Şəkil terapiyası, sənətin və vizual təsvirlərin insanın emosional və psixoloji vəziyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədilə istifadə edildiyi bir müalicə üsuludur. Bu metod xüsusilə hisslərini ifadə etməkdə çətinlik çəkən insanlara kömək edir. İnsanın daxili dünyasını ifadə etmək üçün sözlərdən istifadə etməməsi bəzən duyğuları daha aydın və təsirli şəkildə çatdırmağa imkan verir. Şəkil çəkərkən və ya rənglərlə, simvollarla çalışarkən insanlar bəzən özlərini daha sərbəst hiss edirlər, çünki bu proses daxili dünyalarını açmağa və ifadə etməyə kömək edir.
Bir çox insan üçün bu üsul, özlərini başqalarına açmaq və duyğusal yükü atmaq üçün bir vasitədir. Təsvirlər vasitəsilə insanlar daha çox öz duyğularına fokuslana bilir, onların nə olduğunu anlamağa çalışır və nəticədə özlərini daha yaxşı hiss edirlər. Bəzi hallarda, sadəcə olaraq bir şəkil çəkmək, bir insanın başqaları ilə danışmaqdan daha rahat hiss etməsinə səbəb ola bilər.
Şəkil terapiyasının emosional və psixoloji təsirləri dərin və genişdir. Təsvirlərin yaradılması prosesi insanın öz içindəki narahatlıqları, qorxuları və istəkləri üzə çıxarmağa imkan verir. Çəkilən şəkillər bəzən şüuraltı düşüncələrin açığa çıxmasına səbəb ola bilər. Bu, terapiya prosesində insanın özünü anlamaq və keçmişdəki travmalarını qəbul etmək baxımından mühüm addımdır. İnsanlar bəzən öz daxili vəziyyətlərini daha yaxşı dərk edirlər və bu onları daha güclü edir. Şəkil terapiyası həmçinin stress və anksiyete kimi psixoloji problemlərlə mübarizədə də faydalıdır. Rənglərin və şəkillərin yaradılması rahatlanmaya və daxili sükunətə kömək edir.
Bu terapiya üsulunun bir başqa mühüm cəhəti, onun qeyri-verbal olmasıdır. Yəni, insanlar hər zaman sözlərlə ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər və bəzi emosiyalar sözlə ifadə edilməsi çox çətin olan hisslərdir. Şəkil terapiyası insanlara bu cür hissləri müəyyən etmək və ifadə etmək imkanı verir. Məsələn, kədərli bir insan şəkil vasitəsilə içindəki kədəri daha yaxşı başa düşə bilər və bu ona həmin hisslərlə barışmağa kömək edər.
Bu metod həmçinin fərqli yaş qruplarına, cinsiyyətlərə və sosial vəziyyətlərə uyğun tətbiq edilə bilər. Uşaqlar üçün xüsusilə təsirli ola bilər, çünki onlar sözlərlə düşünməkdə və hisslərini ifadə etməkdə bəzən çətinlik çəkirlər. Şəkillər onlara öz hisslərini başa düşmək və təhlükəsiz bir şəkildə ifadə etmək imkanı tanıyır. Eyni zamanda, böyüklər də bu terapiyadan faydalana bilərlər, çünki həyatın müxtəlif mərhələlərində insanlar yeni çətinliklərlə üzləşirlər və bu zaman şəkil terapiyası onlara yeni bir baxış açısı və həll yolları təqdim edir.
Şəkil terapiyasının istifadəsi yalnız fərdi seanslarla məhdudlaşmır. Bir çox psixoterapist və psixoloq bu metodu qrup terapiyalarında da tətbiq edir. İnsanlar bir araya gələrək şəkil çəkmək və bu şəkillər vasitəsilə öz duyğularını başqalarına açıqlamaqla daha güclü bir bağ qururlar. Bu cür qrup terapiyası insanlara yalnız öz duyğularını başa düşmək deyil, həm də başqalarının təcrübələrini daha yaxşı anlamağa və empati qurmağa kömək edir.
Bütün bunlar şəkil terapiyasının psixoloji və emosional faydalarının nə qədər böyük olduğunu göstərir. İnsanlar bu terapiya vasitəsilə öz daxili dünyalarını kəşf edirlər, hiddət, kədər və qorxu kimi hissləri müsbət şəkildə idarə edirlər və daha sağlam, müsbət bir zehni vəziyyətə sahib olurlar. Bu metod hər yaşdan, hər sosial statusdan və hər mədəniyyətdən olan insanlar üçün effektiv və faydalı bir vasitə ola bilər.
