Müasir cəmiyyətin tələbləri və gözləntiləri uşaqlara bəzən qarışıq mesajlar göndərir. “Nəyə olmaz” deyəndə, uşaqların başında bir sual yaranır: “Niyə?” Bu, onların təbii marağını artırır.

Uşaqların “nəyə olmaz” ifadəsi ilə qarşılaşdığı zaman, çox vaxt onların ətrafındakıların, xüsusilə də valideynlərin, nəsihətləri ilə mübarizə aparmaları lazım gəlir. Məsələn, valideynlər deyir: “Bu oyuncağı götürmə, zədələnə bilər!” Ancaq uşaq oyuncağına elə maraq göstərir ki, onu götürmək istəyir. Bu vəziyyətdə uşağın düşüncəsi belə olur: “Niyə zədələnməlidir? Mən yalnız oynamaq istəyirəm!”

Uşaqlara “nəyə olmaz” deyə bilmirik?

İlk öncə, uşaqlar üçün qadağalar müəyyən dərəcədə əhəmiyyətlidir. Lakin uşaqların bu qadağaları başa düşməsi, onlara izah edilməsi vacibdir. İnsanlar, “Elə bir şey yoxdur, uşaqlar hər şeyi edir!” deyərək şikayət edirlər. Bu, cəmiyyətin uşaqlara qarşı olan gözləntilərinin bir göstəricisidir. Uşaqların söz dinləməsi, onların istəklərini başa düşmək və sağlam sərhədlər qoymaqla mümkündür.

Uşaqla danışmaq yolları

Maraqlarını anlamaq: Uşaqların maraqlarını başa düşmək vacibdir. Onlara nəyə görə “olmaz” dediyinizi izah edin. Məsələn, “O oyuncağı götürmək olmaz, çünki o, təhlükəli ola bilər” demək daha təsirli olar.

Alternativlər təklif edin: Uşaq üçün qadağa olan şeyi əvəzləmək, onların marağını başqa yolla yönləndirmək əhəmiyyətlidir. “Bu oyuncağı götürmək olmaz, amma başqa bu oyuncağı götürə bilərsən” deyərək onların diqqətini çəkə bilərsiniz.

Mübahisə etmək yerinə dinləmək: Uşaqların fikirlərini dinləmək, onları anlamaq üçün önəmlidir. “Sən niyə bu oyuncağı götürmək istəyirsən?” sualı ilə başlayaraq, müzakirə aparmaq, onlara öz hisslərini ifadə etməyə imkan tanıyır.

Nümunə olmaq: Uşaqlar, valideynlərin davranışlarını müşahidə edərək öyrənirlər. Onlara “nəyə olmaz” dedikdə, siz də bu qaydalara riayət edirsinizsə, onlara daha inandırıcı olarsınız.

Nəticə

“Nəyə olmaz” demək, uşaqlara sağlam sərhədlər qoymağın bir yoludur. Lakin bu qadağaların arxasında duran səbəbləri başa salmaq, uşaqların daha müstəqil düşünmələrinə və sizi daha yaxşı başa düşmələrinə kömək edəcək. Bu yanaşma, həm də onların dünyagörüşünü genişləndirəcək və onlara gələcəkdə düzgün seçimlər etməyə yardım edəcək. Uşaqları başa salmaq, onların özlərini ifadə etməsinə və sınamalarına imkan tanıyaraq, daha sağlam bir əlaqə yarada bilər.

Psixoloq M.Almara Ağaqızı

PRİM – “Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzi”nin direktoru

(Psixoloqla əlaqə saxlamaq istəyənlər Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığında yerləşən “PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzinə müraciət edə və ya 050 777 80 04 mobil nömrsi ilə birbaşa Almara Ağaqızı ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Həmçinin https://www.instagram.com/almara.melikova.aga_qizi/?igsh=MWJwOW52Y2t4bHVkeA%3D%3D instagram səhifəsi vasitəsi ilə də Almara xanımla kontakt yarada bilərlər.)