmin funksiyalarını birbaşa təsir edir. Daxili orqanların sağlamlığı üçün bu faktorların əhəmiyyəti nəzərə alınaraq, ətraf mühitin orqanizmə təsirini daha dərindən anlamaq vacibdir.

Havanın çirkliliyi və daxili orqanlar

Havanın çirklənməsi günümüzdə ən ciddi problemlərdən biridir. Xüsusilə sənaye inqilabından sonra atmosferə atılan kimyəvi maddələr, avtomobil qazları, fosil yanacaqlarının yanması nəticəsində havada zəhərli maddələrin miqdarı artmışdır. Bu çirkləndirici maddələr, tənəffüs sistemindən başlayaraq, digər daxili orqanlara qədər təsir göstərə bilər.

Ağciyərlərə təsir ən çox nəzərə çarpan təsirlərdən biridir. Tənəffüs yollarında toplanan zəhərli maddələr, zamanla bronxit, astma və hətta ağciyər xərçənginə səbəb ola bilər. Havanın çirklənməsi, xüsusən də virusların və bakteriyaların yayılmasına da şərait yaradır ki, bu da infeksion xəstəliklərin artmasına gətirib çıxarır.

Təəssüf ki, havanın çirkliliyi yalnız ağciyərlərlə məhdudlaşmır. Uzun müddət ərzində yüksək səviyyədə çirkli havaya məruz qalmaq, ürək-damar sisteminə də ciddi təsir göstərir. Tənəffüs sistemindən qan dövranına keçən zəhərli maddələr, qan təzyiqini artıraraq, infarkt və insult riskini yüksəldir. Həmçinin, böyrək və qaraciyər kimi daxili orqanlarda da zəhərli maddələrin yığılmasına səbəb olur.

Su çirkliliyi və daxili orqanlar

Su, orqanizmin əsas həyat mənbəyi olmaqla yanaşı, daxili orqanların düzgün işləməsi üçün vacibdir. Lakin su mənbələrinin çirklənməsi, xüsusilə sənaye tullantıları və kənd təsərrüfatı məhsullarının su mənbələrinə qarışması, orqanizmə ciddi zərərlər verə bilər. Çirklənmiş suyun içilməsi, mədə-bağırsaq sistemi üzərində birbaşa təsirə malikdir. Bu, qida zəhərlənmələri, ishal və qida yoluxucu xəstəliklərə səbəb ola bilər. Uzun müddət ərzində çirkli sudan istifadə etmək, hətta xroniki xəstəliklərin inkişafına səbəb ola bilər.

Su çirkliliyi həmçinin böyrəklərə təsir edir. Böyrəklər, bədənin təmizlənməsini təmin edən əsas orqanlardan biridir. Çirklənmiş suyun qəbulu, böyrəklərdə daş və digər problemlərin yaranmasına yol aça bilər. Eyni zamanda, uzun müddət ərzində bu cür suyun istifadəsi qaraciyər və mədə problemlərinin yaranmasına səbəb ola bilər.

Torpaq və kənd təsərrüfatı tullantıları

Torpağın çirklənməsi də daxili orqanlara zərər verə bilən mühüm amillərdən biridir. Kənd təsərrüfatında istifadə olunan pestisidlər, gübrələr və kimyəvi maddələr torpağa qarışaraq, bu maddələrin bitkilər vasitəsilə orqanizmə daxil olmasına səbəb olur. Bu kimyəvi maddələr, xüsusilə mədə-bağırsaq sistemini mənfi təsir edir. Kənd təsərrüfatı məhsullarının yüksək miqdarda kimyəvi maddələr saxlaması, mədə, bağırsaq və qaraciyər xəstəliklərinin inkişafına gətirib çıxara bilər.

Eyni zamanda, torpaq çirkliliyi insanın immun sistemini zəiflədir. İmmunitet sistemi zəif olan şəxslərdə müxtəlif infeksion xəstəliklərin riski artar. Həmçinin, torpaqda olan zəhərli maddələr, qan dövranına daxil olaraq daxili orqanlara da təsir edə bilər.

Səs-küy və psixoloji təsirlər

Ətraf mühitin səs-küyü də daxili orqanlar üzərində öz təsirini göstərir. Yüksək səs-küy, stress hormonlarının artmasına və psixoloji gərginliyin yüksəlməsinə səbəb olur. Uzun müddət ərzində yüksək səslərə məruz qalmaq, ürək-damar xəstəliklərinin inkişafına yol aça bilər. Ürək döyüntüsünün sürətlənməsi, qan təzyiqinin yüksəlməsi və ümumi orqanizm zəifliyi müşahidə oluna bilər.

Stress, habelə, mədə-bağırsaq sistemini də mənfi təsir edir. Xroniki stress vəziyyəti, qastrit və mədə xorası kimi problemlərin yaranmasına səbəb ola bilər. Stress nəticəsində ifraz olunan hormonlar, həzm sistemini poza bilər və bu da orqanizmdə müxtəlif xəstəliklərin inkişafına şərait yaradır.

Ətraf mühitin insan orqanizminə təsiri gözardı edilə bilməz. Havanın çirkliliyi, suyun keyfiyyəti, torpağın çirklənməsi və səs-küy, daxili orqanların sağlamlığını ciddi şəkildə poza bilər. Hər birimiz bu təsirləri minimuma endirmək və sağlam həyat tərzi sürmək üçün ətraf mühitin qorunmasına, düzgün qidalanmaya, stressin idarə olunmasına və fiziki fəaliyyətə xüsusi diqqət yetirməliyik.

Ətraf mühitin sağlamlığa təsirini azaltmaq və daxili orqanların funksiyalarını qorumaq üçün mütəxəssislərlə mütəmadi olaraq məsləhətləşmələr aparmaq önəmlidir.

Nərminə Abbasova

MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt, ailə həkimi