Valideynlərin ən çox narahat olduğu məsələlərdən biri övladlarının “tez-tez xəstələnməsi”dir. Xüsusilə bağça və məktəb yaşına qədəm qoyan uşaqlarda bu hallar daha çox müşahidə olunur. Əslində uşaqların tez xəstələnməsi bir tərəfdən normaldır, çünki immun sistemi hər xəstəlikdə yeni qorunma mexanizmləri öyrənir. Digər tərəfdən bəzi hallarda bu, gizli xəstəliklərin və ya immun zəifliyin əlaməti ola bilər.
Əsas səbəblər
1) İmmunitet sisteminin tam formalaşmaması
Uşaqlar dünyaya gəldikdə immun sistemləri tam yetkin olmur.
İlk illərdə orqanizm müxtəlif mikroblarla tanış olduqca immunitet “təcrübə toplayır”.
Xüsusilə 6 aydan sonra ana südündən gələn müdafiə zəiflədiyi üçün uşaqlar daha çox xəstələnə bilər.
2) Kollektiv mühit (bağça və məktəb)
Uşaqların eyni oyuncaqlardan istifadə etməsi, yaxın təmasda olması infeksiyaların asan yayılmasına şərait yaradır.
Bu dövrdə ildə 6–8 dəfə yuxarı tənəffüs yolu infeksiyası normal hesab olunur.
3) Qidalanma və vitamin-mineral çatışmazlığı
Düzgün qidalanmayan uşaqlarda immun hüceyrələrin fəaliyyəti zəifləyir.
D vitamini, dəmir, sink, omeqa-3 çatışmazlığı infeksiyalara meylliyi artırır.
4) Yuxu və istirahət pozğunluğu
Yuxusuzluq immun sistemini zəiflədir.
Məktəbəqədər uşaqlar gündə 10–12 saat, məktəbli uşaqlar isə 8–10 saat yuxuya ehtiyac duyur.
5) Stress və emosional gərginlik
Uşaqlarda emosional gərginlik, bağça və məktəb adaptasiya çətinliyi də immun sisteminə təsir göstərə bilər.
6) Allergiyalar və xroniki xəstəliklər
Allergik rinit, bronxial astma, tez-tez təkrarlanan bronxitlər uşaqda öskürək və infeksiyaların çoxalmasına səbəb ola bilər.
Anadangəlmə ürək, böyrək, qaraciyər və ya qan xəstəlikləri də tez xəstələnməyə zəmin yaradır.
7) İmmun çatışmazlıqlar
Bəzi uşaqlarda doğuşdan gələn və ya sonradan yaranan immun sistem zəifliyi olur.
Bu halda uşaqlar tez-tez antibiotik tələb edən, ağır və uzunmüddətli xəstəliklər keçirir.
Uşağın tez-tez xəstələnməsinin əlamətlərini necə izləmək lazımdır?
Valideynlər aşağıdakı suallara cavab verməklə vəziyyəti qiymətləndirə bilərlər:
Uşaq ildə neçə dəfə xəstələnir?
Hər dəfə xəstəlik antibiotik tələb edir, yoxsa yüngül keçir?
Uşağın boy və çəki artımı normaldırmı?
Xəstəliklər uzun çəkir, yoxsa qısa müddətdə sağalır?
Normalda: bağça yaşında bir uşağın ildə 6–8 dəfə, məktəbli uşağın isə 3–5 dəfə yüngül infeksiya keçirməsi təbiidir.
Valideynlər üçün faydalı məsləhətlər
1) Düzgün qidalanma
Rasionda müxtəliflik olsun: ət, balıq, yumurta, süd məhsulları, meyvə-tərəvəz.
Fast-food və qazlı içkilərdən uzaq tutun.
D vitaminini pediatrın məsləhəti ilə istifadə edin.
2) Gigiyena qaydaları
Əllərin tez-tez yuyulması.
Oyuncaqların dezinfeksiyası.
Uşağın şəxsi əşyalarının başqaları ilə paylaşılmaması.
3) Yuxu və istirahət
Yaşa uyğun yuxu saatı təmin olunmalıdır.
Uşaq kifayət qədər dincəlmədikdə tez-tez xəstələnir.
4) Açıq hava və idman
Gündəlik gəzinti, təmiz hava immuniteti gücləndirir.
İdman uşağın həm fiziki, həm də psixoloji sağlamlığına müsbət təsir göstərir.
5) Peyvəndlərin vaxtında olunması
Peyvəndlər uşaqları ağır xəstəliklərdən qoruyur.
Gecikmiş peyvəndlər mütləq tamamlanmalıdır.
Nə vaxt həkimə müraciət etməli?
Əgər uşaqda aşağıdakı hallar varsa, pediatr və ya immunoloqa müraciət olunmalıdır:
Ayda bir dəfədən çox ciddi infeksiya keçirirsə.
Antibiotiksiz sağalmırsa.
Xəstəliklər uzunmüddətli və ağır keçirirsə.
Çəki və boy artımı zəifdirsə.
İnfeksiyalar qeyri-adi orqanlarda (məsələn, dəri absesi, təkrarlanan qulaq irinləmələri) baş verirsə.
Nəticə
Uşaqların tez-tez xəstələnməsi bəzən sadəcə immun sisteminin öyrənmə mərhələsidir, bəzən isə ciddi tibbi problemin xəbərçisidir. Valideynlər uşağın qidalanmasına, yuxusuna, gündəlik rejiminə və gigiyenasına diqqət etməli, xəstəliklərin gedişini izləməlidirlər. Əgər xəstəliklər çox tez-tez və ağır şəkildə təkrarlanırsa, mütləq həkimə müraciət olunmalıdır.
Pediatr Atlaz Möhsümova
(Mütəxəssislə 077 250 11 37 mobil nömrəsi vasitəsiylə əlaqə saxlaya bilərsiniz.)
