Son zamanlar sinuzitdən əziyyət çəkən insanların sayında artım müşahidə edilir. Üz ağrısı, yanaqlarda dolğunluq hissi, baş ağrısı, keçməyən diş ağrısı.
Sinuzit nədir?
El arasında haymorit də deyilir. Sine sözü latınca “dayaz məkan” deməkdir. Cəmi 4 cüt olan sinuslar, aralarında yerləşdikləri sümüklərə görə adlanır. Burnun hər iki tərəfində, yanaq sümüklərinə yaxın olan sinusun adı çənə sinusudur. Sinuslar üz sümükləri və kəllə içərisində yerləşən boşluqlardır. Onlar tənəffüs hüceyrələri ilə örtülüb. Bu strukturların funksiyalarına tənəffüs edilən havanı isitmək və nəmləndirmək, yad hissəcikləri saxlamaq, selik ifraz etmək və bakteriyaların çoxalmasının qarşısını almaq daxildir.
Sinusları örtən hüceyrə qatının iltihabına sinüzit deyilir. Sinuzitdə sinusların ağzı ödəmli olur və tıxanır. Buna həm bakteriya, həm də virus səbəb ola bilər. Bu ani başlayan və ən geci 4 həftə ərzində normala dönən sinüzit kəskin sinuzitdir. Maksimum 12 həftə davam edən kəskin rinosinüzit formasıdır, lakin bu müddətin sonunda problem aradan qalxır. Təkrarlanan kəskin rinosinüzit isə, 1 il ərzində dörd və ya daha çox kəskin sinüzit hücumunun baş verməsini nəzərdə tutur. Simptomlar ən azı 1 həftə davam edir. Sinüzitin əlamətləri və simptomları 12 həftədən çox davam edərsə, bu vəziyyət xroniki sinüzit adlanır.
Sinuzitin səbəbi nədir?
Sinuzitin meydana gəlməsinin bir çox səbəbi ola bilər. Ümumiyyətlə, sinuzitin səbəbləri şəxsi və ətraf mühit amillərinin birləşməsindən qaynaqlanır. Kəskin sinuzitin ən çox yayılmış səbəbi viruslardır və bu vəziyyət ümumiyyətlə özünü məhdudlaşdırmağa meyllidir.
Soyuqdəyməsi olan şəxslərin təxminən 90 %-də sinuzitin əlamətləri və simptomları var.
Sinuzit allergiyası olan insanlarda atopik olaraq təsnif edilir. Atopik insanlarda sinüzit hücumları tez-tez baş verə bilər. Bu insanlarda sinuzitin yaranmasında havanın çirkliliyi, heyvan tükü, siqaret tüstüsü və toz kimi ətraf mühit faktorları ön plandadır. Allergiyalar da xroniki sinüzitin inkişafına səbəb olur.
Adenoidlər, burun əyriliyi, kistik fibroz, immun sisteminin çatışmazlığı və burunun həddindən artıq şişməsi xroniki sinuzitin digər səbəbləridir.
Bundan əlavə, daim su altında olan üzgüçülərdə sinuzit də yarana bilər. Burundakı polip və şişlər, yad cisimlər, burundakı anatomik anormallıqlar və diş infeksiyaları sinuzitə səbəb olan digər amillər arasındadır.
Sinusların iltihabı mənasını verən sinüzit hər kəsdə rastlaşa bilən bir vəziyyətdir. Müəyyən pozğunluqlar və müxtəlif şərtlər halında sinuzitin inkişafına meyl ola bilər.
Kəskin sinuzit nədir?
