Xalq arasında soyuqdəymə kimi tanınan xəstəlik hər yaşda olan insanların tez-tez qarşılaşdığı xəstəliklərdən biridir. Viral infeksiyanın yaratdığı bir xəstəlik olduğundan, yüngül də olsa, həddindən artıq ehtiyatlı olmaq lazımdır. Xüsusilə, soyuqdəymə əlamətləri görünəndə dərhal istirahətə başlamaq faydalıdır. Əgər havalar bir az soyuyan kimi xəstələnməyə başlayanlardansınızsa, narahat olmayın. Siz tək deyilsiniz. Bu mövsümi keçid dövründə hər yaşdan insanlar soyuqlayır. Təbii ki, bunun soyuqdəymə olduğunu deyirik, amma əslində sözügedən xəstəliyin adı üşütmədir. Üşütmənin soyuqdəymə ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Çünki bu, yüzlərlə virus növündən birinin səbəb olduğu viral infeksiyadan qaynaqlanır.

Uşaqlarda soyuqdəymə xəstəliyinə böyüklərdən daha çox rast gəlinir. Simptomlar çox vaxt eyni olur və heç bir müalicə olmadan belə müəyyən müddət ərzində yox olur. Ancaq bəzi insanlar daha yüksək risk qrupunda olduğundan, xəstəliyin özü zərər verməsə də əks təsirlər zərərli ola bilər. Buna görə də soyuqdəymə əlamətlərinin nə olduğunu bilməli və ala biləcəyiniz tədbirləri öyrənməlisiniz.

Üşütmə nədir?

Xalq arasında soyuqdəymə kimi tanınan üşütmə, xüsusilə yuxarı tənəffüs yollarında virus infeksiyası nəticəsində yaranan bir xəstəlikdir. 200-dən çox virus növü üşütməyə, xüsusən də rinovirusa səbəb ola bilər. Yetkinlərdə ildə 2-3 dəfə, uşaqlarda isə daha tez-tez üşütmə normal hesab olunur.

Bəs üşütmə necə yaranır və necə ötürülür?

Soyuqdəyməyə səbəb olan viruslar yaxın təmas və hava yolu ilə ötürülə bilər. Buna görə də xəstə olan biri ilə eyni mühitdə olmaq belə bu viruslara tutulmağınıza səbəb ola bilər. Xəstə ilə eyni yemək qablarından, fincanlardan və s. istifadə etmək də sizin virusa yoluxmağınıza səbəb olacaq. Qış aylarında daha çox rast gəlinsə də, ilin istənilən vaxtında bu viruslarla qarşılaşa bilərsiniz. Xüsusilə, uşaqlar və yaşlılar ən yüksək risk qrupunu təşkil edir.

Asqırmaq, burun tıxanması, burun axması, boğaz ağrısı, öskürək, baş ağrısı, əzələ ağrısı, zəiflik, dad və qoxu itkisi və bunlar ümumi üşütmənin əlamətləridir. Təbii ki, bunların hamısı eyni anda və ya eyni intensivliklə görünməyə bilər, amma siz onları mütləq hiss edəcəksiniz. Bəzi hallarda bu simptomlar ishal və ya qarın ağrısı ilə müşayiət oluna bilər.

Üşütmə əlamətləri nə vaxt müşahidə edilir?

Ümumiyyətlə, ilk soyuqdəymə əlamətləri virusa yoluxduqdan 1-3 gün sonra görünür. Simptomların intensivliyi xəstəliyin gedişindən və insanın immun sisteminin gücündən asılı olaraq artmağa davam edə bilər. Təbii ki, çox az simptomlarla onu yüngül şəkildə sovuşdurmaq da mümkündür.

Üşütmə simptomları nə qədər davam edir?

Hər kəs üçün dəyişir, lakin soyuqdəymə əlamətləri orta hesabla 1-2 həftə ərzində tamamilə yox olur. Simptomların orta müddətini vermək üçün boğaz ağrısı 8 gün, baş ağrısı 10 gün, burun axması və öskürək isə 14 gün davam edə bilər. Nəzərinizə çatdıraq ki, bu təsirlər xüsusilə siqaret çəkənlərdə daha çox olacaq və daha uzun çəkəcək.

Üşütmə yoluxucudur?

Üşütməyə bir virus səbəb olduğu və bu virus havada asanlıqla yayıldığı üçün onu ötürmək olduqca asandır.

Bu risk bir neçə gün davam etmir, siz soyuqdəymə əlamətləriniz yox olana qədər yoluxucu olursunuz. Əslində, virus bir çox səthdə 24 saat yaşamaq qabiliyyətinə malikdir.

Sağalmaq üçün nə etmək lazımdır?

• Duzlu su ilə qarqara edərək, boğazınızı sakitləşdirin.
• Bol su için.
• Cökə, adaçayı və nanə çayı kimi çoxlu isti çaylar için.
• Təbii meyvə suyu için. C vitamini əlavələri qəbul edin.
• Pastillərdən istifadə edə bilərsiniz.
• İsti su ilə duş alın.
• Bol istirahət edin.

Qeyd edək ki, həkiminizin razılığı ilə buradakı tövsiyələrə əməl edə bilərsiniz.

Uşaqlara duzlu su ilə qarqara etmək məsləhət görülmür. Əlbəttə ki, həkim nəzarəti altında dərmanlardan istifadə edərək sağalma prosesini sürətləndirə bilərsiniz.

Bu xəstəlik adətən bir-iki həftə davam edir. Nəfəs almaqda çətinlik çəkirsinizsə, hərarətiniz dörd gündən çox yüksəkdirsə, on gündür simptomlarınız azalmayıbsa, öskürək keçib yenidən qayıdırsa, vaxt itirmədən mütəxəssis həkim müayinəsindən keçməlisiniz.

Üşütmə daha ciddi nəticələrə orta qulaq infeksiyası, sinüzitin şişməsi, sətəlcəm, bronxit və s. bu xəstəliklərdən bəziləri üşütmə zamanı da baş verə bilər.

Çalışın ki, özünüzü xəstəliklərdən qorumaq üçün tədbirli olasınız.

• Əllərinizi tez-tez sabun və su ilə 20 saniyə ərzində yuyun.
• Davamlı istifadə olunan səthləri dezinfeksiya edin.
• Öskürərkən və ya asqırarkən ağzınızı bağlayın.
• Başqalarını xəbərdar edin.
• Yemək və içmək üçün qabları heç kimlə paylaşmayın.
• Xəstə olduğunu bildiyiniz insanlardan uzaq durun.
• Siqaret çəkməyin.
• Bol su için. İmmunitet sisteminizi gücləndirmək üçün əlinizdən gələni edin.

Xəstəlik nə olursa olsun, bunları etsəniz, genetik bir vəziyyət olmasa, xəstəliklərin qarşısını almış olarsınız.

Xəstələndiyiniz zaman immun sisteminiz güclü olarsa, daha asan və sürətli sağala bilərsiniz. Əsas odur ki, ümumi sağlamlığınıza diqqət edəsiniz.

İlahin Zaman