Enurez, uşaqlarda və bəzən böyüklərdə qarşılaşılan, sidik saxlamağı bacarmama vəziyyəti ilə əlaqədar bir haldır. Bu, çox mürəkkəb və həm fiziki, həm də psixoloji faktorlarla bağlı bir problemdir. Enurez, xüsusilə uşaqlarda çox yaygın olsa da, böyüklərdə də müəyyən hallarda rast gəlinə bilər. Psixoloq kimi düşündüyümüz zaman, bu problemin sadəcə bioloji deyil, həm də dərin psixoloji və emosional aspektləri olduğunu görürük.
Enurezin növləri və müşahidə edilən hallar
Enurez ümumiyyətlə iki əsas növə bölünür: gecə enurezi (yuxuda sidik qaçırma) və gündüz enurezi (gündüz saatlarında sidik qaçırma). Gecə enurez daha geniş yayılıb, xüsusən kiçik yaşda olan uşaqlarda. Bu vəziyyət, uşağın yuxu zamanı sidik kisəsini nəzarət altında saxlamağı bacarmaması nəticəsində baş verir. Bu halda, uşaq, bilinçsiz bir şəkildə, gecə yuxuda olduğu müddətdə sidik qaçırır. Gündüz enurez isə daha nadir görülür və uşağın gündüz saatlarında da sidik qaçırması ilə əlaqəlidir. Bu vəziyyət, bəzən tibbi və ya psixoloji səbəblərdən qaynaqlanır.
Psixoloji və emosional aspektlər
Enurez sadəcə fizioloji bir məsələ deyil. Uşaqların psixoloji vəziyyəti bu problemi çox təsir edə bilir. Uşaq bu vəziyyətdən narahat olur, utanır və özünü fərqli hiss edə bilər. Bu da, özünə inam və öz dəyərini qiymətləndirmə məsələlərinə təsir göstərir. Uşaqlar bəzən bu səbəblə məktəbdə və ya sosial münasibətlərdə çətinlik yaşayırlar, çünki onlar başqalarının onlara güldüyünü və ya tənqid etdiyini düşünə bilərlər. Enurez, təkcə uşağın fiziki cəhətini deyil, onun sosial və emosional həyatını da əhatə edir.
Valideynlər, bu vəziyyəti çox diqqətlə izləməli və uşağa anlayışlı yanaşmalıdırlar. Uşaqda bu cür problemlər başladıqda, valideynlər bəzən ona qarşı təzyiq göstərə bilər, amma belə bir yanaşma yalnız vəziyyəti pisləşdirə bilər. Uşağın psixoloji rahatlığını təmin etmək çox vacibdir. Bu səbəbdən enurez problemi olan uşaqlar üçün sağlam və dəstəkləyici bir mühitin yaradılması, onların emosional vəziyyətlərini yaxşılaşdırmaq və bu problemdən asanlıqla çıxmalarına kömək etmək üçün kritikdir.
Enurezin fiziki səbəbləri
Fiziki olaraq, enurez bir çox səbəbdən qaynaqlana bilər. Məsələn, sidik kisəsinin çox kiçik olması, sidik kisəsinin düzgün işləməməsi və ya bədənin sidik istehsalını düzgün idarə edə bilməməsi kimi faktorlar enurezin yaranmasına səbəb ola bilər. Bununla yanaşı, hormonal balanssızlıq, yuxu pozuntuları və hətta genetik meyllilik də bu vəziyyətin inkişafında rol oynaya bilər. Uşaqların bu vəziyyəti həm də həyatlarında qarşılaşdıqları stress və ya psixoloji problemlərlə əlaqəli ola bilər.
Enurezin təkrarlandığı hallarda, bir çox halda psixoterapiya və davranış terapiyası faydalı ola bilər. Çünki bu növ terapiyalar, uşağın bu vəziyyəti psixoloji baxımdan necə qəbul etdiyini və bu problemin arxasında yatan emosional səbəbləri daha dərindən araşdırmağa kömək edir.
Enurezin müalicəsi və dəstək yanaşması
Enurez müalicəsi çoxşaxəli və fərdi yanaşma tələb edir. Uşağın vəziyyətinə uyğun olaraq bir neçə fərqli üsul tətbiq oluna bilər. Hər şeydən əvvəl, bir psixoloq olaraq mənim tövsiyəm, bu tip məsələlərlə üzləşən ailələrə mütəxəssis yardımı almaqdır. Müalicə, həm psixoloji, həm də fiziki cəhətləri əhatə edən bir proses olmalıdır.