Kəskin sinüzit burun tıkanıklığı, yanaq sümüklərində, göz ətrafında və alında dolğunluq hissi ilə müşayiət olunan qısa müddətli sinus iltihabına aiddir. Kəskin sinuzit, ümumiyyətlə viral respirator infeksiyalardan sonra baş verir. Viruslardan başqa, bakteriya və göbələklər kəskin sinuzitə səbəb ola bilən mikroorqanizmlərdir. Kəskin sinuzit zamanı insanlar müxtəlif əlamətlər və simptomlarla qarşılaşırlar. Burun dolğunluğu və tıkanıklığı, boğaz ağrısı, gecələr pisləşən öskürək, baş ağrısı, üz bölgəsinin sinuslarında təzyiq hissi, qulaq ağrısı, diş ağrısı və s. digər əlamətlər müşahidə edilir. Bu əlamətlərdən 3-ü varsa, kəskin sinuzit üçün diaqnostik əhəmiyyətə malikdir.
Xroniki sinuzit nədir?
Sinuzit 12 həftədən çox davam edərsə, xroniki hala çevrilmiş hesab olunur. Xroniki sinuzit yoluxucu xəstəliklərin, struktur amillərin və iltihablı şərtlərin birləşməsi səbəbindən baş verir.
Sinuzit əlamətləri olan insanlarda bu vəziyyət uzun müddət davam edərsə və müdaxilə edilməzsə, bu xəstəlik irəliləyərək ciddi sağlamlıq problemlərinin yaranmasına səbəb ola bilər.
Sinuzitdən xilas olmaq üçün nə edilməlidir?
Bol maye qəbulu selikin incəlməsinə və daha asan çıxarılmasına kömək edir. Ağrı kəsiciləri və antipiretiklər qəbul edin. Ağrıkəsicilər və antipiretiklər başağrısını və qızdırmanı azaltmağa kömək edə bilər. Sinusları boşaltmağa kömək edən burun spreylərindən və ya damcılardan istifadə edin.
Sinuzit necə müalicə olunur?
Dəstəkləyici müalicə ümumiyyətlə kəskin sinüzitli xəstələrə tətbiq edilir. Dəstəkləyici müalicənin məqsədi bu vəziyyətə görə baş verən simptomları idarə etməkdir. Ətraf hava nəmləndiriciləri, burun spreyləri və artan maye qəbulu dəstəkləyici müalicəyə daxil edilən tətbiqlər arasındadır.
Kəskin sinüzitin səbəbinin bakterial infeksiya olduğu müəyyən edilərsə, müalicə planına antibiotik dərmanları əlavə edilə bilər. Tibbi müalicəyə cavab verməyən xroniki sinüzit hallarında cərrahi müdaxilə başqa bir müalicə variantı hesab edilə bilər.
Sinuzitin qarşısını almaq üçün nə etmək lazımdır?
Müxtəlif təcrübələr və həyat tərzi dəyişiklikləri sayəsində sinüzitin qarşısını almaq mümkündür. Sağlam və balanslaşdırılmış qidalanma proqramı ilə immunitet sistemini gücləndirmək, hava çirkliliyi və siqaret tüstüsü kimi tətikləyicilərdən uzaq durmaq, tənəffüs yolu infeksiyası əlamətləri olan insanlarla təmasdan çəkinmək, əllərin mütəmadi olaraq yuyulması və əl gigiyenasına diqqət yetirilməsi, yaşayış mühitindəki havanın qurumasının qarşısını almaq üçün müxtəlif nəmləndiricilərdən istifadə edərək, özünüzü sinuzitdən qoruya bilərsiniz.
Evdə sinuziti necə müalicə etmək olar?
Bol maye qəbulu selikin incəlməsinə və daha asan çıxarılmasına kömək edir.
Sağalma prosesinə kömək etmək üçün kifayət qədər istirahət edin.
Həkiminizin tövsiyəsinə uyğun olaraq ağrıkəsicilərdən istifadə edə bilərsiniz.
Sinusları boşaltmağa kömək edən burun spreylərindən və ya damcılardan istifadə edin.
Buxar vannası qəbul edin.
İsti su buxarı sinusları aça bilər. İsti duş qəbul etmək və ya buxar maşını istifadə etmək faydalı ola bilər.
Siqaret tüstüsü və allergenlərə məruz qalmaqdan çəkinin.
İradə Cəlil
