Nə etsəniz də, ayaqlarınız heç vaxt isinmir? Narahat olmayın, tək deyilsiniz. Çünki ayaq və əl kimi əzaların soyuqlamasına səbəb olacaq bir çox müxtəlif xəstəliklər var.
Soyuq qış aylarında əl-ayağımız üşüyür. Bu normaldır. Ona görə də qalın corab və əlcək geyinirik. Bəs, hava o qədər də soyuq olmasa da, niyə əllərimiz və ayaqlarımız daha soyuq olur? Əslində, əllərin və ayaqların daha soyuq olması normaldır, çünki o bölgəni qoruyan yağ təbəqəsi yoxdur və nisbətən az tük var. Ancaq hər bir normal hesab olunan hal da insandan insana dəyişir.
Əl və ayaqlarda soyuqluğun əsas səbəbi qan dövranının pozulmasıdır. Bu əzalara aparan nazik qan damarları daralırsa və ya qan axını müxtəlif səbəblərdən bütün bədənə yayıla bilmirsə, əllər və ayaqlar soyuqlaşır. Şəraitdən asılı olaraq dəyişsə də, soyuq əllər və ayaqlar çox vaxt fərqli bir xəstəliyin əlaməti ola bilər. Gəlin birlikdə əllərimizin və ayaqlarımızın niyə soyuq olduğunu, hansı xəstəliklərin buna səbəb ola biləcəyini və nə edə biləcəyimizi araşdıraq.
Əllərin və ayaqların soyuqlaşmasına səbəb olan xəstəliklər:
Periferik neyropatiya
Periferik arteriya xəstəliyi
Hipotiroidizm
Raynaud xəstəliyi
Anemiya
Buerger xəstəliyi
Yüksək xolesterol
Ayaqdakı sinirləri zədələyən periferik neyropatiya:
Diabet xəstəliyinin bir növü hesab edilən periferik neyropatiya ayaqlarınızdakı sinirləri zədələyir. Əsəblər zədələndiyi üçün ayaqlarınız toxunanda isti olsa belə, soyuqluq hiss edə bilərsiniz. Diabetlə yanaşı, periferik neyropatiya regional zədələr, otoimmün xəstəliklər, həddindən artıq spirt istehlakı, vitamin çatışmazlığı, sümük iliyi pozğunluqları, qeyri-aktiv tiroid və müxtəlif dərmanlar da səbəb ola bilər.
Ayaqlarda qan axını yavaşladan periferik arteriya xəstəliyi:
Periferik arteriya xəstəliyi ayaqlarınızda qan axını yavaşladır və ya hətta tamamən qapadır. Bu, diabetlə əlaqəli olsa da, siqaret, yüksək təzyiq, yüksək xolesterin və yaş kimi bir çox fərqli səbəbə görə baş verə bilər. Belə xəstəliklə meydana gələn qan dövranının pozulması nəticəsində ayaqlarda ağrı və soyuq ayaqlar meydana gələ bilər.
Qalxanabənzər vəzinin zəif işləməsi ilə baş verən hipotiroidizm:
Hipotiroidizm tiroid bezinin zəif işləməsi vəziyyətinə aiddir. Qalxanabənzər vəzilər boynunuzda yerləşən kəpənək formalı bezlərdir və demək olar ki, bütün orqanlara təsir edən hormonlar istehsal edir. Qalxanabənzər vəzinin az fəaliyyət göstərməsi kifayət qədər hormon istehsal edə bilmir və nəticədə ayaqlarda soyuqluq yarana bilər.
Qan dövranını pozan Raynaud xəstəliyi:
Raynaud fenomeni olaraq da adlandırılan Raynaud xəstəliyi, qanı ürəkdən bədənin digər nöqtələrinə daşıyan damarlarda problem olduğu bir vəziyyətdir. Temperatur enən kimi əl və ayaqlarınızda soyuqluq hiss olunur. Bundan əlavə, qan axını düzgün təmin olunmadığı üçün burun, dodaq, qulaq və məmə kimi nöqtələrdə soyuqluq hiss edə bilərsiniz.
