Sağlam qidalanma həyatımızın vacib bir hissəsidir və ümumi sağlamlığımızı, enerjimizi və yaxşı əhval-ruhiyyəmizi qorumağa kömək edir. Təcrübələrə və elmi araşdırmalara əsaslanaraq, sağlam qidalanmanın əsas prinsiplərini aşağıdakı şəkildə təsvir etmək olar:
1) Balanslanmış qidalanma
Balanslanmış qidalanma müxtəlif qida qruplarını daxil etməklə təmin edilir. Hər gün bu qida qruplarından müəyyən miqdarda qəbul etmək vacibdir:
Karbohidratlar: Tam taxıllar, tərəvəzlər və meyvələrdən əldə edilən kompleks karbohidratlar seçilməlidir.
Zülallar: Dəniz məhsulları, toyuq, ət, paxlalılar və qoz-fındıq kimi mənbələrdən zülal alaraq əzələlərin və toxumaların bərpasını dəstəkləmək vacibdir.
Yağlar: Sağlam yağlar, məsələn, zeytun yağı, avokado və qozlar sağlam ürək üçün faydalıdır, amma bu yağların miqdarına diqqət yetirmək lazımdır.
2) Rəngarəng qida
Hər gün müxtəlif rəngdə meyvə və tərəvəzlər yemək, vitamin və minerallarla zəngin qidalanmanı təmin edir. Məsələn, pomidor, yerkökü, kələm, mavi və qırmızı meyvələr fərqli antioksidantlar və digər qida maddələri ilə zəngindir.
3) Gündəlik qida porsiyalarına nəzarət
Gündəlik qida porsiyalarına diqqət yetirmək çox önəmlidir. Həddindən artıq yemək çəki artımına və digər sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Porsiya ölçüləri haqqında məlumatlı olmaq və aclığı idarə etməyə kömək edəcək kiçik, amma müntəzəm yeməklər yeyərək iştahanı nizamlamaq tövsiyə edilir.
4) Su istehlakı
Gün ərzində kifayət qədər su içmək çox vacibdir. Su bədənin normal funksiyalarını təmin edir, toxumaların nəmlənməsini saxlayır və toksinlərin xaric olunmasına kömək edir. Təklif olunan su miqdarı şəxsi ehtiyaclara görə dəyişə bilər, amma gündə orta hesabla 8 stəkan su içmək yaxşı bir başlanğıc olar.
5) Şəkər və duzun azaldılması
Şəkər və duz istehlakını məhdudlaşdırmaq sağlamlıq üçün faydalıdır. Şəkərli içkilər, şirniyyatlar və çox duzlu qidalar yüksək kalori məzmunu ilə bədənə zərər verə bilər və müxtəlif xəstəliklərin riskini artırır. Daha çox təbii və az işlənmiş qidalar seçmək tövsiyə edilir.
6) Təmiz və təbii qidalar
Mümkün olduğunca təbii və az işlənmiş qidalar seçmək sağlam qidalanmanın əsas prinsiplərindən biridir. İşlənmiş qidalar adətən əlavə şəkərlər, duzlar və digər kimyəvi maddələr ehtiva edir. Təzə meyvə, tərəvəz və tam taxıl məhsulları sağlam qidalanmanın təməlidir.
7) Qida təhlükəsizliyi
Qida təhlükəsizliyi, qidaların düzgün saxlanması, hazırlığı və istehlakı ilə bağlı qaydalara riayət etmək deməkdir. Əllərin yuyulması, xam ətlərin tam bişirilməsi və qida məhsullarının düzgün saxlanması sağlamlığın qorunmasında əhəmiyyətlidir.
8) Fiziki aktivliklə birlikdə qidalanma
Sağlam qidalanma yalnız düzgün qida seçimi ilə deyil, həm də müntəzəm fiziki fəaliyyətlə tamamlanmalıdır. Hərəkət etmək bədənin metabolizmasını artırır, çəki idarə etməyə kömək edir və ümumi sağlamlığı dəstəkləyir.
Nəticə
Sağlam qidalanma prinsipinə əməl etmək, uzunmüddətli sağlamlığı və xoşbəxtliyi təmin etmək üçün vacibdir. Balanslanmış qidalanma, rəngarəng qida seçimləri, porsiya idarəsi, su istehlakı və təmiz qidalar bu prinsiplərin əsasını təşkil edir. Həmçinin, müntəzəm fiziki aktivlik və qida təhlükəsizliyi qaydalarına riayət etmək də sağlam həyat tərzinin bir hissəsidir. Bu prinsipləri həyatınıza daxil edərək, sağlamlığınızı qorumaq və yaxşı bir həyat keyfiyyəti əldə etmək mümkündür.
Rəna Bayramova
Pediatr, ailə həkimi, Kliniki dietoloq, Misir və Rusiya Dietoloqlar Assosiasiyasının üzvü