1) Davranış terapiyası: Bu, uşağın yuxu zamanı sidik qaçırmağı idarə etmək üçün istifadə olunan çox təsirli bir üsuldur. Uşaqlara yuxuda müəyyən aralıqlarla oyanma təlimi verilə bilər. Bu, onların sidik kisəsini hiss etmələrinə və vaxtında səhər oyanmalarına kömək edir.
2) Dərman müalicəsi: Bəzi hallarda, sidik kisəsini daha yaxşı idarə etməyə kömək edən dərmanlar təyin oluna bilər. Bu dərmanlar, uşağın sidik istehsalını nizamlı hala gətirə bilər. Lakin, dərman müalicəsi yalnız həkim tərəfindən təyin edilməlidir.
3) Ailə dəstəyi: Ailənin rolu çox böyükdür. Uşağa sevgi və anlayış göstərmək, ona heç bir şəkildə təzyiq etməmək çox vacibdir. Valideynlərin uşaqlarına göstərdikləri dəstək, onların özlərinə inamlarını bərpa etməyə və problemin üstəsindən gəlməyə kömək edə bilər. Əgər uşaq cəzalandırılırsa və ya sıxıntıya düşərsə, bu, problemin daha da dərinləşməsinə səbəb ola bilər.
4) Həyat tərzi dəyişiklikləri: Uşağın gündəlik həyatında bəzi dəyişikliklər də bu problemi həll etməyə kömək edə bilər. Məsələn, uşağa sidik kisəsinin tam boşaldılmasını təmin etmək üçün axşam saatlarında çox maye qəbul etməməsini tövsiyə etmək faydalıdır. Eyni zamanda, uşağın yuxu rejiminə də diqqət yetirmək vacibdir.
Psixoloji yanaşma və həkim müdaxiləsi
Enurezin müalicəsində yalnız fiziki yanaşmalar kifayət deyil, çünki bu problem həm də psixoloji kömək tələb edir. Enurez problemi ilə mübarizə aparan uşaqların, xüsusilə ailələri ilə birlikdə psixoloq və digər mütəxəssislərlə də mütəmadi olaraq görüşməsi çox önəmlidir. Ümumiyyətlə, sözügedən problem 5 yaşdan sonra baş verərsə, mütləq mütəxəssis dəstəyi lazımdır. Həkimlər yalnız fiziki müalicə üsulları tətbiq etsələr də, enurez problemi olan uşaqların psixoloji vəziyyətləri ilə bağlı həllər də eyni dərəcədə vacibdir. Uşağın və ailəsinin bu məsələyə qarşı daha düzgün yanaşmalar inkişaf etdirməsi, problemin daha sürətli və effektiv həllinə yol açacaqdır.
Mənsurə Qəhrəmanova
Psixoloq Pedaqoq
Uşaq İnkişaf Mütəxəssisi
Milli Dəyərlər üzrə Maarifləndirmə İctimai Birliyinin üzvü
(Psixoloqla əlaqə saxlamaq istəyənlər, 055 361 68 60 mobil nömrsi ilə birbaşa Mənsurə Qəhrəmanova ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Həmçinin https://www.instagram.com/psixoloqpedaqoq.qehremanova/profilecard/?igsh=MXFxZG5sNjVicGVnaw%3D%3D instagram səhifəsi vasitəsi ilə də Mənsurə xanımla kontakt yarada bilərlər.)
Bu yazı mənim üçün çox faydalı oldu, çünki yaxın qohumumda bu problem var və nə etməli olduğumuzu bilmirdik. Yazıda göstərilən psixoloji yanaşma, uşağın özünə güvənini bərpa etməyə kömək edə bilər. Əslində, çox vaxt biz valideynlər və yaxınlar uşağa qarşı səhv yanaşma ilə problemi daha da dərinləşdiririk. Müəllifin vurğuladığı kimi, psixoterapiya və düzgün dəstək uşağın sağalmasında çox böyük rol oynaya bilər.
Uşaqlar çox vaxt bu problemi utanaraq yaşayıb, kimsə ilə paylaşmağa çətinlik çəkirlər. Mənim təcrübəmdə belə uşaqların ətrafında anlayışlı, dəstəkləyici bir mühitin olması onların bu problemi aşmalarına kömək edir. Ailələrin mütəxəssis dəstəyi alması vacibdir. Bu yazı da çox yaxşı şəkildə bunu vurğulayıb
Mənim təcrübəmdə uşaqların enurezdən xilas olmaları üçün yalnız fizioloji problemləri deyil, həm də onların emosional vəziyyətini həll etmək vacib olub. Yuxarıda qeyd olunan psixoterapiya və davranış terapiyası üsulları, uşağın problemi daha rahat qəbul etməsinə və mübarizə aparmasına kömək edir. Valideynlərin dəstəyinin bu məsələdə önəmi çox böyükdür
Mənim oğlumda da bu problem yaşandı, gecə yuxusunda sidik qaçırırdı. Həqiqətən də, bu cür məsələlərdə uşağın emosional vəziyyəti çox vacibdir. Özüm də uşağıma necə yanaşmam lazım olduğunu başa düşdüm, ancaq müəllifin dediyi kimi, heç bir zaman təzyiq göstərməmək lazımdır. Valideynlər olaraq buna dəstək verərək, uşaqların özünə inamını bərpa etmələrinə kömək edə bilərik.
