Bayquş obrazı bu gün məlum olan qədim sivilizasiyaların bütün yazılı mənbələrində var. Şumerlər arasında bayquş əbədi qaranlığın təcəssümü, qədim misirlilər arasında müdriklik və intuisiya rəmzi, qədim romalılar arasında hökmdarın qəfil ölümünün və dövrlərin dəyişməsinin xəbərçisidir. Bu yırtıcı quşun görünüşü insanda ikimənalı (əks) hisslər oyadır. Dünya folklorunda gecə parlayan nəhəng gözləri olan bir quşun görünüşü ilə əlaqəli əlamətlər təsvirin ənənəvi simvolizminə əsaslanaraq fərqli şəkildə şərh olunur, lakin həmişə gələcək dəyişiklikləri xəbər verir.
Bayquş gecə quşudur, yumşaq tükləri sayəsində qaranlıqda səssizcə görünür və yox olur. Yaxın Şərqin qədim sivilizasiyalarının əfsanələrində, Aztek və Mayyalı Amerika hindularının folklorunda yeraltı dünya ilə əlaqələndirilir, onun gücünü, ölümcül qaranlığını təcəssüm etdirir və tanrılara qurban verməyi simvollaşdırır.
Bayquş Qədim Misirlilər arasında müdriklik və gizli bilik rəmzidir. Onun təsviri Misir qəbirlərində, şərablı amforalar arasındadır. Nə quş nəğməsinə, nə də quş fəryadına bənzəməyən bayquş səsini eşitmək Misir şərabçıları üçün yaxşı əlamətdir. Bayquş səsi eşidən şərabçı bunu bu il şərabın əla olacağına yozurdu.
Qədim yunanlar inanırdılar ki, Qələbə ilahəsi Afina Olimpdən insanlara bayquş şəklində enir. Afina sikkələrində gecə quşunun təsviri zərb edilmişdir. Hellas döyüşçüləri döyüş meydanında quşun görünməsinin Yunan ordusunun gələcək qələbəsinin əlaməti olduğuna inanırdılar.
Qədim Romada gecə quşu imperatorlar üçün ölümün müjdəçisi hesab olunurdu. Əfsanələrə görə, bayquşlar Juli Sezar, Augustus və Commodus Aureliusun ölümünü öncədən xəbər verib.
Bayquşlar gün işığını sevmirlər, qaranlıq dərələrdə, dərələrdə, ağac çuxurlarında məskunlaşırlar, qaranlıqda ov edirlər. Başlarını 270 dərəcə çevirə bilirlər, bayquşların gözləri həmişə hərəkətsiz qalır. Gecə quşları çox vaxt ruhlarla əlaqələndirilir. Bayquşun səsi bir neçə kilometr məsafəni qət edir, buna görə də insanları, xüsusən də həssas və tənha insanları qorxudur.
Bayquşla bağlı çox saylı inanclar var. Onlardan biri ilə məın özüm qarşılaşmışam. Yayda həyətə bir bayquş “kök salmışdı”. Qonşunun damına qonub oxuyurdu. Biz də öz növbəmizdə xalq arasında olan adətə görə, ona şəkər atdıq. Amma aradan iki ay keçdikdən sonra həmin qonşu dünyasını dəyişdi.
Bayquşu çox insan uğursuz quş kimi dəyərləndirir
Məsələn, ruslarda inanca görə, balkonda (pəncərənin üstündə) oturan və ya sakitcə şüşədən otağa baxan gecə quşu incə dünyanın xəbərçisidir. Onu yer üzündəki səyahətini başa vurmuş sizə yaxın biri göndərib. Belə bir gəliş, onunla hər şeyin yaxşı olduğunu və mənzilin sakinlərinin daha yüksək güclərin xüsusi mühafizəsi altında olduğunu simvollaşdırır.
Hindistanda belə bir inanc var ki, evə uçan bayquş qanadı ilə xəstəyə toxunarsa, sonra da uçub uçarsa, xəstəlik tezliklə keçib gedəcək.
Bayquşun lənətindən qorxan hər kəs onun evin həyətinə uçmasından və ağacın başında dinc oturmasından narahat olmamalıdır.
Müdrik quş perspektivləri görür və uğuru proqnozlaşdırır. Yırtıcılar gündüzlər ağacların zirvələrində hərəkətsiz oturur, gecə vaxtı ovlarının dalınca gedirlər. Dağılmış şəhərdə bayquşlar pis əlamətdir. Bu yerlərdə köhnə həyatın bərpa olunacağı ehtimalı azdır.
Bir çox avropalıların fikrincə, evin yaxınlığında bayquşun görünməsi evdəki kiminsə ölümü, xəstələnməsi deməkdir.
Axşam saatlarında görülən bayquş xəbərlərin müjdəçisidir. Gecə bayquşu görmək yaxşı bir əlamətdir. Bayquşun gecə uçuşu heyranedici mənzərədir.
Alman folklorunda belə bir inanc var ki, uşaq doğulanda bayquş səslənsə, yeni doğulan körpənin həyatı çətinləşəcək.
Polyaklar ölən subay qızların göyərçinlərə, evli qadınların öldükdən sonra bayquşa çevrildiyinə inanırlar.
Hindu dinində bayquş firavanlıq və zənginlik simvolu hesab olunur.
Bayquş gördükdən sonra xoşagəlməz düşüncələrdən əziyyət çəkirsinizsə, bu, narahatlığın səbəblərini axtarmaq, təhlil etmək və aradan qaldırmaq üçün bir səbəbdir.
Bayquşun lənətindən xilas olmaq üçün evin ətrafında simli dairə çəkə, odda duz və şam yandıra bilərsiniz. Ancaq səfərə çıxmaq daha yaxşıdır. Uzun səfər bədbəxtliyi aradan qaldırır.
İlahin Zaman
