Gərgin iş rejimi, məişət və maliyyə sıxıntıları, müxtəlif problemlər gündəlik həyatımızdakı stressi pik nöqtəyə çatdırır. Əvvəllər sakitləşmək üçün açıq havada gəzərdik, indi isə dərmanlardan asılı vəziyyətə düşmüşük. Bir az özümüzü əsəbi hiss edən kimi təbii otlardan hazırlandığı deyilən dərmanlar alırıq. Bu dərmanlar arasında efirdə reklam olunan sakitləşdiricilər daha çox üstünlük təşkil edir.
Ümumiyyətlə, son zamanlar kanallarda geniş reklam olunan, insanların daha çox müraciət etdiyi sakitləşdirici dərmanların tərkibi, zərərləri və faydaları ilə bağlı çoxlu fikirlər səslənir. İlk başda faydalı görülən bu dərmanlardan həddən çox və məlumatsız şəkildə istifadə halları artmaqdadır. Bəs belə dərmanları həkim təyinatı olmadan qəbul etmək doğrudurmu?
Aile.lent.az sakitləşdirici dərmanlarla bağlı yaranan bu qaranlıq məqamlara aydınlıq gətirmək üçün mütəxəssislərin fikrini öyrənib.
Psixologiya və Konsultasiya Mərkəzinin psixoterapevti Orxan Fərəcli bu cür dərmanların zərərli olduğunu hesab edir: “Müasir dövrdə psixiatr və psixoloqlara müraciətlərin təxminən 60 %-nin nevrozlu xəstələrin payına düşdüyünü nəzərə alsaq, deməli, bu xəstəliklərin müalicə məsələləri də bizim üçün olduqca aktual olmalıdır. Amerika kimi dünyanın inkişaf etmiş bir dövlətində belə xəstələrin sayı təxminən 20 milyona yaxındır. Əgər kimdəsə ürək döyünməsi, nəfəs darlığı, sinədə sıxılma, əhvalsızlıq, ağlama, kövrəlmə hissi varsa, deməli, nevrozun müəyyən əlamətləri var artıq. Sual oluna bilər ki, bizdə əgər bu əlamətlər varsa, mütləq həkimə gedib dərman qəbul etməliyikmi? Əlbəttə ki, yox. Əgər bu hallar sizdə 2 həftədən çox davam edərsə, əlamətlər artıq gündəlik həyatınıza, iş fəaliyyətinizə təsir etməyə başlayarsa, o zaman müalicə almaq lazımdır”.
Psixoterapevt qeyd edir ki, müalicə və müayinə ixtisaslı mütəxəssis tərəfindən təyin olunmalıdır. Müalicə prosesində qəbul olunmuş beynəlxalq müalicə protokolları əsas götürülməli və seçilən dərmanlar da məhz həmin protokolda tövsiyə olunan preparatlar olmalıdır: “Reklam olunan dərmanlar seratonin sisteminə təsir etmədiyi üçün effektiv müalicə üsulu deyil və heç bir beynəlxalq müalicə protokolunda tövsiyə olunmur. Bu tip dərmanların kütləvi reklam olunmasına baxmayaraq, həkim tövsiyəsi olmadan istifadəsi yolverilməzdir. Bu tip dərmanları içən insanlar həyəcan, əsəbilik, kefsizlik kimi şikayətlərlə qarşılaşırlar. Onlar gecə rahat yuxuya getmək üçün bu dərmanı qəbul etsələr də, səhər daha əsəbi, aqressiv şəkildə oyanırlar. Belə vəziyyətlərdə istifadə edilən bitki tərkibli dərmanlarının isə heç bir təsiri olmur”.
Nevropatoloq Rima İbadova öz praktikasında bu cür dərmanlardan heç vaxt istifadə etmədiyini deyir: “Müalicə üçün istifadə edilən dərmanlar iki tipə ayrılır. Kimyəvi və ot mənşəli dərmanlar. Kimyəvi dərmanlar elmi tədqiqatlara əsaslanmış, istifadəsi sübuta yetirilmiş dərmanlardır. Ot tərkibli və reklam olunan dərmanlar isə heç bir elmi əsası olmayan dərmanlardır. Bunların istifadəsi xəstələrdə “flasebo” təsiri yaradır. Yəni, xəstə bu dərman sayəsində yaxşı olacağına inandığı üçün dərmanın yaxşı təsir edir”.
Rima İbadova qaraciyər, mədə-bağırsaq problemlərinə səbəb ola biləcək bu dərmanların həkim məsləhəti olmadan istifadəsini düzgün hesab etmir: “Ümumiyyətlə, əsəb sakitləşdirici dərmanlar həkimin göstərişi ilə kursla qəbul olunmalıdır. Dərmanlar bir kursluq müalicə üçün təyin edilirsə, gərək insanlar tərəfindən yalnız həmin müddətdə qəbul olunsun. Hər bir xəstəliklə bağlı bu dərmanların qəbulu üçün təyin edilən müddət müxtəlifdir. Bu müddət 15 gün də ola bilər, 1 ay da”.
Sonda qeyd edək ki, apteklərdə zərərsiz dərman kimi alıcılara təklif edilən bitki mənşəli sakitləşdirici dərmanlar uzun müddət, fasiləsiz qəbul olunarsa, insan orqanizminə mənfi təsir göstərir. Həddən çox və dozasında qəbul edilməyən bu tip dərmanlar zamanla insanda spazm, həddindən artıq zəifləmə, davakarlıq, səliqəsizlik, keylik, pis yaddaş, düzgün qərar verə bilməmək, intihar meylləri kimi qorxunc fəsadlara yol aça bilər.
Tərkibində narkotik olduğu düşünülən bu dərmanların apteklərdə yalnız resept əsasında satılması və onların satışına ciddi nəzarətin olması vacib sayılır. Odur ki, reklamlara aldanmayın və həkim tövsiyəsi olmadan hər hansı dərmanı qəbul etməyin. Təbii otlardan hazırlandığı deyilsə belə… Yoxsa əsəblərinizi sakitləşdirmək əvəzinə, əksinə, sağlamlığınızı məhv etmiş olarsız.
