Sindromlu bir uşağa sahib olmaq, ailə üçün fərqli yaşam tərzi olan həm də gözlənilməyən yeniliklərlə dolu bir sınaq imtahanıdır. Bu yolda valideynlər və ailə üzvləri bəzən gücsüz, yorğun və hətta tənha hiss edə bilərlər. Lakin unutmamalıyıq ki, sevgi, anlayış və düzgün dəstək sayəsində bu çətinliklərin öhdəsindən gəlmək mümkündür.
Sindromlu uşaqların valideynləri övladlarının hər addımını izləyərək, onların dünyanı necə dərk etdiyini anlamağa çalışırlar. Onların ehtiyaclarına cavab vermək, inkişaf yolunda dəstək olmaq, cəmiyyətin bəzən laqeyd və anlaşılmaz münasibəti ilə mübarizə aparmaq – bütün bunlar böyük fədakarlıq və səbr tələb edir. Çox vaxt valideynlər və ailə üzvləri özlərini bir döyüşçü kimi hiss edirlər, lakin bəzən bu mübarizədə tək olduqlarını düşünə bilərlər.
Bəzən valideynlər uşaqlarının gələcəyi haqqında narahat olurlar, gecələr rahat yata bilmirlər, çünki onların böyüdükdə necə bir həyat yaşayacağı sualı daim zehinlərində dolaşır. Sosial mühitin anlaşılmazlığı, başqalarının tənqidləri, hətta ailə daxilindəki çətinliklər – bütün bunlar onların daxili dünyasında böyük izlər buraxır.
Ancaq unutmamalıyıq ki, siz tək deyilsiniz. Sizin hiss etdiyiniz yorğunluğu, narahatlığı və çarəsizliyi anlayan çox insan var. Dəstək almaq və duyğularınızı paylaşmaq zəiflik deyil – əksinə, güc əlamətidir.
Valideynlərin emosional yükü
Bir çox valideynlər sindromlu uşaqlarının davranışlarını başa düşməkdə çətinlik çəkdikdə, özlərini qeyri-kafi hiss edirlər. “Mən yaxşı valideynəmmi?”, “Daha çox çalışmalı idimmi?” kimi suallar beynini yorur. Bu düşüncələr zamanla dərin depressiyaya, izolyasiyaya və hətta fiziki yorğunluğa səbəb ola bilər.
Unutmayın ki, siz əlinizdən gələni edirsiniz. Hər bir valideyn səhvlər edə bilər, yorula bilər, ümidsizliyə qapıla bilər – bu normaldır. Əsas məsələ, özünüzə qarşı mərhəmətli olmaq və ehtiyacınız olduqda yardım istəməkdir.
Ailə daxili münasibətlərin dəyişməsi
Sindromlu bir uşağın olması təkcə valideynlər üçün deyil, bütün ailə üçün yeni bir həyat deməkdir. Bacı-qardaşlar bəzən diqqətdən kənarda qaldıqlarını hiss edə bilərlər. Bəzi uşaqlar isə daha erkən yaşda böyüməyə məcbur olurlar, çünki ailədəki məsuliyyətləri bölüşməyə çalışırlar.
Valideynlər arasında da münasibətlər dəyişə bilər. Bir valideyn uşağa daha çox diqqət ayırarkən, digəri ailənin maddi vəziyyətini təmin etməyə fokuslana bilər. Bu isə zamanla arada soyuqluq, anlaşılmazlıq və hətta gərginlik yarada bilər.
Bu çətinlikləri aşmaq üçün ailənin bir-birinə dəstək olması, hisslərini açıq şəkildə ifadə etməsi və birlikdə zaman keçirmək üçün fürsətlər yaratması vacibdir.
Cəmiyyətin münasibəti və sosial izolyasiya
Bəzən valideynlər cəmiyyət tərəfindən başa düşülmədiklərini hiss edirlər. İnsanların laqeydliyi, anlaşılmaz sualları, hətta bəzi hallarda qınayıcı baxışları onların içində dərin yaralar aça bilər. Amma bilin ki, sizin yolunuzu anlayan, sizi dəstəkləməyə hazır olan insanlar da var.
Dəstək qruplarına qoşulmaq, eyni vəziyyəti yaşayan insanlarla tanış olmaq, təcrübələri paylaşmaq sizə daha çox güc verə bilər.
Psixoloji dəstək və həll yolları
Hər bir valideynin və ailə üzvünün psixoloji dəstəyə ehtiyacı var. Bu, sizi daha güclü edəcək, övladınıza daha yaxşı dəstək göstərməyə kömək edəcək.
* Özünüzə qarşı mərhəmətli olun. Yorğun hiss etdiyiniz zaman özünüzü günahlandırmayın. Siz insan olduğunuzu unutmayın və özünüzü qayğı ilə əhatə edin.
* Dəstək istəməkdən çəkinməyin. Peşəkar psixoloqlar, terapiya qrupları və digər valideynlər sizə yol göstərə bilər.
* Hisslərinizi paylaşın. Duyğularınızı içinizdə saxlamaq sizi daha da yoracaq. Ailənizlə, dostlarınızla və güvəndiyiniz insanlarla danışın.