Uşağın yaşadığı bu çətinliklərə həm fiziki, həm də psixoloji yanaşmaların bir arada tətbiq olunması vacibdir. Bəzən sadəcə dərmanlar və ya tibbi yanaşmalar yetərli olmur. Uşağın sosial və emosional dəstəklənməsi çox əhəmiyyətlidir. Psixoloji dəstək həm də uşağın özünü daha yaxşı hiss etməsinə və bu problemi daha rahat qəbul etməsinə kömək edir
Bir çox valideyn kimi, bu yazı mənim üçün çox faydalı oldu. Mənim bacımın uşağı da bu problemə düçar olub. Bəzən elə gəlir ki, bu problemi yalnız fiziki yolla həll etmək lazımdır, amma müəllifin yazısında dediyi kimi, psixoloji dəstək və düzgün yanaşma çox əhəmiyyətlidir. Ailəmizdə bu problemin daha dərin kökləri olduğunu düşünmürəm, amma psixoloji yanaşmalar məsələyə tamamilə başqa bir işıqda baxmağa səbəb oldu.
Əslində, uşaqlara belə problemlərlə bağlı təzyiq etmək, vəziyyəti daha da pisləşdirə bilər. Müəllifin dediyi kimi, onlara daha çox sevgi və dəstək vermək lazımdır. Enurez məsələsini yalnız bir fiziki hal kimi görməməliyik. Psixoloji dəstək və doğru yanaşmalar bu cür problemlərin həllində daha təsirli ola bilər.
Mənim uşağımda da zaman-zaman bu problem yaşanırdı. Tibb mütəxəssisləri tərəfindən verilən tövsiyələr çox faydalıdır, amma ən önəmlisi uşağın emosional vəziyyətinə diqqət yetirməkdir. Bəzən məktəbə gedərkən özünə inamsız hiss edirdi. Yazıda göstərilənlərdən sonra mən də öz yanaşmamı dəyişdirdim. Uşağıma daha çox dəstək olmağa çalışıram
Enurez problemi ilə mübarizə aparan uşaqların və valideynlərin psixoloji dəstəyi böyük əhəmiyyət daşıyır. Müəllifin qeyd etdiyi kimi, yalnız dərman müalicəsi kifayət etmir. Valideynlərin sevgi və dəstəyi, uşağın bu problemi qəbul etməsinə və həllinə çox müsbət təsir göstərir. Yazı çox faydalı oldu və enurez mövzusuna qarşı daha diqqətli olmağa təşviq edir.
Yazını oxuyarkən, enurez haqqında bildiklərimdən daha çox şey öyrəndim. Əslində bu problem fiziki olaraq uşağın sidik kisəsinin kiçik olması və ya nəzarət etmə çətinliyi ilə əlaqəli olsa da, emosional və psixoloji tərəfləri çox böyükdür. Bu cür məsələlərdə, uşağın hər hansı bir çətinlik yaşadığı halda ona dəstək olmaq və təzyiq etməmək çox vacibdir.
Enurez problemi təkcə bir uşaq xəstəliyi deyil, həm də valideynlər və cəmiyyət tərəfindən düzgün yanaşılmalıdır. Psixoterapiya və doğru müalicə yanaşmaları bu problemi həll etməyə kömək edir. Yazıda qeyd olunan təkliflər və yanaşmalar çox düzgün və faydalıdır
Uşaqların bu vəziyyətdən utanmamaları üçün onlara qarşı anlayışlı və dəstək verici yanaşma göstərmək çox önəmlidir. Yazının bu aspekti çox yaxşı vurğulanıb. Təkcə fiziki müalicə deyil, həm də uşağın psixoloji vəziyyətinə də diqqət yetirmək lazımdır.
Enurez problemi ilə qarşılaşan uşaqlara qarşı düzgün yanaşma necə olmalıdır, çox aydın şəkildə izah olunub. Uşaqların bu vəziyyəti, bəzən heç bir yanlış hərəkətləri olmadığı halda yaşaması, onların psixoloji olaraq çox çətinlik çəkməsinə səbəb olur. Mənim məktəbdə tanıdığım bir neçə uşaqda da bu problem var və mənim yanaşmam da yazıya əsaslanaraq dəyişdi.