Uşaqların inkişafı, onların fiziki, emosional və sosial bacarıqlarının zamanla necə formalaşdığını izah edir. Bəzən, bəzi uşaqların inkişafı gözləniləndən daha yavaş ola bilər. İnkişaf ləngiməsi, uşaqların müxtəlif sahələrdə (motor bacarıqları, dil, sosial bacarıqlar və s.) normal inkişaf tempinə çatmamasını ifadə edir. Valideynlər üçün əhəmiyyətli olan, bu ləngiməni vaxtında aşkar etməkdir. Aşağıda uşağınızda inkişaf ləngiməsinin ola biləcəyini göstərə biləcək beş əlaməti təqdim edirik.

Uşaqların dil bacarıqları yaşa uyğun olaraq inkişaf etməlidir. 1 yaşında uşaqlar sadə sözlər söyləməyə başlamalıdır. 2 yaşında isə 50-dən çox söz bilmək və iki sözlü cümlələr qurmaq normaldır. Əgər uşağınız bu yaş dövründə sözləri az deyirsə və ya heç danışmırsa, bu, inkişaf ləngiməsinin əlaməti ola bilər.

Fiziki inkişaf, uşağın müstəqil hərəkət etməsi üçün vacibdir. Uşaqlar 1 yaşında öz başına oturmalı, 2 yaşında isə gəzməyə başlamalıdır. Əgər uşağınız hələ də bu bacarıqlarda çətinlik çəkirsə (məsələn, yerimək, dırmaşmaq və ya topları atmaqda), bu, inkişaf ləngiməsinə işarə edə bilər.

Uşaqların başqaları ilə münasibət qurması, sosial inkişafın vacib bir hissəsidir. 2-3 yaşında uşaqlar başqaları ilə oyun oynamağa, paylaşmağa və dostluq etməyə başlayırlar. Əgər uşağınız başqaları ilə ünsiyyət qura bilmir, dostluq münasibətləri qura bilmir və ya tək qalmağı üstün tutursa, bu, sosial inkişafda ləngimə ola bilər.

Uşaqların emosional tənzimləmə bacarığı, onların öz hisslərini başa düşməsi və idarə etməsi ilə bağlıdır. 2-3 yaşında uşaqlar öz hisslərini ifadə etməyə və başqalarının hisslərinə empati göstərməyə başlayırlar. Uşağınız tez-tez emosional partlayışlar yaşayır, öz hisslərini başa düşmürsə, bu, inkişaf ləngiməsinin göstəricisi ola bilər.

Uşaqların diqqətini cəmləşdirmək və ətraf mühitdə baş verənləri başa düşmək qabiliyyəti də inkişafın vacib bir hissəsidir. 2 yaşından etibarən uşaqların diqqət müddəti uzanmağa başlayır. Əgər uşağınız müəyyən bir fəaliyyətə diqqətini cəmləşdirə bilmir, sadə tapşırıqları yerinə yetirməkdə çətinlik çəkirsə, bu, inkişaf ləngiməsinin bir əlaməti ola bilər.

Uşağınızdakı bu əlamətlərin hər biri, mütləq inkişaf ləngiməsinin olduğunu göstərmir. Lakin, bu əlamətlərin bir və ya bir neçəsi varsa, peşəkar bir psixoloq və ya pediatrla məsləhətləşmək əhəmiyyətlidir. Erkən müdaxilə, uşağın inkişafına dəstək olmaq və onların potensialını maksimum dərəcədə artırmaq üçün vacibdir. Uşaqların inkişafına diqqət yetirmək, onların gələcəkdə uğurlu və sağlam bir həyat sürmələrinə kömək edə bilər.

Psixoloq M.Almara Ağaqızı

PRİM – “Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzi”nin direktoru

(Psixoloqla əlaqə saxlamaq istəyənlər Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığında yerləşən “PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzinə müraciət edə və ya 050 777 80 04 mobil nömrsi ilə birbaşa Almara Ağaqızı ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Həmçinin https://www.instagram.com/almara.melikova.aga_qizi/?igsh=MWJwOW52Y2t4bHVkeA%3D%3D instagram səhifəsi vasitəsi ilə də Almara xanımla kontakt yarada bilərlər.)