Uşaqda özgüvənsizlik yaradan bir sıra xüsusiyyətlər və davranışlar ola bilər ki, bunlar uşağın şəxsiyyətinə, psixoloji inkişafına və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsinə təsir edir. Aşağıda uşaqda özgüvənsizlik yaradan 10 əsas xüsusiyyəti qeyd etmişəm:

1) Həddindən artıq tənqid:

Davamlı olaraq uşağın səhvlərinin vurğulanması və konstruktiv tənqid əvəzinə sərt və dağıdıcı şəkildə tənqid olunması uşağın özünəinamını azalda bilər.

2) Müqayisə edilməsi:

Uşağın bacarıqlarını və davranışlarını başqaları ilə müqayisə etmək (qardaş, sinif yoldaşı və ya dostlarla) uşağı özünü yetersiz hiss etməyə və özgüvənini itirməyə vadar edə bilər.

3) Valideynlərin həddindən artıq nəzarəti:

Uşağa müstəqil qərarlar verməyə və səhv etməyə imkan verilmədikdə, uşaq öz bacarıqlarına inamını itirə bilər.

4) Mənfi ailə mühiti:

Evdəki münaqişələr, stress, zorakılıq və ya mənfi münasibətlər uşağın emosional inkişafına mənfi təsir edərək özgüvənsizlik yarada bilər.

5) Uğursuzluqlara görə cəzalandırma:

Səhv və uğursuzluqlara qarşı çox sərt reaksiyalar vermək, uşağı qorxuya və özünü həmişə uğursuz hiss etməyə səbəb ola bilər.

6) Həddindən artıq gözləntilər:

Uşağa yaşına və bacarıqlarına uyğun olmayan gözləntilər qoymaq, onu davamlı olaraq özünü yetersiz hiss etməyə səbəb ola bilər, bu da özgüvənsizlik yaradır.

7) Sosial təcrid:

Uşağın yaşıdları və ya ailəsi ilə kifayət qədər ünsiyyət qurmasına imkan verilməməsi sosial bacarıqlarının zəifləməsinə və özünə inamın azalmasına səbəb ola bilər.

8) Dəstəksizlik

Uşağın cəhdlərinə və uğurlarına qarşı kifayət qədər dəstək və tərif göstərilməməsi onun özünə inamının aşağı düşməsinə səbəb ola bilər.

9) Zorakılıq və ya lağ edilməsi:

Uşaq həm evdə, həm də məktəbdə zorakılığa və ya lağ etməyə məruz qalarsa, bu onun özünü qiymətləndirməsini və özgüvənini ciddi şəkildə zəiflədə bilər.

10) Fiziki və ya emosional ehtiyacların gözardı edilməsi:

Uşağın emosional və fiziki ehtiyaclarına yetərincə diqqət göstərilmədikdə, o, özünü dəyərsiz hiss edə bilər və bu, özgüvənsizliyə səbəb ola bilər.

Bu kimi faktorlar uşağın özünə olan inamını ciddi şəkildə zəiflədə bilər. Valideynlər və böyüklər uşağın emosional və psixoloji ehtiyaclarını dəstəkləmək və onu gücləndirmək üçün diqqətli olmalıdırlar. Təqdir, dəstək, sevgi və hörmət dolu bir mühit yaratmaq özgüvənin inkişafında mühüm rol oynayır.

Psixoloq M.Almara Ağaqızı

PRİM – “Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzi”nin direktoru

(Psixoloqla əlaqə saxlamaq istəyənlər Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığında yerləşən “PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzinə müraciət edə və ya 050 777 80 04 mobil nömrsi ilə birbaşa Almara Ağaqızı ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Həmçinin https://www.instagram.com/almara.melikova.aga_qizi/?igsh=MWJwOW52Y2t4bHVkeA%3D%3D instagram səhifəsi vasitəsi ilə də Almara xanımla kontakt yarada bilərlər.)