Paytaxtda tikinti materialları satıcıları bu bazarda durğunluqdan danışırlar. Bu məhsula tələbat azalıb, alıcılar azdır, baxmayaraq ki, yay tikinti və təmir üçün ən yaxşı vaxtdır.
Azərbaycan Rieltorlar Assosiasiyasının icraçı direktoru, daşınmaz əmlak və tikinti üzrə mütəxəssis Elnur Azadov deyir ki, bu yay mövsümü əvvəlki illərdən fərqlidir: “Hətta 2021-2022-ci illər tikinti materialları bazarı üçün daha uğurlu olub. Təbii ki, vətəndaşlar öz mənzil-məişət şəraitlərini yaxşılaşdırmalıdırlar, mənzil almalıdırlar. Hər il nə qədər ailə qurulur, müvafiq olaraq mənzilə tələbat həmişə olub, var və olacaq. Üstəlik, ölkəmizdə doğum səviyyəsi və urbanizasiya yüksək səviyyədədir”.
Onun sözlərinə görə, son illərdə tikinti materiallarının bahalaşması daşınmaz əmlak bazarına təsir edib: “Bənzər bir vəziyyət 2006-cı ildə mövcud idi, o zaman armaturun qiyməti kəskin şəkildə – bir ton üçün 600 manatdan 1000 manata qalxdı. Düzdür, o vaxt tikinti şirkətləri üçün şərait sərtləşdirilməmişdi. Lakin təkcə armatur qiymətlərinin qalxması daşınmaz əmlakın bahalaşmasına səbəb oldu. Həmin vaxt qiymətlər 20-25% bahalaşdı”.
“Son üç il haqqında danışarkən tikinti materiallarının bahalaşması, tikinti şirkətləri üçün standartların sərtləşdirilməsi, Ukrayna və Rusiyadan miqrantların gəlməsi, ucuz mənzillərin olduğu köhnə mənzil fondunun azalması səbəbindən kirayə mənzil qiymətlərinin artmağa başlamasını qeyd etmək olar. Mənzil almağı planlaşdıran bəzi vətəndaşlar isə əllərində olan vəsaitlərini ipotekaya yönəldiblər. Bəziləri də torpaq sahələrinə investisiya qoymaq qərarına gəlib”, – deyə həmsöhbətimiz bildirir.
Azadov onu da əlavə edir ki, daşınmaz əmlaka qoyulan investisiyaların həcmi ipoteka və torpaq sahələrinə keçib: “Məsələn, Bakıda Badamdar zonasında belə pulsuz torpaq sahələri çox idi, indi təkliflər azdır. Eyni vəziyyət Şıxov, Zabrat, Binəqədidə də mövcuddur. Əgər əvvəllər “xruşşovka”da 1-2 otaqlı mənzil orta hesabla 60-80 minə başa gəlirdisə, indi qiymət artıq 100 minə yaxındır. Çox az adam belə bir məbləği toplaya bilər, ona görə də əlindəki pulla, maliyyə yarandıqca orada ev tikəcəkləri ümidi ilə torpaq alır. Amma torpağı alanlar tikintidə o qədər də fəal deyillər”.
İpoteka kreditlərinə gəlincə, Azadov diqqətə çatdırır ki, indi vətəndaşlar həm dövlət, həm də kommersiya kreditlərini əvvəlkindən daha çox almağa başlayıblar: “İpoteka kreditləri şərait yaradıb ki, təmirə vaxt və pul itirmədən hazır mənzil almaq mümkün olsun. Hazırda iqtisadi tənəzzül var və bununla əlaqədar olaraq bir çox istehlakçı pandemiyadan əvvəl əldə etdiyi gəlirlə eyni gəlirə malikdir. Maaşları 15-20% artırılan dövlət qurumlarında çalışanlar istisnadır. Özəl sektorda çoxlarının maaşları artmayıb, vətəndaşların xərcləri artıb. Müvafiq olaraq, insanlar daha az əmanət toplamağa başladılar və bu, əhalimizin istehlak tələbinə təsir göstərir. Nəticədə təmir daha az aparılmağa və tikinti materialları daha pis satılmağa başladı”.
“Armatur, sement və digər tikinti materialları 50-60%, bəziləri isə 10-20% bahalaşıb. Bu isə əhalinin alıcılıq qabiliyyətinə təsir edir. İndi baha qiymətə tikinti materialları alaraq yenisini tikməkdənsə, köhnə ev almaq daha sərfəlidir. Düzdür, bəzi tikinti materiallarının, əsasən də Rusiya istehsalı olan taxta tikinti materiallarının qiyməti aşağı düşüb”, – deyə ekspert vurğulayır.
Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin daxili tikinti materialları bazarına necə təsir etməsinə gəlincə, müsahibimizin dediyinə görə, həm Ukrayna, həm də Rusiya ənənəvi olaraq ölkəmizə tikinti malları tədarükçüsü olub: “Məsələn, armaturlar Ukraynadan, xüsusən Krivoy Roq şəhərindən gətirilib, dikt də qismən bu ölkədən gəlib. Rusiyadan da gələn çoxlu müxtəlif tikinti materialları var. Ölkəmiz ötən ilin birinci yarısında Rusiyadan gətirilən tikinti materialları qıtlığı ilə üzləşib. Sonra rus rublu ucuzlaşdı və az adam tikinti materiallarını satırdı. Bu, ölkəmizdə 2015-ci ildə devalvasiyadan əvvəl baş vermişdi, o zaman heç kim bu məhsulu satmaq istəmirdi. Bundan əlavə, vəziyyət logistika ilə bağlı problemlərə səbəb oldu. Dəmir yolu şirkətləri bu sahədən yan keçərək işləyirdi və münaqişə səbəbindən daha çox hərbi texnika, ərzaq, bu və ya digər texnika və s. daşınması ilə məşğul olurdular. Amma yavaş-yavaş bu məsələ həll olundu və hazırda təchizatla bağlı problem yoxdur”.
Qeyd edək ki, ölkəmiz özü də tikinti materialları istehsalçısıdır və istehsal həcmi ildən-ilə artır. Bu ilin yanvar-mart aylarında 216,2 milyon manatlıq məhsul istehsal edilib ki, bu da 2022-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 25,8 faiz çoxdur. 2022-ci ildə 1,085 milyard manatlıq tikinti materialları istehsal olunub ki, bu da 2021-ci illə müqayisədə 12,5 faiz çoxdur.
Elya Belskaya
