Uşağınıza gün ərzində onlarla dəfə “afərin” deyirsiniz və düşünürsünüz ki, onu bu şəkildə dəstəkləyirsiniz. Amma şablon təriflər uşağın motivasiyasını zəiflədir və başqalarının fikrindən asılılıq formalaşdırır.
Beləliklə, bu mövzu ilə bağlı maraqlı məlumatları təqdim edirik.
“Afərin” nəyi dəyişir?
Siz hər dəfə “afərin” dedikdə, uşaq cəhdinə görə yox, yalnız nəticəyə görə qiymətləndirildiyini öyrənir.
Nəticədə
Səhvlərdən qorxmağa başlayır. Çətin tapşırıqlardan yayınır. Uğurun təmin olunmadığı sahələrə marağını itirir. Məsələn, hər çəkdiyi xətə görə təriflənən uşaq, “qüsurlu” rəsmlə qarşılaşmamaq üçün artıq eksperiment etməyə çəkinəcək, rənglərdən sərbəst istifadə etməyəcək.
Nə etmək lazımdır?
Diqqəti nəticədən yox, prosesə yönəldin.
“Afərin, pazl yığdın!” əvəzinə deyin:
“Sən çox çalışdın, detalları bir-bir seçdin – və nə gözəl nəticə alındı!”
Beləliklə, siz uşağa onun əməyini qiymətləndirdiyinizi göstərəcəksiniz, sadəcə nəticəni yox.
Faydalı alternativ: suallar verin
Məsələn,
“Necə oldu ki, bu qədər hündür qüllə qura bildin?”
Bu yanaşma uşağı öz hərəkətlərini analiz etməyə, fərdi qərarları ilə fəxr etməyə vadar edir.
Qiymətləndirmə yox, müşahidə
Uşağı müstəqil böyütmək istəyirsinizsə, qiymət vermək əvəzinə müşahidə edin və paylaşın.
“Afərin, oyuncağını paylaşdın!” əvəzinə deyin:
“Görürəm ki, Səid indi gülümsəyir. Görünür, sənin onunla paylaşmağın ona xoş gəldi.”
Beləliklə, siz uşağa öz davranışlarının nəticəsini anlamağı öyrədəcəksiniz, təkcə təsdiq gözləməyi yox.
Sözsüz dəstək – bəzən daha təsirlidir
Bəzən sadəcə sevincini bölüşmək kifayətdir:
qucaqlayın
gülümsəyin
göz vurun
Qeyri-verbal dəstək çox zaman sözlərdən daha dəyərlidir.
Xədicə Əfqan
