Qanyaradıcı orqanlar – yəni ürək, damarlar və bu orqanlara bağlı olan sistemlər – insan bədənindəki ən vacib funksiyaları təmin edən strukturlardır. Bu orqanların sağlamlığı, həyat keyfiyyətimizi və ümumilikdə orqanizmin hərəkət qabiliyyətini birbaşa təsir edir. Qanyaradıcı orqanların xəstəlikləri yalnız yaşlılıqla əlaqəli deyil, gənc yaşlarda da müxtəlif amillərlə meydana çıxabilir. Bu məqalədə qanyaradıcı orqanların xəstəliklərinin təməl səbəbləri, əlamətləri və müalicə yolları haqqında geniş məlumat veriləcəkdir.
Qanyaradıcı qrqanların əhəmiyyəti
Qanyaradıcı sistem – ürək və damarlar, həmçinin qan dövranını tənzimləyən digər orqanlar – orqanizmin bütün bədəninə oksigen və qida maddələri çatdırır. Ürək, bədənin bütün hissələrinə qanı ötürən “pumpa” kimi fəaliyyət göstərir, damarlar isə bu qanı düzgün istiqamətə yönləndirir. Həmçinin, qanyaradıcı sistem bədəndən toksinləri və artıq maddələri xaric edir.
Qanyaradıcı orqanların düzgün işləməsi üçün bir neçə amil vacibdir: sağlam pəhriz, aktiv həyat tərzi, stressin idarə olunması və müntəzəm olaraq həkim müayinələrindən keçmək.
Qanyaradıcı orqanların xəstəlikləri
1) Ürək xəstəlikləri
Ürək xəstəlikləri dünyada ölümə səbəb olan əsas amillərdən biridir. Ürək-damar xəstəliklərinin ən yaygın növləri arasında koronar arter xəstəliyi, yüksək qan təzyiqi, ürək çatışmazlığı və ürək ritmi pozulmaları (aritmiyalar) yer alır.
Koronar arter xəstəliyi ürəyin qan təchizatını təmin edən damarların daralması və ya tıxanması ilə meydana gəlir. Bu, ürək əzələsinin oksigenlə təmin edilməməsi və nəticədə ağrı, infarkt və ya ürək dayanması ilə nəticələnə bilər.
Yüksək qan təzyiqi (hipertoniya) ürək və damar sistemində ciddi problemlərə yol açır. Uzun müddət yüksək qan təzyiqi nəticəsində damarların elastikliyi itir və ürək daha çox işləməyə məcbur olur, nəticədə infarkt və ürək çatışmazlığı riskləri artır.
Ürək ritmi pozulmaları (aritmiyalar) ürəyin döyünmə ritminin pozulmasıdır. Bu vəziyyət, qan dövranının effektivliyini azaldır və müxtəlif həyat təhlükəsi yaradan vəziyyətlərə səbəb ola bilər.
2) Damar xəstəlikləri
Damar xəstəlikləri əsasən arteriya və venaların funksional pozulmaları ilə əlaqəlidir. Varikoz damarları, venoz tromboz və arterial tıxanma bu qrupda ən çox rast gəlinən xəstəliklərdir.
Varikoz damarları qan damarlarının genişlənməsi və əzələlərin zəifləməsi ilə nəticələnir. Bu, qan dövranını pozur və damarların üzərində göy rəngli damarlar görünür. Varikoz damarları çox zaman ağrıya, şişliklərə və başqa narahatlıqlara yol açır.
Venoz tromboz qan laxtalarının damarlar daxilində yaranmasıdır. Laxtalar qan dövranını əngəlləyərək ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər, xüsusilə də, ağciyər emboliyası riskini artırır.
3) Ateroskleroz və arterial tıxanma
Ateroskleroz, damarların daxili divarlarında yağ və digər maddələrin toplanması nəticəsində damarların daralması və sərtləşməsidir. Bu vəziyyət ürək infarktı, insult və digər ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilər. Aterosklerozun inkişafı, həyat tərzi faktorlardan – xüsusilə səhv pəhriz, hərəkətsizlik, sigaret çəkmə və stress – asılıdır.
