“Lenfoma üçün bəzi müalicələr barmaqlarınızda və ya ayaq dırnaqlarınızda dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Onlar adətən müvəqqəti olur və müalicəni bitirdikdən sonra aylar ərzində dırnaqlarınız normala dönməlidir”.

Bunu lenfoma xəstəliyi ilə bağlı danışan Mayomed Fizioterapiya və Reabilitasiya Klinikasının baş həkimi, həkim-terapevt Nərminə Abbasova deyib. Ailə həkimi qeyd edib ki, dəyişikliklərə səbəb ola biləcək bəzi anti-müalicələr var. Bunlara kemoterapi, monoklonal antikorlar, immunoterapiya, targeted terapiya və radiasiya müalicəsi daxildir.

Nərminə xanım bildirdi ki, lenfomanın bəzi müalicəsi də dırnaq dəyişikliklərinin başqa bir səbəbi olan anemiyaya səbəb ola bilər:

“Müalicə olunduğunuz müddətdə müntəzəm olaraq qan testləri keçirəcəksiniz. Əgər anemiyanız varsa, bu, qan testlərində götürüləcək və hematoloqunuz və ya onkoloqunuz anemiyanızın müalicəyə ehtiyac olub-olmadığını sizə xəbər verəcəkdir. Dırnaqlar barmaqlarımızın və ayaq barmaqlarımızın uclarını sürtünmə və digər zərbələrdən qoruyur. Onlar həmçinin kiçik əşyaları cızmaq və ya götürmək kimi bəzi funksiyaları yerinə yetirməyə kömək edirlər.

Dırnaqlarımızın yaxşı böyüməsi üçün əl və ayaq barmaqlarımızdakı dəri və damarlara yaxşı qidalanma və qan axını lazımdır. Onlar dırnaq altındakı dəri olan dırnaq yatağına yapışdırılır və çox həssas ola bilər. Dırnaq özü canlı deyil, ona görə də dırnaqlarımızı ağrısız kəsə bilərik. Bununla belə, düzgün inkişaf etmək üçün ətraflarında sağlam dəri və toxuma lazımdır”.

Hansı növ dəyişikliklərin baş verə biləcəyinə gəlincə, ailə həkimimiz bildirdi ki, dırnaqlarınızdakı dəyişikliklərin əksəriyyəti müvəqqəti və yumşaq olacaq. Onun sözlərinə görə, bununla belə, bəzi dəyişikliklər daha ciddi ola bilər və dırnaq yatağınızdan və ya barmaq-ayaq uclarından infeksiya və qanaxma riskinizi artıra biləcəyi üçün tibbi yardım tələb edə bilər:

“Dırnaqlarınızın yalnız bir və ya ikisində dəyişiklik hiss edə bilərsiniz və ya bütün dırnaqlarınız təsirlənə bilər. Daha kiçik dəyişikliklərdən bəzilərini diqqətinizə çatdırmaq istərdim: Dırnaq və ya dırnaq yatağının qaralması, dırnaqlarınızdakı silsilələr və ya çuxurlar, dırnaqlarınızda ağ və ya digər rəngli xətlər və ya işarələr, kövrək dırnaqlar və ya adi haldan daha asan qırılan dırnaqlar, daha yavaş böyümə. Dəyişikliklərin çoxu ciddi olmasa da, dırnaqların görünüşü ilə bağlı kosmetik dəyişiklik bəzi insanlar üçün narahatlıq yarada bilər. Qeyd edim ki, daha ciddi dəyişikliklər ola bilər. Məsələn, barmaq və ya ayaq dırnaqlarının ətrafında və altında dərinin iltihabı, barmaqlarınızın və ya ayaq barmaqlarınızın uclarında və ya dırnaqlarınızın altında çatlar olan çatlar, dırnaqlarınızın ətrafında və altında qızartı, ağrı, həssaslıq, dırnaqlarınızın altında qan ləkələri və ya qançırlar, dırnaqlar dərinin altından yuxarı qalxır, dırnaqlarınız düşə bilər. Əksər dəyişikliklər daimi deyil, müalicəni bitirdikdə və yeni dırnaqlarınız böyüdükdə aylar ərzində normala dönməyə başlamalıdırlar. Rəngsizləşmə və ya qüsurlu sahə böyüyənə və kəsilənə qədər qalacaq. Nadir hallarda bir dırnağı tamamilə itirmisinizsə, o heç vaxt geri çıxa bilməz. Dırnağınız tərəfindən normal olaraq qorunan dırnaq yatağı toxunmağa çox həssas ola bilər və ayaqqabı və ya corab taxmaq ağrılı ola bilər. Əllərinizi bir müddət istifadə etdiyiniz şəkildə istifadə edə bilməyəcəyinizi də görə bilərsiniz. Zamanla dırnaq yatağı sərtləşəcək və o qədər də həssas olmayacaq. Lakin bu, aylar çəkə bilər”.

