Alimlər iki meduza növünün genomlarını müqayisə edərək, hansı genlərin bu heyvanın ölümsüzlüyə yaxınlaşmasına kömək etdiyini müəyyən ediblər.

İspaniyalı tədqiqatçılar qrupu “Turritopsis dohrnii meduza” növünün genomunu deşifrə edərək onun əbədi yaşaya biləcəyini nəzəri olaraq izah ediblər.

Tədqiqatçılar bu meduzanın genomunu yaxın qohum olan növün genomu ilə müqayisə edərək onlarda “ölməzlik” üçün cavabdeh olan kritik fərqləri tapıblar.

Bəs bu nəzəri ölümsüzlük tam olaraq nədir?

Əvvəlki araşdırmalar göstərdi ki, “T. Dohrnii” həyatına dənizdə sürünən sürfə kimi başlayır. Nə vaxtsa dənizin dibinə yapışır və tezliklə polip kimi cücərməyə başlayır. Bu poliplər daha sonra koloniya yaratmaq üçün özlərini dəfələrlə klonlayırlar.

Yetişdikdən sonra koloniya yetkin meduza hasil etməyə başlayır. Digər meduzaların əksəriyyəti eyni şəkildə yetişdirilir, lakin onların hekayəsi bununla bitə bilər – koloniya əlverişsiz şəraitə düşərsə, ölürlər.

“T. Dohrnii” problemə düşəndə hər şey başqa cür olur. Meduzalardan biri ilkin polipə bənzəyən içi boş bir formasiyaya çevrilə bilər, yeni yerdə dənizin dibinə yapışır və bütün dövrəyə yenidən başlayır.

Bu məxluq klonlama yolu ilə çoxaldığından, heç vaxt ölmür – onun bəzi versiyaları bəlkə də sonsuza qədər yaşamağa davam edir.

Tədqiqatçılar nəyin meduzaya daim “özünü yenidən yaratmağa” imkan verdiyini öyrənmək istəyiblər.

Alimlər “ölümsüzlük” potensialına malik olmayan “Turritopsis rubra” növündən də nümunələr götürərək prosesi təkrarlayıblar.

Sonra onlar bir növün digər canlı orqanizmlərdən fərqli olaraq nə üçün “əbədi” yaşaya biləcəyini, digərinin isə öldüyünü izah edən genomlarında fərqlər axtarmağa başlayıblar.

Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, “T. Dohrnii”də gen bərpası və qorunması ilə əlaqəli genlər “T. Rubra” ilə müqayisədə iki dəfə çoxdur. Həm də o, hüceyrə bölünməsini dayandırmağa və telomerlərin – xromosomların “qoruyucu” son hissələrinin məhv edilməsinin qarşısını almağa imkan verən mutasiyalara sahibdir.

Tədqiqatçılar həmçinin qeyd ediblər ki, meduza polip mərhələsinə metamorfozlaşdıqca, onun bəzi genləri inkişafın bu ilkin mərhələsinə xas olan vəziyyətə qayıdıb.

Alimlər ümidvardırlar ki, bu genomun xəritələşdirilməsi insanın qocalması sahəsində kəşflərə və canlı orqanizmlərin ömrünü uzatmaq üçün yeni təşəbbüslərə səbəb ola bilər.

Tədqiqatın nəticələri “PNAS” elmi jurnalında dərc edilib.

Nubar Süleymanova