Bir çox valideynlər bəzən uşaqlarının öz cinsiyyət orqanına toxunduğunu və ya bu bölgəni sıxdığını görür və çox narahat olur.

Bu vəziyyət çox vaxt “ayıbdır”, “pis hərəkətdir”, “uşaqda problem var” kimi düşüncələrlə qarşılanır.

Halbuki, uşaqlarda masturbasiya çox vaxt bədənini tanıma mərhələsinin təbii hissəsidir.

Amma bəzən bu davranışın arxasında emosional gərginlik, stres, və ya tibbi problem də gizlənə bilər.

Ən vacibi, valideynin bu davranışı sakitliklə və anlayışla qarşılamasıdır.

 1) Uşaqlarda masturbasiya nədir?

Masturbasiya – uşağın öz bədəninə, xüsusən də cinsiyyət orqanına toxunması, sıxması və ya sürtünməsi nəticəsində xoş hiss yaşamasıdır.

Bu davranış:

Cinsi istək məqsədi daşımır.

Uşaq sadəcə bədənini kəşf edir və bu hissin ona rahatlıq və zövq verdiyini fərq edir.

Ən çox 2–6 yaş arası uşaqlarda müşahidə olunur.

2) Bu davranış niyə yaranır?

A) Tamamilə normal səbəblər

1) Bədəni tanımaq:

Uşaqlar əlləri ilə qulaqlarını, burunlarını, ayaqlarını, saçlarını öyrəndikləri kimi cinsiyyət orqanlarını da tanımaq istəyirlər.

2) Fiziki rahatlama:

Sürtünmə və ya toxunma uşağa xoş bir hiss verir. Bəzən bu, yatmazdan əvvəl sakitləşmə vasitəsi olur.

3) Darıxma və ya boşluq:

Uşaq oyun oynamadıqda və ya emosional yaxınlıq tapmadıqda bu davranışı rahatlıq üsulu kimi istifadə edə bilər.

4) Dar və sintetik paltarlar:

Qıcıqlanma yaradır və uşaq bu hissi aradan qaldırmaq üçün həmin sahəyə toxunur.

5) Yuxuya getmə və sakitləşmə zamanı:

Uşaqlar bəzən bu davranışı barmaq sorma kimi sakitləşdirici hərəkət kimi istifadə edirlər.

B) Diqqət tələb edən səbəblər

1) Sidik yolu infeksiyası və ya qurd xəstəlikləri:

Qaşınma və narahatlıq genital bölgəyə toxunma ehtiyacını yaradır.

2) Emosional stres:

Uşaq qorxulu mühitdə, gərgin ailə münasibətləri içindədirsə, özünü sakitləşdirmək üçün bu hərəkəti təkrarlaya bilər.

3) Valideyn diqqətinin çatışmazlığı:

Uşaq diqqət görmədiyini hiss edirsə, bəzən bu davranışla valideynin reaksiyasını almağa çalışır.

4) Cinsi istismar:

Əgər uşaq bu davranışı qəfil, qəribə şəkildə və utanc hissi ilə edirsə, ciddi şəkildə qiymətləndirilməlidir.

5) Nevroloji və ya psixoloji pozuntular:

Məsələn, autizm spektr pozuntusu olan uşaqlarda təkrarlanan hərəkətlər kimi müşahidə oluna bilər.

 3) Uşaqda bu davranışı necə tanımaq olar?

Valideynlər bəzən bunu xəstəlik və ya tutma (epilepsiya) ilə səhv sala bilirlər.

Aşağıdakı əlamətləri izləyin:

Uşaq sakitcə bir küncdə oturur, ayaqlarını sıxır və ya qarnını sıxaraq hərəkət edir.

Üzündə qızarma, nəfəsin dəyişməsi ola bilər.

Davranışdan sonra rahatlayır və sakitləşir.

Uşaq çağırdıqda reaksiya verir, yəni şüuru tam aydındır.

Əgər siz bu an uşağı diqqətini yayındıraraq dayandırırsınızsa, o da dayanır.

> Bu əlamətlər varsa, bu masturbasiya davranışıdır, epilepsiya deyil.

