Yay ayları bəziləri üçün istirahət və yenilənmə dövrü olsa da, yüksək temperatur, nəm səviyyəsinin artması və günəş şüalarının təsiri insan sağlamlığı üçün ciddi risklər yarada bilər. Xüsusilə uşaqlar, yaşlılar və xroniki xəstəliyi olanlar üçün isti hava şəraiti ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Mövzu ilə bağlı MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt, ailə həkimi Nərminə Abbasova “Gencaile.az” saytına danışıb.
İstilik dalğaları: sadəcə narahatlıq deyil, sağlamlıq təhlükəsidir
Nərminə Abbasova bildirir ki, yay aylarında ən çox rast gəlinən şikayətlər arasında bədənin susuz qalması, baş gicəllənməsi, təzyiqin aşağı düşməsi və istilik vurması (gün zərbəsi) var:
“İsti havalarda bədən temperaturu artdıqca ürək-damar sistemi daha çox işləməyə başlayır. Xüsusilə yaşlı insanlar, ürək və təzyiq problemi olanlar bu dövrdə daha ehtiyatlı olmalıdırlar.”
Onun sözlərinə görə, yay aylarında bədəndə maye itkisi sürətlənir və bu da həm fiziki zəifliyə, həm də konsentrasiya problemlərinə səbəb olur.
Günəşin faydası qədər zərəri də var
D vitamini üçün günəş şüalarının əhəmiyyəti böyükdür, lakin həkim xəbərdarlıq edir: “Günəş altında həddindən artıq qalmaq dəriyə, gözlərə və sinir sisteminə zərər verə bilər. Xüsusilə 11:00–16:00 arası günəş şüaları daha sərtdir və bu saatlarda birbaşa gün altında qalmaq risklidir.”
Nərminə xanım qeyd edir ki, uşaqlar və yaşlılar bu saatlarda açıq havada oynamaq və ya çalışmaq əvəzinə kölgəli və ventilyasiyalı yerlərdə qalmalıdırlar.
Bədəni yay üçün necə hazırlamalı?
Ailə həkimi olaraq Nərminə Abbasova aşağıdakı vacib tövsiyələri verir:
🔹 Bol maye qəbulu – Gündəlik su qəbulunu artırın (yetkinlər üçün 2,5–3 litr);
🔹 Yüngül geyim – Təbii parçalardan hazırlanmış, açıq rəngli və hava keçirici geyimlər seçin;
🔹 Qidalanma rejimi – Yayda daha çox meyvə-tərəvəz, su ilə zəngin qidalar (qarpız, xiyar, göyərti) qəbul edin;
🔹 Fiziki aktivlik saatlarını dəyişin – İdman və açıq hava fəaliyyəti səhər və ya axşam saatlarında aparılmalıdır;
🔹 Ətraf mühitin temperaturuna uyğunlaşın – Kondisionerlərin qarşısında uzun müddət qalmaq bədənin təbii adaptasiya mexanizmini poza bilər.
Xroniki xəstələr yay aylarında nə etməlidir?
Nərminə xanım qeyd edir ki, xroniki xəstəlikləri olan insanlar – xüsusilə şəkərli diabet, hipertoniya və astma xəstələri – yay aylarında xüsusi nəzarət altında olmalıdırlar:
“Havanın temperaturu dərmanların təsirini dəyişə, təzyiqi qeyri-stabil edə və nəfəs yollarında problemlər yarada bilər. Bu səbəblə, yay rejimində dərman dozası və gündəlik fəaliyyət planı ailə həkimi ilə müzakirə olunmalıdır.”
Qidalanma və istirahət rejimi: Yayda nəyə diqqət etməli?
İsti havalarda ağır və yağlı yeməklərdən, qazlı içkilərdən və yüksək şəkərli məhsullardan uzaq durmaq vacibdir. Həkim tövsiyə edir:
“Əsasən yüngül qidalar, qatıq, süd məhsulları, təbii mineral sular və vitaminlə zəngin qidalarla qidalanmaq lazımdır. Həmçinin, gündəlik yuxu rejiminə əməl edərək bədənin bərpasına şərait yaratmaq da yayda çox önəmlidir.”
Nəticə: Yay aylarını təhlükəsiz və sağlam keçirmək mümkündür
Hər fəslin öz sağlamlıq çağırışları var və yay ayları istisna deyil. Nərminə Abbasova vurğulayır ki, sadə tədbirlərlə ciddi fəsadların qarşısını almaq mümkündür:
“Yay istirahət və yenilənmə dövrüdür, lakin sağlamlıq hər şeydən öndədir. Hər bir insan öz bədənini dinləməyi öyrənməli, maye qəbuluna, yuxu və qidalanmasına diqqət yetirməlidir. Ailə həkimi olaraq biz hər zaman insanların həyat tərzinə uyğun, fərdi sağlamlıq yanaşması təqdim etməyə çalışırıq.”
Hazırladı: MƏTİN