Raynaud xəstəliyi ümumiyyətlə soyuq iqlimlərdə yaşayan insanlarda görülür və kişilərdən daha çox qadınlarda təsadüf edilən bir vəziyyətdir. Əllərə və ayaqlara qan axını düzgün davam etmədiyi üçün onlar solğun mavi rəngə çevrilə və qızdırıldıqda ağrı hiss edə bilərlər. Bu xəstəliyə səbəb ola biləcək onlarla müxtəlif vəziyyət və dərmanlar var.
Qan hüceyrələrinin çatışmazlığının səbəb olduğu anemiya:
Anemiyanı qan xəstəliyinin bir növü kimi təyin etmək mümkündür. Bu, bədəninizdə kifayət qədər qan hüceyrəsinin olmadığını və ya ağciyərlərinizin oksigen almaq üçün kifayət qədər sağlam olmadığını göstərir. Nəticədə qan axını sağlam olmadığı üçün əlləriniz və ayaqlarınız soyuqlaşacaq. Anemiya da müxtəlif xəstəliklərin əlaməti ola bilər.
Siqaretin səbəb olduğu Buerger xəstəliyi:
Buerger xəstəliyi bilavasitə tütün istifadəsi ilə baş verən bir xəstəlikdir. Tütün çəkən insanların əl və ayaqlarının damarları şişir. Bu qan axını yavaşladır, laxtalar və infeksiyalar yaradır. 45 yaşdan aşağı yaşlı kişilərdə olduqca çox yayılıb. Tək müalicə üsulu tütündən imtina etməkdir.
Qan damarlarını daraldan yüksək xolesterol:
Yüksək xolesterol tək başına bir xəstəlik sayıla bilər, lakin müxtəlif xəstəliklərə səbəb ola biləcək bir vəziyyət olaraq da görülə bilər. Xolesterolun yüksək olması nəticəsində damarlarda xolesterin və iltihab yığılır. Bu, damarları daraltdığı üçün qan axını pozulur. Nəticədə yenidən soyuq əllər və ayaqlar meydana gəlir.
Əlləriniz və ayaqlarınız soyuq olduqda nə etməli?
Qalın corab və əlcək geyin.
Əllərinizi və ayaqlarınızı irəli aparın.
Siqareti mümkün qədər tez buraxın.
Xolesterolunuzu idarə edəcək bir pəhrizə keçin.
Stressinizi idarə etməyə çalışın.
Dəmir, B12 vitamini və fol turşusu qəbul edin.
Nə vaxt həkimə getməliyəm?
Daha əvvəl də qeyd etdiyimiz kimi, əllərin və ayaqların üşüməsi normaldır. Odur ki, yuxarıda sadalanan üsulları tətbiq etməklə əl və ayaqlarınızı isitmək mümkündür. Lakin bu əzaların daim soyuq olması bəzi xəstəliklərin əlaməti ola bildiyindən xroniki olaraq aşağıdakı hallarla qarşılaşırsınızsa mütləq həkimə müraciət etməlisiniz;
Əl və ayaqlarınızdakı yaralar asanlıqla sağalmırsa
Özünüzü yanmış hiss edirsinizsə
Çəkiniz artırsa və ya azalırsa
Hərarətiniz varsa
Əlinizdə, ayaqlarınızda və ya digər nöqtələrdə oynaq ağrısı varsa
Dəriniz çox qırmızıdırsa
Dərinizdə qalınlaşma hiss edirsinizsə
Bütün bu əlamətlər əl və ayaqlarınızdakı soyuqluğun xəstəliyin yalnız bir parçası olduğunu göstərir. Təəssüf ki, bir çox insanlar bu vəziyyətə əhəmiyyət vermədikləri üçün erkən diaqnoz şansını itirirlər. Vücudunuzdakı dəyişiklikləri izləməli və qeyri-adi vəziyyətləri bir mütəxəssislə müzakirə etməlisiniz.
Əl-ayağımızın niyə soyuması sualını cavablandırıb, hansı xəstəliklərin bu vəziyyətə səbəb ola biləcəyindən danışdıq. Burada dediklərimiz yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Soyuq əl və ayaqlarınız xroniki hala düşübsə, mütləq həkimə müraciət etməlisiniz.
Qadir