 4) Həkimə nə zaman müraciət etmək lazımdır?

Əgər:

Uşaq bu davranışı tez-tez və uzun müddət edir,

Məktəbdə, qonaqlıqda və ictimai yerlərdə dayanmaqda çətinlik çəkir,

Genital bölgədə qaşınma, ağrı, qızartı var,

Uşaqda qorxu, aqressiya, utanma kimi hallar müşahidə olunur,

onda mütləq həkim və psixoloq müayinəsi lazımdır.

Həkimlər adətən bu analizləri istəyirlər:

Sidik analizi (infeksiya istisna üçün)

Nəcisdə qurd yumurtaları (helmint infeksiyası üçün)

Pediatr və uşaq psixoloqu baxışı

 5) Valideyn necə davranmalıdır?

 Etməməli olduqlarınız

Uşağı utanmaq, danlamaq, qorxutmaq olmaz.

“Ayıbdır, sən pis uşaqsan” demək travma və gizlətmə davranışı yaradar.

Uşağı cəzalandırmaq bu davranışı gizli şəkildə artırar.

 Etməli olduqlarınız

1) Sakit və anlayışlı olun.

Uşağın bədənini tanıdığını başa düşün, onu qorxutmayın.

2) Sadə dillə izah edin.

“Bu sənin bədənindir, amma bu davranışı yalnız evdə, tək olduğun zaman etməyin düzgün olar.” kimi sakit izah verin.

3) Alternativ fəaliyyətlər yaradın.

Uşaq darıxmasın – oyun, rəsm, idman, kitab oxuma, təmiz havada gəzmək kimi məşğuliyyətlər.

4) Gecə yaxınlıq və emosional əlaqə artırın.

Ana və ata uşağa sevgi, qucaq, sakitlik verməlidir.

5) Geyim və gigiyenaya fikir verin.

Dar alt paltar, sintetik material, və ya genital bölgədə gigiyena pozuntusu qıcıq yarada bilər.

6) Stres mənbəyini tapın.

Boşanma, yeni bacı-qardaş, məktəb qorxusu və s. kimi hallar varsa, uşağa dəstək olun.

6) Psixoloji və tibbi yardım

Uşaq psixoloqu uşağa davranış terapiyası vasitəsilə alternativ rahatlama yolları öyrədə bilər.

Koqnitiv-davranış terapiyası (KDT) bu məsələdə çox faydalıdır.

Əgər uşağın davranışı emosional travma ilə bağlıdırsa, psixoterapiya və ailə ilə birgə dəstək vacibdir.

Tibbi səbəblər (qaşınma, infeksiya, qurd) varsa, pediatr müalicə yazacaq.

7) Əgər cinsi istismar şübhəsi varsa

Bu, çox ciddi məsələdir. Əgər uşaq:

Qəfil susqunlaşıbsa,

Qorxur, kənara çəkilirsə,

Cinsiyyət bölgəsinə toxunmaqdan çəkinirsə və ya əksinə, qəribə maraq göstərirsə,

Müəyyən şəxsdən uzaq durmağa çalışırsa,

bu zaman dərhal psixoloq, pediatr və hüquq-mühafizə orqanları məlumatlandırılmalıdır.

Valideyn bu hallarda sakit və qoruyucu davranmalıdır. Uşağı sorğu-suala tutmaq deyil, emosional təhlükəsizliyini bərpa etmək əsasdır.

 8) Nəticə

Uşaqlarda masturbasiya:

Çox vaxt normal və keçici bir mərhələdir,

Əgər səbəb emosional və ya tibbi deyilsə, vaxt keçdikcə azalır,

Əsas olan, valideynin təhlükəsiz, sevgi dolu və anlayışlı münasibətidir.

Uşağın bədəninə, hisslərinə və emosiyalarına hörmətlə yanaşmaq onun gələcəkdə sağlam cinsi və emosional inkişafını təmin edir.

Pediatr Atlaz Möhsümova

(Mütəxəssislə 077 250 11 37 mobil nömrəsi vasitəsiylə əlaqə saxlaya bilərsiniz.)