Nərminə xanım vurğuladı ki, bütün dırnaq dəyişiklikləri ilə bağlı hematoloqa və ya onkoloqa bildirmək lazımdır. Dəyişikliklərin müalicə, infeksiya və ya digər səbəblə əlaqəli olub-olmadığını müəyyən etmək üçün dırnaqları qiymətləndirməli olacaqlar. Nərminə xanım qeyd etdi ki, bəzi hallarda həkiminiz qiymətləndirmə və müalicə üçün sizi podiatristə və ya dermatoloqa göndərə bilər.

Həkim oxucularımıza müəyyən tövsiyyələr də verdi:

“Dırnaqlarınızdakı dəyişikliklər görünüşünə, qırılaraq paltarınıza ilişdiyinə və ya sizi cızdığına görə narahat edirsə, bir neçə cəhdi sınaya bilərsiniz. Məsələn, dırnaqlarınıza əlavə güc vermək üçün dırnaq gücləndiriciləri dırnaq lakı kimi tətbiq oluna bilər. Rəngli dırnaq lakı hər hansı rəng dəyişikliyini və ya ağ xətləri əhatə edə bilər. Dırnaqları qısa saxlamaq üçün müntəzəm olaraq kəsin. Əllərinizi və dırnaqlarınızı gündə ən azı iki dəfə nəmləndirin. Əllər və dırnaqlar üçün xüsusi bir nəmləndirici istifadə edin. Əlləriniz çox qurudursa, dırnaqlarınız kövrəkdirsə, nəmləndirin və pambıq əlcəklər geyinib rütubəti bir gecə saxlayın. Bu həmçinin yatarkən özünüzü cızmaqdan qoruya bilər. Qab-qacaq yuyarkən, bağda işləyərkən və ya kimyəvi maddələrlə işləyərkən əlcək geyinin. İnfeksiyaların qarşısını almaq üçün dırnaqları hər zaman təmiz saxlayın”.

Nərminə xanım bildirdi ki, dırnaqlarda dəyişikliklər bir çox müxtəlif lenfoma müalicəsinin yan təsiri kimi baş verə bilər. Həkimin sözlərinə görə, dırnaqdakı dəyişikliklərin əksəriyyəti müvəqqətidir, lakin bəziləri qalıcı ola bilər:

“Dırnaqlarda dəyişikliklər yalnız kosmetik ola bilər, hansı ki, görünüşünü dəyişdirər. Lakin bəzilərinə infeksiya, qanaxma və ya digər ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün tibbi müdaxilə tələb oluna bilər. Podiatristlər ayaq dırnaqları da daxil olmaqla ayaqlar üzrə ixtisaslaşmış həkimlərdir və ayaq dırnaqlarınız təsirləndikdə kömək edə bilərlər. Dermatoloqlar saç dərisi və dırnaqları üzrə ixtisaslaşmış həkimlərdir. Barmaqlarınızda və ya ayaq barmaqlarınızda dırnaqlarınızla bağlı probleminiz varsa, onlar kömək edə bilər”.