Ulduz Əliyeva
Şuuraltı terapist, İCF Uzman, Peşəkar Yaşam Koçu, imge terapist
(Mütəxəssislə 055 822 82 84 mobil nömrəsi və ya yasam_kocu_ulduz_eliyeva adlı instagram hesabı vasitısiylə əlaqə yarada bilərsiniz.)
Şəkil terapiyasının tətbiqində bir insanın şüuraltı düşüncələrini açığa çıxarma prosesində hansı məqamlara diqqət etməliyik?
Yazıda bəhs edilən şəkil terapiyasının uşaqlar üçün necə faydalı olduğuna diqqət çəkmək istəyirəm. Uşaqlar çox zaman duyğularını başa düşməkdə və ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər, amma şəkil çəkmək onlara həm öz hisslərini anlamalarında, həm də başqalarına ifadə etmələrində kömək edir. Bu üsul məktəb mühitində, xüsusən məktəb psixoloqları tərəfindən istifadə edilsə, uşaqların emosional inkişafına çox müsbət təsir göstərə bilər.
Ulduz xanım, necə düşünürsünüz, şəkil terapiyasının tətbiqi zamanı rənglərin rolunu necə qiymətləndirirsiniz? Hər bir rəngin fərqli psixoloji təsiri varmı?
Şəkil terapiyasının qeyri-verbal olma xüsusiyyəti mənim üçün çox vacibdir. Çox zaman danışmaqda çətinlik çəkən insanlar, xüsusən uşaqlar və bəzi böyüklər, öz hisslərini sözlə ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər. Şəkil çəkmək onlara daha rahat şəkildə duyğularını ifadə etməyə imkan tanıyır. Bu metodu mənim işimdə tətbiq etməyimə səbəb olan əsas amillərdən biri də məhz bu qeyri-verbal yanaşmadır. Eyni zamanda, insanın şüuraltının üzə çıxması, bəzən xəstələrin daha əvvəl hiss etdikləri, amma açıq şəkildə danışa bilmədikləri travmaların kəşf edilməsinə kömək edir.
Şəkil terapiyasının insanların özlərini ifadə etmə tərzini necə dəyişdirdiyi barədə oxumaq çox maraqlı oldu. Həqiqətən də, bəzən hissləri sözlərlə ifadə etmək çox çətindir. Təsvirlər vasitəsilə hisslərinizi başa düşmək və onlarla barışmaq insanın daxili dünyasını anlamağa kömək edir.
Mətndə qeyd olunan qeyri-verbal yanaşmanın nə qədər effektiv olduğunu düşünürəm. Həyatımda bəzən sözlərlə ifadə edə bilmədiyim çox hisslər olub, amma şəkillərlə özümü çox rahat hiss etmişəm. Şəkil terapiyasının psixoloji faydaları barədəki fikirlər çox düzgün və dəyərlidir. Həqiqətən də, bu üsul stress və anksiyete ilə mübarizə aparmaqda köməkçi ola bilər.
Uşaqların duyğularını ifadə etməkdə çətinlik çəkməsi məsələsi çox yaxşı vurğulanıb. Mən bir ana kimi bunu gündəlik həyatda çox hiss edirəm. Uşaqlara öz hisslərini şəkillərlə ifadə etməyə təşviq etmək onlara həm özlərini anlamağa, həm də rahatlanmağa kömək edə bilər. Bu metod həqiqətən uşaqların inkişafı üçün faydalıdır.
Mənim üçün ən maraqlı məqam, şəkil terapiyasının şüuraltı düşüncələri ortaya çıxarmaq qabiliyyətidir. İnsanlar çox vaxt içindəki duyğularla bağlı çətinlik yaşayır və bəzən bu duyğuları təsvir etmək üçün sözlər kifayət etmir. Belə terapiya üsulunun tətbiqini mütləq daha çox öyrənmək istəyirəm.
Şəkil terapiyasının insanın emosional vəziyyətini anlamaq və barışmaq üçün necə güclü bir vasitə olduğunu düşünürəm. Yəqin ki, həyatın müxtəlif mərhələlərində insanlar yeni çətinliklərlə üzləşirlər və bəzən bu çətinlikləri ifadə etmək üçün ən yaxşı yol şəkil çəkməkdir. Bu terapiya metodunun həm fərdi, həm də qrup şəklində faydalı olduğunu düşünürəm.
yazı çox dərin və məlumatlandırıcıdır. Şəkil terapiyasının psixoloji faydalarını anlamaq üçün yaxşı bir başlanğıcdır.