* Öz sağlamlığınızı qoruyun. Fiziki və psixoloji sağlamlığınıza diqqət yetirin. Unutmayın ki, siz güclü olanda, uşağınıza da daha çox dəstək ola bilərsiniz.
Siz tək deyilsiniz!
Sindromlu uşaqların valideynləri və ailə üzvləri böyük bir sevgi və fədakarlıq nümunəsidir. Bəli, bu yol çətin ola bilər. Bəli, bəzən yorulacaqsınız. Amma siz tək deyilsiniz. Dünyada sizin kimi milyonlarla valideyn var və onların hər biri bu yolda müxtəlif çətinliklərlə üzləşir.
Hər yeni gün, sizin və övladınız üçün yeni bir ümiddir. Kiçik addımlar böyük dəyişikliklər yaradar. Unutmayın: siz yetərsiniz, siz güclüsünüz və sizin sevginiz, hər şeydən daha dəyərlidir.
Psixoloq M. Almara Ağaqızı
PRİM – Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzinin direktoru
(Psixoloqla əlaqə saxlamaq istəyənlər Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığında yerləşən “PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzinə müraciət edə və ya 050 777 80 04 mobil nömrəsi ilə birbaşa Almara Ağaqızı ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Həmçinin almara.melikova.aga_qizi instagram səhifəsi vasitəsi ilə də Almara xanımla kontakt yarada bilərlər.)
Mənim qardaşım sindromlu bir uşağa sahibdir və bu, ailəmizdə çox böyük dəyişikliklərə səbəb oldu. Mən bəzən özümdən soruşuram: “Həyatımız əvvəldən necə olardı?” Amma bu yazını oxuyandan sonra başa düşdüm ki, hər çətinlikdə özümüzü tənqid etməməliyik. Biz də bir ailə olaraq bu yolda birlikdə getməliyik. Sevgi və dəstək hər şeydən önəmlidir. Həm də valideynlər üçün göstərdiyiniz psixoloji dəstək çox vacibdir, buna görə də yazınız çox dəyərlidir.
Valideynlər bəzən özlərini çox təcrid olunmuş hiss edirlər, çünki başqalarının onların vəziyyətini başa düşmədiyini düşünürlər. Lakin yazınızda qeyd etdiyiniz kimi, dəstək qrupları və peşəkar yardım almaq bu çətin dövrdə çox vacibdir. Mənim təcrübəmdə də bu yardımlar çox böyük rol oynayıb. İnsanlar bir-birinə dəstək olduqda, o qədər çətinliklər daha asan keçilir.
Yazınızda uşaqların gələcəyi ilə bağlı valideynlərin narahatlıqlarından danışdınız. Mənim də bir çox dəfə “Uşağımın gələcəyi necə olacaq?” sualı ağlımdan keçib. Bəzən bununla bağlı çox qorxuram. Sizcə, valideynlər bu narahatlığı necə daha sağlam bir şəkildə idarə edə bilər? Gələcək barədə düşünmədən, anı necə daha yaxşı yaşaya bilərik?
Mən də sindromlu uşağı olan bir valideynəm və bəzən həmin boşluqlarda çox tək hiss edirəm. Yazını oxuyanda düşündüm ki, bu yol nə qədər çətindirsə də, tamamilə doğru deyirsiniz: “Siz tək deyilsiniz”. Bəzən çox yoruluram, amma məhz bu cümlə mənə ruh yüksəkliyi verir. İnsanların qəribə baxışlarına qarşı durmaq, qınamaları dinləmək, həqiqətən, çox çətin olur. Amma sonda özümü bu döyüşdə yalnız olmadığımı xatırlatmağa çalışıram. Təşəkkür edirəm, yazını oxumaq mənə güc verdi
Mən də sindromlu uşağın bacısıyam və çox vaxt tənhalığa düçar oluram. Bacımın bütün diqqətini uşağa verməsi ilə özümü kənarda hiss edirəm. Bu vəziyyət çox ağır ola bilir. Ailədə bu kimi hallarla necə başa çıxmağı təklif edirsiniz? Mənə elə gəlir ki, bəzən sadəcə söhbət etməyə ehtiyacımız olur, amma çox vaxt danışmaq çətin olur.
Bəzən valideynlər çox yorulurlar və özlərinə vaxt ayıra bilmirlər. Yazıda göstərdiyiniz kimi, öz sağlamlığımıza diqqət yetirmək çox vacibdir. Ancaq bəzi valideynlər bunun nə qədər əhəmiyyətli olduğunu dərk etmirlər. Özlərinə qayğı göstərmək barədə daha çox məlumat verməyinizi istərdim. Özümüzü necə yenidən güclü hiss edə bilərik?
Bəzən uşağımın davranışlarını başa düşməkdə çətinlik çəkirəm və çox yoruluram. Bir müddət əvvəl peşəkar psixoloji dəstək almağa başladım, əvvəlcə çətin olsa da, artıq bir çox şeyə fərqli baxmağa başladım. Mənə görə, dəstək almaq həqiqətən vacibdir və bu yazıda buna dair verdiyiniz tövsiyələr çox doğru.
