Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) ölkə ərazisində satılan, mənbəyinin “mineral sular”dan biri ilə bağlı əsl həqiqəti üzə çıxarıb. Məlum olub ki, məhsulun üzərində “Böyük Qafqaz sıra dağları” və “təbii mineral süfrə suyu” qeyd olunsa da, reallıqda istehsal prosesi zamanı adi su müvafiq filtrdən keçirilir. Başqa sözlə desək, şirkət filtrdən keçirdiyi suyu təbii mineral süfrə suyu adı ilə istehlakçıya təqdim edib, onu aldadıb. Bu halda sual yaranır: istehlakçılar digər mineral su markalarının təbiiliyinə güvənə bilərlərmi?

Sulara süni qazlar vurulur

İstehsal meneceri Sayat Quliyeva deyir ki, əslində mineral sular haradan götürülürsə, orada da qablaşdırılmalıdır: “Hazırda ölkədə müxtəlif adda qablaşdırılmış su istehsalı ilə məşğul olan müəssisələr var. Bu müəssisələrin böyük əksəriyyəti Bakı və Abşeron ərazisində yerləşir. Suların etiket məlumatlarına nəzər yetirdikdə onların dağlardan və ya bulaqlardan gəldiyi, təbiiliyi qeyd edilir. Amma etiketdə “mineral su” qeyd edilibsə, su keyfiyyət baxımından mənbənin yaxınlığında qablaşdırılmalıdır. Çünki uzaq məsafəyə daşınanda həmin suların keyfiyyət göstəriciləri, xüsusilə də tərkibində olan qazlar dəyişir. Müşahidələr göstərir ki, bəzi müəssisələr suyu bulaqdan götürərək xeyli uzaq məsafəyə daşıyır, Bakı şəhəri və ətraf ərazilərə gətirib qablaşdırır. Onun göstəricilərini bərpa etmək məqsədilə sulara süni qazlar vurulur, “mineral su” və ya “təbii mineral süfrə suyu” adı ilə satışa çıxarılır. Bəzi müəssisələr isə xərclərin azaldılması məqsədilə “Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri” və ya “Ceyranbatan su anbarı”ndan əldə etdikləri suları sənaye filtrlərindən keçirərək, tərkibindəki mineral və digər elementlərin miqdarını dəyişirlər. Yaxud tamamən sıfırlayaraq şirin dad əldə edib, süni qazlaşma ilə qablaşdırıb üzərində istənilən bulaq, dağlar və s. mənbələri göstərir, mineral su adı ilə istehlakçılara təqdim edirlər”.

Su mənbələri ekoloji çirklənməyə məruz qala bilər

Ekspertin sözlərinə görə, bu suların nə dərəcədə təmiz olmasına nəzarət gücləndirilməlidir: “Sular təyinatı baxımından bulaq, artezian, təmizlənmiş sular kimi qruplara bölünməlidir. Etiketlərində suyun növü və təyinatı, yəni, müalicəvi, yaxud içməli süfrə suyu və s. olması qeyd edilməlidir. Sular tək mineral tərkib baxımından yox, bakterioloji baxımdan da nəzarətdə saxlanılmalıdır”.

Marketlərdə satılması düzgün deyil

S.Quliyevanın fikrincə, bu cür suların marketlərdə satılması düzgün deyil: “Mineral sular növünə və tərkibindəki müxtəlif maddələrin miqdarına görə insan orqanizminə müəyyən fizioloji təsir göstərir. Ona görə də müalicəvi vasitə kimi təqdim edilməlidir. Bu sulardan bir sıra xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur. Onları məhdud miqdarda qəbul etmək lazımdır. Bu sular şüşə qablarda olmalı, tərkibindəki mineral və digər elementlər mütləq dəqiqliklə qeyd edilməli, müalicəvi mahiyyət daşıdığı üçün satışı marketlərdə deyil, apteklərdə həyata keçirilməlidir. Hazırda bazarlarda olan suların etiketlərində təyinatı, əldə edilən mənbələrlə bağlı düzgün olmayan məlumatlar var. Bazarda olan suların etiket məlumatları demək olar ki, bir-birindən köçürülmüş məlumatlardır. Markalanma qaydaları, suların istehsalına dair texniki normativ sənədlər nəzərə alınmır”.

İstehsalçılardan müvafiq sənədləri tələb edin

İstehsal meneceri qeyd etdi ki, bu sulara nəzarət etmək üçün istehsalçılardan müvafiq sənədlər tələb olunmalıdır: “Nəzarət ilk növbədə istehlakçılardan başlayır. Onların aldıqları suların keyfiyyətini təsdiq edən sənədləri tələb etmək hüquqları var. Buna tək yerli istehsal olunan sular deyil, idxal olunan sular da daxildir. Satış məntəqələri də istehsalçı və podratçı müəssisələrdən satış məqsədilə əldə etdiyi məhsulların keyfiyyətə uyğunluq sənədlərini tələb etməlidir. İstehlakçılarımız nəzərə alsınlar ki, əgər bir müəssisənin istehsal etdiyi məhsulun keyfiyyətə uyğunluq sənədləri mövcuddursa, bu onu göstərir ki, həmin məhsul qaydalara uyğun istehsal edilib”.

Dadına baxmaqla təbiiliyini bilmək olmaz

Qida eksperti Elsevər Fərzəliyev bildirir ki, mineral suların təbiiliyini yalnız laboratoriya analizləri ilə müəyyən etmək olar: “Mineral, müalicəvi, qazlaşdırılmış və ya qazlaşdırılmamış süfrə suları tərkib göstəricilərinə, mineralların faiz miqdarına görə bir-birindən fərqlənir. Dadına baxmaqla onun təbiiliyini anlamaq mümkün deyil. Çünki mineral duzların miqdarı o qədər kiçikdir ki, onları ancaq xromotoqrafik analizlər vasitəsilə müəyyən etmək mümkündür. Suların tərkibindəki mineral duzların, maddələrin miqdarı əsas amildir. Çünki bu sular minerallarına görə dəyərləndirilir”.

E.Fərzəliyevin sözlərinə görə, əgər şirkət məhsulun üzərinə təbii olduğunu qeyd edirsə, buna görə cavabdehlik daşıyır: “Elə sular var ki, onlar öncədən təsdiqlənmiş texnoloji sxemlərə uyğun olaraq qablaşdırılır”.

Zərif Salmanlı