Azərbaycan bankları avtomobilin alınması və mənzillərin təmiri üçün verilən bank kreditləri üzrə faizləri bir qədər aşağı salıb. Maraqlıdır ki, bu bank məhsullarına tələbat son illər, xüsusilə yaşayış binalarının təmiri ilə bağlı artıb.
Əhalinin mənzillərin təmiri üçün kredit əldə etməyə marağının artdığını Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin cari ilin avqust-sentyabr aylarında vətəndaşların kreditləşməyə münasibətini aydınlaşdırmaq üçün keçirdiyi sorğunun nəticələri göstərir. Mərkəzin monitorinqində 1069 respondent iştirak edib, respondentlərin 72,8%-i isə son müraciət etdikləri kreditin istehlak krediti (avtomobil, məişət texnikası, elektronika almaq üçün) olduğunu qeyd edib. Kreditlərin təyinatına gəlincə, respondentlərin 24,2%-i mənzillərin təmirini qeyd edib.
Son aylarda istehlak kreditləri seqmentində artım ikirəqəmli göstəricilərə çatıb. Bunu bununla bağlı Milli Məclisin üzvü, iqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov deyib. Mərkəzi Bankın məlumatına görə, bu ilin 8 ayı ərzində banklar istehlak kreditləşməsini 4 milyard 132 milyon manata çatdırıb.
Buradan belə nəticə çıxır ki, mənzillərin təmiri üçün verilən kreditlər əhalinin mal və xidmətlərin alınması üçün banklardan borc götürdüyü pul seqmentində tələb və təklifin artmasının ümumi tendensiyasından heç də geri qalmır. Bayramovun fikrincə, bu tendensiya arzuolunmazdır, çünki problemli borcların artması ilə müşayiət olunur və iqtisadiyyatın real sektorunun qeyri-qənaətbəxş maliyyələşdirilməsi fonunda baş verir. Və bu, real sektorun inkişafında məhz biznes kreditlərinin xüsusi yer tutmasına baxmayaraq baş verir.
Birbaşa istehlak kreditləşməsində artım tendensiyasına gəlincə, bu fenomen bank sektoru və onun sabitliyi üçün yeni risklərlə doludur. Buna görə də ekspert əmindir ki, tənzimləyici qurum biznes kreditləşməsinin inkişafı və istehlak kreditlərinin optimallaşdırılması üçün daha sistemli tədbirlər görməlidir.
Təmir üçün bank kreditlərinin populyarlaşması barədə fikirlərini açıqlayan Azərbaycan Rieltorlar Assosiasiyasının (ARA) icraçı direktoru Elnur Azadov bu məqamı bazarda “pod mayak” satılan mənzillərin sayının artması ilə əlaqələndirib: “Əksər hallarda tikinti şirkətləri tikilmiş mənzil fondunu təmir etməyə meyilli deyil və bu da tikinti şirkətlərinin kommersiya bankları vasitəsilə maliyyələşməməsi ilə bağlıdır. Bir qayda olaraq, maliyyə institutlarının yüksək kredit faizləri tikinti şirkətləri üçün sərfəli deyil. Buna görə də tikinti şirkətlərinin daxili kreditləri işə düşür: yaşayış binalarının tikintisi başa çatmamış, şirkət tamamlanmamış mənzilləri hissə-hissə satmaqla maliyyə əldə edir”.
“Müştəri hələ hazır olmayan mənzilin pulunu ödəyir və tam məbləği ödədikdən sonra, adətən “pod mayak” hazır mənzil alır. Və bu ödəniş üsulu bank kreditindən xeyli ucuz olsa da, şirkətlər adətən təmir üçün narahat olmur. Bu, tikinti şirkəti üçün sərfəlidir, çünki təmir sadəcə əlavə iş deyil, həm də müştərilərin istəkləri nəzərə alınmaqla aparılır. Nəhayət, hazır mənzil alıcıya uyğun gəlməyə bilər, odur ki, inşaatçılar həyatlarını çətinləşdirməməyi üstün tuturlar və banklar da istehlakçıların tələbinə uyğunlaşır”, – deyə Azadov bildirir.
Mütəxəssis əlavə edir ki, əvvəllər banklar mənzillərin təmiri üçün kreditlərin verilməsini geniş şəkildə tətbiq edirdi, lakin son illər kreditləşmənin bu seqmentində kəskin azalma müşahidə olunur. Bu arada mənzil bazarında yaranan ehtiyac maliyyə strukturlarını bazar tendensiyalarına uyğunlaşmağa məcbur edir.
Tanya Samsonova