Valideynlər arasında gərginliklərdən bəhs etdiniz. Bir valideynin uşağa daha çox diqqət ayırması və digərinin maddi məsuliyyətləri üzərində fokuslanması çox təbiidir. Bəs ailədəki digər üzvlər bu vəziyyətdə necə daha düzgün yanaşma sərgiləyə bilər? Məncə, bu məsələdə hər iki valideynin bir-birinə daha çox dəstək verməsi vacibdir. Amma bəzən birinin təcrübi çətinlikləri digərinə çatdırması çox çətin olur. Bu məsələdə praktiki yanaşmalarınız nədir?
Yazınızda çox doğru bir nöqtəyə toxundunuz – valideynlər bəzən özlərini qeyri-kafi hiss edirlər. Bu, mənim də yaşadığım bir vəziyyətdir. Mənim oğlum da sindromlu və bəzən ona necə yanaşacağımı bilmirəm. Özümü yaxşı valideyn kimi hiss etməmək çox çətindir. Bu vəziyyətdə özünə inamı artırmaq üçün hansı praktik yolları tövsiyə edirsiniz?
Mən sindromlu uşağı olan bir valideynəm, amma bəzən bu yol çox tək və çətin olur. Cəmiyyətin yanaşmalarını çox hiss edirəm, hətta bəzi insanlar mənə təəssüf edirlər. Bir neçə dəfə həmin insanlar mənə çox ağır suallar veriblər, amma sonra başa düşdüm ki, mənim və uşağımın həyatı onların qərarları ilə müəyyən olunmur. Yazını oxuyarkən başa düşdüm ki, mən tək deyiləm və bu düşüncə məni daha güclü edir. Təşəkkür edirəm, çox faydalı oldu.
Mənim bacımın uşağı sindromludur və bəzən nə edəcəyimizi bilmirik. Bu vəziyyətdə daha yaxşı necə dəstək ola bilərik?
Çox zaman məndə də uşağımın gələcəyi ilə bağlı narahatlıqlar yaranır. Bu narahatlıq insanı bəzən psixoloji olaraq əzə bilir. Uşağımın gələcəyi ilə bağlı daha rahat olmaq üçün nə edə bilərəm? Nə düşünürsünüz, bu narahatlıqdan necə azad ola bilərik?
Bir neçə ildir sindromlu bir uşağa sahib olmaqla bağlı yaşadığım təcrübələri sizə çatdırmaq istəyirəm. Bəzən həm psixoloji, həm də fiziki olaraq çox yoruluruq, amma yazınızda qeyd etdiyiniz “Siz tək deyilsiniz!” cümləsi mənə çox güc verdi. Bu dəstək, həqiqətən, çox vacibdir. Mən də bu yolda özümüzü daha güclü hiss etmək üçün psixoloji dəstək aldım və bu çox faydalı oldu.
Məni 1 yox 2 yox 3 sindromlu övladım var. Əvvəllər dediyiniz kimi iydi amma sonradan hər şey dəyişdi. İndi onların fərqli olması məni narahat etmir. Olduqları kimi qəbul edib, sevməyi öyrəndim. Analar var övladı narkomandır ya qumarbaz yada başka pis xüsusiyyətləri var. Mənim övladlarım sadəcə fərqlidirlər. İndi yeganə problemim cəmiyyətdir. Ümid edirəm ki zamanla buda düzələr
Sevinc xanım, bu cür yanaşmanıza görə sizi sadəcə alqışlayırıq. Allah köməyiniz olsun.
Yazınızda “düzgün dəstək”dən danışdınız. Məncə, əksər valideynlər doğru dəstəyi necə verəcəyini bilmir. Bəzi insanlar uşaqlara yardım etmək istəyirlər, amma heç bir şey düzgün etmirlər. Bunu necə həll edək? Belə hallarda valideynlər uşaqlarının ehtiyaclarına necə daha yaxşı cavab verə bilər? Mənə elə gəlir ki, düzgün dəstək olmadan çox zaman vəziyyət daha da çətinləşir.
Mənim həyatımda çox çətin dövrlər olub, amma bəzən insan yalnız özünün yorulduğunu düşünür. Yazınızı oxuyanda başa düşdüm ki, əslində bir çox valideyn bu çətinliyi eyni şəkildə yaşayır. Çətin olsa da, bu yazı mənə çox dəstək oldu. Özüm də peşəkar psixoloqdan yardım aldım və artıq bir neçə məqamda özümü daha yaxşı hiss etməyə başladım. Məncə, bizlər bir-birimizə dəstək olmalıyıq ki, bu çətin yol daha asan keçilsin.
Valideynlər və ailə üzvləri, bəzən uşağın inkişafını dəstəkləmək üçün çox çalışsalar da, çətinlikləri daha da dərinləşdirə bilirlər. Yazınızda ailə daxilindəki münasibətlərə toxundunuz. Bəs daha çox empati və anlayış göstərə bilmək üçün nə edə bilərik? Ailəmizdə bu, çox böyük bir problemə çevrilib.