Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev son təklifi şərh edərkən qeyd edib ki, onların sahiblərinə hansı imtiyazların verilməsinə aydınlıq gətirilməlidir. Onun sözlərinə görə, nazirlik imtiyazlar vermir, onları işəgötürən və bazar müəyyən edir: “Dünyada savad diplom və sənədlərdən daha böyük rol oynayır. İmtiyazlar düzgün və ədalətli olmalıdır. Fərqlənmə diplomunun olması qazanılmış bilik və bacarıqları göstərirsə, bu, təqdirəlayiq haldır, əks halda qırmızı diplom sahiblərinə hər hansı imtiyazların verilməsi düzgün deyil”.

Təhsil eksperti Səbinə Əliyeva deyir ki, qırmızı diplom sahiblərinə imtiyazların verilməsindən danışırıqsa, o zaman imtiyazlar orta məktəbi qızıl medalla məzun olanlara da qaytarılmalıdır: “Universitetlərdən söz düşmüşkən, xatırladım ki, “Sabah” kimi bir layihə yaradılıb. İkinci kursdan fərqlənən tələbələr təkmil proqram üzrə gücləndirilmiş təhsil verilən qrupların tələbəsi ola bilərlər. Onlar istedadlı gənclər üçün böyük imkanlar açır. Bu qrupların məzunlarının çoxu fərqlənmə diplomu ilə bitirir. Sonra isə onlar bir sıra müsabiqələrdə, xüsusən də “Yüksəliş” yarışmasında iştirak edə bilərlər”.

Qeyd edək ki, müsabiqə Prezident İlham Əliyevin 2019-cu il sərəncamı ilə təsis edilib. Onun məqsədi yüksək səviyyəli intellekt və idarəçilik keyfiyyətlərinə malik perspektivli liderləri üzə çıxarmaq və dəstəkləmək, ölkədə kadr ehtiyatı bankını yaratmaqdır.

S.Əliyevanın sözlərinə görə, bu cür müsabiqələr onların biliklərini və ümumilikdə potensiallarını təsdiq etməyə imkan verir: “Qırmızı diplomun olması o demək deyil ki, insan dərhal yüksək maaşla yaxşı vəzifəyə işə götürülməlidir. Ən əsası diplomun rəngi deyil, bilik və onların uyğunlaşdırıla bilməsidir. Qırmızı diplomlu gənclərin çoxu öz ixtisası üzrə işləmir, ali təhsilə ehtiyac olmayan yerlərdə işləyirlər”.

“Elələri var ki, sırf əzbərçiliklə oxuyaraq, yaxşı qiymətlər alır, amma müəssisədə effektiv deyillər. Və elə məzunlar var ki, universiteti göy diplomla bitirib, eyni zamanda, işlərində özlərini ən yaxşı tərəfdən göstərib, böyük uğurlara imza atıblar. Biz universitet divarlarında istehsalatda tələbat olacaq mütəxəssislər yetişdirməliyik. Bunun üçün isə praktiki saatların sayını artırmaq, ikinci ildən müəssisələrlə sıx əlaqədə işləmək lazımdır”, – deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Təhsil eksperti Nadir İsrafilov isə qırmızı diplomlu məzunların fərqləndirilməsinin tərəfdarı olduğunu söyləyir: “Qırmızı diplom heç bir imtiyaz vermirsə, o, nə üçündür? Bir çox sahələrdə stimullar var. Məsələn, müəllimlər attestasiyadan keçir, ən yaxşı nəticə göstərənlər daha yüksək maaş alırlar. Beynəlxalq olimpiadalarda qalib gəlmiş tələbələr isə universitetə daxil olarkən imtiyazlara malikdirlər. Diplom həm də tələbələri həvəsləndirmək vasitəsidir. Qırmızı diplom almaq üçün tələbələr dərslərinə maksimum canfəşanlıq etməlidirlər. Bir çoxları işdə müəyyən imtiyazlar alacaqlarını bilsələr, onu əldə etməyə çalışacaqlar”.

“Sovet dövründə işə qəbul göndərişlə həyata keçirilirdi, qırmızı diplom sahibləri isə üstün vəziyyətdə idilər, bu, şərəf idi. İndi o, populyarlığını itirib. Təbii ki, indi dövlət işində işə düzəlmək üçün imtahandan keçmək lazımdır, amma hesab edirəm ki, qırmızı diplom da nəzərə alınmalıdır”, – deyə mütəxəssis vurğulayır.

İsrafilovun sözlərinə görə, tələbənin qızıl medalını və ya qırmızı diplomunu öz biliyi ilə qazana bilmədiyi, satın aldığı fikrini tez-tez eşitmək olur: “Bununla belə, oxşar etiket bir çox sahələrdə yapışdırıla bilər. Biz təhsil sisteminə inamı artırmalıyıq. Əvvəllər Təhsil Nazirliyinin nəzdində yoxlama var idi, lazım gələrsə, bu və ya digər hallarda yoxlama apara bilərdi. İndi də belə bir şey təqdim etməyə dəyər. Belə ki, əgər yoxlama nəticəsində məzunun qırmızı diplomunun pulla alınması faktı təsdiqlənəcəksə, o zaman ictimaiyyətə açıqlanmalı, günahkarlar cəzalandırılmalı, sonra isə belə halların kökü kəsilməlidir. Biz insan amilinə inamı artırmalıyıq. Biz müxtəlif islahatlar keçiririk, lakin ingilis filosofu Tomas Karlayl demişkən, mənəvi islahatlardan başqa istənilən islahat faydasızdır”.