Diqqət əskikliyi və hiperaktivlik pozuntusu (DEHB) uşaqlarda geniş yayılan bir nevroloji vəziyyətdir. Ən çox 6-12 yaş aralığında diaqnoz qoyulan bu problem, diqqət cəmləməkdə çətinlik, impulsiv davranış və hiperaktivlik kimi simptomlarla xarakterizə olunur. DEHB, yalnız uşaqlar üçün deyil, onların valideynləri və müəllimləri üçün də çətinliklər yarada bilər. Bu məqalədə DEHB-nin səbəbləri, simptomları, diaqnoz üsulları və müalicə metodları haqqında ətraflı məlumat təqdim ediləcək.

DEHB-nin səbəbləri

DEHB-nin dəqiq səbəbləri hələ də tam aydın deyil, lakin aşağıdakı amillərin rol oynadığı düşünülür:

Genetik faktorlar: Araşdırmalar, DEHB-nin irsi olduğunu göstərir. Valideynlərində DEHB olan uşaqlarda bu pozuntunun inkişaf etmə ehtimalı daha yüksəkdir.

Beyin Kimyası: Dopamin və norepinefrin kimi kimyəvi maddələrin beyin fəaliyyətindəki rolunun, diqqət və davranışların tənzimlənməsində əhəmiyyətli olduğu düşünülür.

Ətraf Mühit: Hamiləlik dövründə nikotin, alkoqol və digər zərərlilərin istehlakı, erkən doğuş və doğuş sonrası komplikasiyalar DEHB riskini artırır.

Simptomlar

DEHB-nin üç əsas simptomatik qrupuna aiddir:

Diqqət çətinlikləri:

Diqqəti cəmləməkdə çətinlik

Təşkilatlanma və vaxtı idarə etmə problemləri

Təfərrüatlara diqqət yetirməmək

Hiperaktivlik:

Təşəbbüskar davranışlar

Yerində otura bilməmək

Danışma və ya hərəkət etmə ilə bağlı aşırı fəallıq

Impulsivlik:

Cavab vermədən əvvəl düşünməmək

Başqalarının sözünü kəsmək

Riskli davranışlar

Diaqnoz

DEHB-nin diaqnozu, ətraflı bir klinik qiymətləndirmə tələb edir. Bu prosesdə:

Müxtəlif istiqamətlərdən məlumat toplanması: Valideynlər, müəllimlər və uşağın sosial mühiti barədə məlumatlar toplanır.

Diaqnostik müsahibələr: Uşaq və valideynlərlə aparılan müsahibələr, simptomların nə dərəcədə ciddi olduğunu müəyyən etməyə kömək edir.

Psixoloji testlər: Diqqət və davranış müayinə testləri tətbiq edilə bilər.

Müalicə metodları

DEHB-nin müalicəsi fərdi yanaşma tələb edir. Müxtəlif müalicə metodları aşağıdakılardır:

Davranış terapiyası: Uşaqlara müsbət davranışları öyrətmək və problemləri həll etmək üçün strategiyalar təqdim edir.

Valideyn və müəllim dəstəyi: Valideynlərə və müəllimlərə DEHB ilə mübarizədə necə dəstək ola biləcəkləri barədə təlimat verilir.

Təhsil dəstəyi: Uşaqlar üçün fərdi tədris proqramları hazırlamaq, onların öyrənmə qabiliyyətini artırır.

Nəticə

Diqqət əskikliyi və hiperaktivlik, uşaqların inkişafına əhəmiyyətli təsir edə bilən bir pozuntudur. Lakin düzgün müalicə və dəstəklə, DEHB-li uşaqların həyat keyfiyyətini artırmaq mümkündür. Valideynlər, müəllimlər və mütəxəssislər arasında yaxşı bir əməkdaşlıq, uşaqların öz potensialını tam şəkildə həyata keçirməsinə kömək edəcəkdir. Uşaqların fərdi ehtiyaclarını başa düşmək və onlara uyğun yanaşmalar seçmək, bu mübarizədə ən vacib amillərdəndir.

Bu rubrika çərçivəvəsindəki məqalələr “PRİM – Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzi“nin maliyyə dəstəyi ilə çap olunur.

“PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzi

📞+994 50 207 80 04

📍Ünvan: Bakı ş. Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığı