Payız mövsümü, təkcə təbiətin rənglərinin dəyişməsi ilə deyil, eyni zamanda insan orqanizminin də bir sıra adaptasiya proseslərindən keçməsi ilə xarakterizə olunur. Payızın gəlməsi ilə günəş işığının azalması, hava şəraitindəki dəyişikliklər və temperaturun enməsi ilə bağlı bədənin immun sistemi üzərində müəyyən təsirlər baş verir. Bu zaman, xüsusilə də Vitamin D çatışmazlığı məsələsi gündəmə gəlir. Vitamin D, sağlamlıq üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən, immun sisteminin güclənməsində, sümük və əzələ sağlamlığında və ümumi metabolizm proseslərində mühüm rol oynayan bir mikroelementdir.
Vitamin D və immunitet sistemi
Vitamin D, bədənimizdə əsasən günəş işığından sintez olunur. Günəşin UVB şüaları dəriyə çarptığında, dəridəki 7-dehidroxesterol maddəsi, D vitamininə çevrilir. Lakin payızda günəşin şüaları daha zəif olur və gün işığı daha az olur, bu da orqanizmin bu vacib vitamini kifayət qədər əldə etməsinə maneə yaradır. Nəticədə, bədənin D vitamini səviyyəsi azalır və bu, birbaşa immunitet sisteminin zəifləməsinə səbəb ola bilər.
Vitamin D, T-limfositlər kimi immun hüceyrələrinin fəaliyyətini tənzimləyərək, infeksiyalara qarşı müdafiə gücünü artırır. D vitamini çatışmazlığı, orqanizmin virusa və bakteriyaya qarşı dözümlülüyünü azaldır, bu da müxtəlif tənəffüs yolu infeksiyalarına, soyuqdəyməyə, qrip və digər xəstəliklərə daha çox meyllilik yaradır.
Payızda vitamin D çatışmazlığının riskləri
Payızın sonlarına yaxın, xüsusilə də oktyabr və noyabr aylarında, insanların çoxu iş saatlarında qapalı mühitlərdə olur, və günəşə çıxmaqda çətinlik çəkir. Bu, daha az günəş işığı almanın əsas səbəbidir. Eyni zamanda, günəşə çıxdığınız zaman belə, düzgün qorunma (günəşdən qoruyucu krem və ya qeyri-uyğun vaxtlarda günəşə çıxmaq) də bu prosesi əngəlləyə bilər.
Vitamin D çatışmazlığının bəzi təsirləri aşağıdakılardır:
Zəifləmiş immunitet sistemi – D vitamini çatışmazlığı bədənin infeksiyalara qarşı müqavimətini azaldır və qışda mövsümi xəstəliklərin artmasına səbəb olur.
Əzələ zəifliyi və ağrılar – D vitamini əzələ funksiyası üçün vacibdir, bu çatışmazlıq əzələlərdə zəiflik, ağrılar və bəzən də kramplara səbəb ola bilər.
Sümük sağlamlığı – Payız və qış aylarında günəş işığının azalması sümük sağlamlığını da mənfi təsir edə bilər. Vitamin D, kalsiumun bədəndə daha yaxşı mənimsənilməsini təmin edir, bu da osteoporoz və sümüklərin zəifləməsi riskini artırır.
Depressiya və yorğunluq – Vitamin D çatışmazlığı bədənin enerji səviyyəsini aşağı sala bilər. Eyni zamanda, araşdırmalar göstərir ki, vitamin D-nin çatışmazlığı depressiyaya meyilli ola bilər, xüsusilə qış aylarında günəş işığının azalması ilə əlaqədar olaraq “qış depresiyası” kimi tanınan bir fenomen baş verə bilər.
Vitamin D qəbulunun əhəmiyyəti və tədbirlər
Vitamin D-nin orqanizmdə balanslı səviyyədə olması üçün müxtəlif yollarla bu vitamini təmin etmək mümkündür:
Günəşə çıxmaq – Payızda, günəş işığından faydalanmaq üçün səhər və ya günortadan əvvəl günəşə çıxmağa çalışın. Hətta qısa müddətli 15-20 dəqiqəlik günəş şüalarına məruz qalmaq, bədənin Vitamin D istehsal etməsi üçün kifayət edər.
D vitaminini ehtiva edən qidalar – Balıq (xüsusən qızılbalıq, somon, sardin), yumurta sarısı, süd məhsulları, göbələk və vitaminləşdirilmiş qidalar (məsələn, taxıl) D vitamini ilə zəngin mənbələrdir. Bu cür qidaların gündəlik pəhrizinizə daxil edilməsi vacibdir.
D vitamini əlavələri – Əgər günəş işığından kifayət qədər faydalana bilmirsinizsə və ya pəhrizinizdə yetərli miqdarda D vitamini yoxdur, həkim məsləhəti ilə D vitamini əlavələrindən istifadə etmək yaxşı bir seçimdir.
Müntəzəm həkim müayinələri – D vitamini səviyyənizi izləmək üçün müntəzəm olaraq qan testləri etdirmək faydalıdır. Beləliklə, hər hansı bir çatışmazlıq aşkar edilərsə, vaxtında müdaxilə edilə bilər.
Payız mövsümü, bədənin dəyişən hava şəraitinə adaptasiya olduğu bir dövr olduğu üçün, vitamin D səviyyəsini qorumaq xüsusilə vacibdir. İmmunitet sisteminin güclü olması, yalnız mövsümi xəstəliklərdən qorunmaq üçün deyil, həm də ümumi sağlamlıq üçün önəmlidir. Günəş işığının azalması və vitamin D çatışmazlığı ilə bağlı yaranan risklərə qarşı diqqətli olmaq və doğru tədbirlər görmək, bu mövsümdə sağlam qalmağımıza kömək edəcəkdir.
Unutmayın ki, sağlamlıq hər şeydən önəmlidir və buna qayğı göstərmək həyatımızı daha uzun və keyfiyyətli edər.
Nərminə Abbasova
MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin baş həkimi, terapevt və ailə həkimi
Həkimlə əlaqə saxlamaq istəyənlər Əhməd Rəcəbli 207-də yerləşən MayoMed klinikasına müraciət edə (TEL: (012) 464 86 93; 464 86 94; 464 86 95) və ya (051) 866 02 20; (051) 567 66 96 mobil nömrələri ilə birbaşa Nərminə Abbasova ilə əlaqə saxlaya bilərlər.