Qanyaradıcı xəstəliklərin müalicəsi
Qanyaradıcı xəstəliklərin müalicəsi hər bir xəstəlik növünə görə fərqli metodlarla həyata keçirilir. Hər bir müalicə proqramı fərdi yanaşma tələb edir, çünki hər kəsin sağlamlıq vəziyyəti eyni olmur.
1) Dərman müalicəsi
Ürək-damar xəstəliklərində dərmanlar geniş şəkildə istifadə olunur. Statinlər, ACE inhibitorları, beta-blokerlər və diüretiklər kimi dərmanlar damarların sağlamlığını qorumağa və ürəyin işini asanlaşdırmağa kömək edir.
Yüksək qan təzyiqinin tənzimlənməsi üçün antihipertansiv dərmanlar istifadə olunur.
Qan laxtalarının qarşısını almaq və damar tıxanmasının qarşısını almaq üçün antikoaqulyantlar təyin edilir.
2) Fizioterapiya və reabilitasiya
Fizioterapiya, qanyaradıcı xəstəliklərdən sonra bərpa olunma prosesində çox mühüm rol oynayır. MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzində, müalicə prosesi əzələ gücləndirilməsi, qan dövranının yaxşılaşdırılması və xəstələrin ümumi həyat keyfiyyətinin artırılması məqsədilə individual terapiya planları hazırlanır. Reabilitasiya zamanı, şəkərli diabet, hipertoniya və ürək çatışmazlığı kimi xəstəliklərə xüsusi yanaşmalar tətbiq edilir.
3) Cərrahiyyə müdaxiləsi
Bəzi hallarda dərman və fizioterapiya müalicələri nəticə vermədikdə, cərrahiyyə müdaxiləsi tələb oluna bilər. Koronar arter şuntlama əməliyyatı və ya stentləmə kimi müdaxilələr, damarların tıxanmasının qarşısını almaq və ürəyin qanla təchizatını təmin etmək üçün istifadə olunur.
4) Pəhriz və həyat tərzi dəyişiklikləri
Pəhriz, qanyaradıcı xəstəliklərin müalicəsi və qarşısının alınmasında əsas yer tutur. Yüksək doymuş yağlardan, duzdan və şəkərdən qaçmaq, bol tərəvəz, meyvə və təravətli qidalarla zəngin pəhriz tətbiq etmək çox vacibdir. Eyni zamanda, nizamlı fiziki fəaliyyət, stressin idarə olunması və siqaretdən imtina qanyaradıcı xəstəliklərin qarşısını almaq üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
Qanyaradıcı orqanların xəstəlikləri cəmiyyətimizin sağlamlığını təhdid edən əsas xəstəliklərdən biridir. Həyat tərzi amilləri və genetik meyllər bu xəstəliklərin yaranmasında mühüm rol oynayır. Müasir tibbi yanaşmalar, dərman müalicəsi, fizioterapiya və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə bu xəstəliklərin müalicəsi mümkündür. MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzi olaraq, biz bütün xəstələrimizə ən yaxşı müalicə və reabilitasiya xidmətlərini təqdim etməkdən qürur duyuruq. Müntəzəm tibbi müayinələr və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə bu xəstəliklərin qarşısını almaq mümkündür.
Nərminə Abbasova
MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin baş həkimi, terapevt və ailə həkimi
Həkimlə əlaqə saxlamaq istəyənlər Əhməd Rəcəbli 207-də yerləşən MayoMed klinikasına müraciət edə (TEL: (012) 464 86 93; 464 86 94; 464 86 95) və ya (051) 866 02 20; (051) 567 66 96 mobil nömrələri ilə birbaşa Nərminə Abbasova ilə əlaqə saxlaya bilərlər.
