Hər bir insanın həyatında maliyyə vəziyyəti önəmli bir yer tutur və bir çoxumuz il ərzində müxtəlif maliyyə hədəfləri müəyyən edirik. Bu hədəflər şəxsi maliyyə vəziyyətimizi daha sağlamlaşdırmaq, gələcək üçün daha yaxşı planlar qurmaq, borcları azaldmaq və ümumilikdə daha yaxşı maliyyə vərdişləri əldə etmək istiqamətində olur. Qeyd etmək lazımdır ki, maliyyə planlaşdırma heç də yalnız ildə bir dəfə başlamağı gözləməli deyil; hər an buna başlamaq mümkündür və bəzən öz maliyyə vəziyyətimizi nəzərdən keçirmək fürsətini tapmaq üçün sadəcə bir neçə dəqiqə ayırmaq kifayətdir.
Bu yazıda maliyyə məqsədlərini müəyyənləşdirmək, onları daha real və həyata keçirilə bilən etmək, həmçinin onları reallaşdırmağa gedən yolda istifadə oluna biləcək bəzi tövsiyələr barədə söhbət açacağıq.
1) Maliyyə vərdişlərinizi dəyərləndirin
Pul idarəçiliyi haqqında düşünərkən ilk olaraq, əvvəlki maliyyə vərdişlərinizi qiymətləndirmək vacibdir. Nəyin işlədiyini, nəyin isə düzgün olmadığını anlamaq, gələcəkdə daha yaxşı bir maliyyə planı qurmağınıza kömək edəcəkdir. Bu prosesi başlamaq üçün sadəcə kiçik bir araşdırma etmək, gəlir və xərclərinizi qiymətləndirmək kifayətdir. Məsələn, qida xərclərini, müntəzəm abunə xidmətlərini, borc ödənişlərini və digər xərcləri nəzərdən keçirmək və hansı sahələrdə qənaət edə biləcəyinizi təhlil etmək faydalı olacaq.
2) Məqsədlərinizi aydınlaşdırın və realist olun
Maliyyə məqsədləri təyin etmək, sadəcə rəqəmlərdən ibarət olmamalıdır. Bu məqsədlər həm də həyat tərzinizlə uyğun olmalıdır. İdeal bir maliyyə məqsədi, konkret olmalı, real olmalı və həmçinin həyata keçirilməsi mümkün olmalıdır. Məsələn, “Daha çox qənaət etmək” ümumi və qeyri-müəyyəndir. Bunun əvəzinə, müəyyən bir aylıq qənaət hədəfi qoymaq, məsələn, “Hər ay 100 manat kənara ayırmaq” daha konkret və həyata keçirilə bilən bir məqsəd olacaq.
3) Səhvləri bağışlayın və düzəlişlər edin
Hər kəsin maliyyə keçmişində səhvlər olub. Bəzi insanlar borclarını ödəməkdə çətinlik çəkiblər, bəziləri isə böyük maliyyə planlarını yerinə yetirə bilməyib. Ancaq keçmiş səhvlərinizə fokuslanmaq yerinə, həmin səhvlərdən dərs almağa və növbəti addımda düzgün qərarlar qəbul etməyə çalışın. Bu, həm də özünüzü günahlandırmadan maliyyə planınızı yenidən nəzərdən keçirmək və daha düzgün bir yol tapmaq deməkdir.
4) Büdcə yaratmaq
Bir çox insan büdcə tərtib etməyi əhəmiyyətsiz və ya mürəkkəb hesab edir, amma əslində büdcə, maliyyə vəziyyətinizə nəzarət etməyin ən vacib yollarından biridir. Büdcə tərtib etməklə xərclərinizi izləyə və istənilən təcili ehtiyaclar üçün hazırlıqlı ola bilərsiniz. Büdcə yaratmaq üçün sadəcə maaşınızı və ya gəlirlərinizi nəzərdən keçirin, sonra isə müntəzəm xərcləri (ev kirəsi, yemək, nəqliyyat və s.) müəyyən edin. Qalan pulunuzu qənaətə yönəldərək, gələcəkdə maliyyə məqsədlərinizə doğru irəliləyə bilərsiniz.
5) Borc strategiyasını qərarlaşdırın
Yüksək faizli borclar, çoxlarının maliyyə vəziyyətinə zərər verən və stress yaradan amillərdən biridir. Əgər borcunuz varsa, bunu necə azaldacağınızı və ya tamamilə necə ödəyəcəyinizi müəyyən etməlisiniz. Bunun üçün effektiv borc ödəmə planları hazırlaya bilərsiniz. Məsələn, ilkin olaraq yüksək faizli borcları ödəməyə başlamaq, zamanla daha az faizli borcları ödəmək və son olaraq bütün borcu sıfırlamaq məqsədilə bir plan qurmaq faydalıdır. Borcdan qurtulmaq, maliyyə sabitliyi və rifah üçün vacibdir.
6) Kiçik addımlar və real hədəflər
Maliyyə məqsədlərinizə nail olmaq bir marafona bənzəyir. Bu, təkcə sürətli hərəkət etməklə deyil, həm də davamlı və istiqamətli şəkildə addım-addım irəliləməklə mümkündür. Kiçik məqsədlər qoymaq, böyük məqsədlərə çatmaq üçün əhəmiyyətli bir üsuldur. Məsələn, hər maaşdan 20-50 manat arasında qənaət etmək, böyük məqsədlərə çatmağa gedən yolda daha davamlı olacaq. Bu, həm də həddindən artıq iddialı məqsədlər qoymaqdan daha düzgün yanaşmadır.
7) Fırıldaqçılardan və risklərdən qorunun
Maliyyə təhlükəsizliyinizə diqqət yetirmək, borc ödəmək və ya digər maliyyə qərarları verərkən fırıldaqçılardan qorunmaq çox önəmlidir. Fırıldaqçılar tez-tez təcili təkliflərlə və ya “geri qazanılmış” imkanlarla insanları aldadırlar. Bu səbəbdən, hər hansı maliyyə qərarını verərkən sakit və təmkinli olmaq vacibdir. Həmçinin, məlumatlarınızı qorumaq, şübhəli təkliflərdən qaçınmaq və maliyyə məlumatlarınızı yalnız etibarlı və təhlükəsiz platformalarda saxlamaq önəmlidir.
8) Psixi sağlamlıq və maliyyə
Maliyyə və psixi sağlamlıq arasında sıx əlaqə vardır. Maliyyə ilə bağlı narahatlıqlar, stress və hətta depressiyaya səbəb ola bilər. Buna görə də, maliyyə qərarlarını idarə edərkən, psixi sağlamlığınıza diqqət yetirməlisiniz. Maliyyə məqsədlərinizi reallaşdırmaq yalnız bir növ praktik planlama deyil, həm də özünüzü yaxşı hiss etmək üçün uzunmüddətli bir prosesdir. Maliyyə ilə bağlı problemləri və qorxuları aşmaq üçün müsbət bir yanaşma və açıqlıq, sağlam maliyyə münasibətləri qurmağınıza kömək edəcək.
Hazırladı: Fateh
