Əqli və fiziki gərgin işlər, xroniki yorğunluq, stress, qorxu, depressiya, nevroz, psixiki travmalar nevroloji tikləri tətikləyən səbəblərdir.

Rəngarəng nevroloji tiklər

Nevroloji tiklər rəngarəngdir. Onun mimik, motorlu, vokal, sensor və s. kimi müxtəlif  növləri var. İnsanlarda ən çox müşahidə etdiyimiz mimik nevroloji tiklərdir. Buna göz qırpmaq, göz vurmaq, başı, dodağı tərpətmək, burun çəkmək, dil çıxartmaq və s. aiddir.

Motorlu nevroloji tiklər isə ətrafların qeyri-ixtiyari hərəkətidir. Yəni, çiyinləri çəkmək, ayaq atmaq, yumruq sıxmaq və s.

Fit çalmaq, zarıltı, öskürək, bir-birinə bağlılığı olmayan söz və hecaların səslənməsi, boğazı qaşımaq və s. da vokal nevroloji tiklərdə özünü göstərir.

Sensor tiklər isə bir qədər fərqlidir. Bu cür tiki olan insanlarda bədəninin müəyyən hissələrində qeyri-ixtiyari hərəkətlər baş verir. Qarın, diafraqman reflektor hərəkəti, çanaq əzələlərinin titrəməsi bədən tikləri, qeyri-ixtiyari əl çalmaq, yüngülcə tullanmaq və önə-geriyə addımlamaq isə ətrafların tiki adlanır.

Nevroloji tiklərdə bir və bir neçə əzələ qrupu iştirak edə bilər. Bəzən onların bir neçə dəfə təkrar olunanlarına da rast gəlinir. Bu cür sinir yığılmaları mürəkkəb tiklər adlanır. Hoppanma, qaşınma, qeyri-ixtiyari söz təkrarları bura aiddir.

“Hər şey insanın psixoloji durumundan asılıdır”

Psixiatr Afət Bağırova deyir ki, nevroloji tiklər özü-özünə də yarana bilir, hər hansı bir xəstəliyin fonunda da: “Hər şey insanın hansı psixoloji, nevroloji durumda olmasından asılıdır. Nevroloji tiklər əsasən stressdən, qorxudan sonra yaransa da, beyində funksional pozğunluq nəticəsində də ortaya çıxa bilir.  Ümumən götürsək, səbəblər həddindən artıq çoxdur. Məsələn, revmatizmin kəskin mərhələlərində, o cümlədən, doğum zamanı, uşağın ana bətnində keçirdiyi travmalar, qeysəriyyə əməliyyatı, hamiləlik zamanı ananın qanında olan viruslar nəticəsində uşaqda sonradan bu cür nevroloji tiklər müşahidə oluna bilər. Müalicə üçün ilkin olaraq, nevroloji tiklərin yaranma səbəbini düzgün tapmaq lazımdır. Çünki hər şey səbəbdən asılıdır. Məsələn, əgər səbəb stress və ya qorxudursa, onda psixoterapiyaya ehtiyac var. Tiki olan insan üçün komfortlu, sakit həyat şəraiti qurmaq vacibdir. Evdə valideynlər arasında problemlər olanda, xoşagəlməz hadisələr baş verəndə bu, uşaqların psixi durumuna çox pis təsir edir. Buna mütləq diqqət etmək lazımdır. Bəzən psixoterapiya ilə yanaşı, nevroloji və pedaqoji müalicəyə də ehtiyac duyulur”.

Orqanizmə istirahət vermək lazımdır 

Ümumən götürsək, tiklərə səbəb olan amillərdən maksimum uzaq durmaq məsləhət görülür. Ən yaxşısı isə arada orqanizmə istirahət verməkdir. Çünki insanın bir çox problemləri məhz gərgin və fasiləsiz işləməkdən yaranır. Bundan əlavə, nevroloji tiklərin qarşısını almaq üçün xüsusi məşqlər də var. Məsələn, gözlərimizi 15 dəqiqə yumulu vəziyyətdə saxlamaq, pambığı ilıq suda isladıb gözün üstünə qoymaq çox faydalıdır. Həmçinin, gözləri iri açıb, sonra bir neçə saniyəlik yummaq, sakitləşdirici çaylar içmək də nevroloji tiklərə çox yaxşı təsir göstərir.

Zehni, fiziki fəaliyyətə heç bir mənfi təsir göstərmir 

Nevroloji tikləri olan adamlar gündəlik həyatlarına da fikir verməlidirlər. Yəni öncədən profilaktik tədbirlər görmək də çox vacibdir. Bunun üçün sağlam həyat tərzi keçirmək, düzgün və balanslı şəkildə qidalanmaq, spirtli içkilərdən, siqaretdən imtina etmək, iş, yuxu və istirahətə düzgün vaxt ayırmaq lazımdır.

Sonda bildirmək istərdik ki, nevroloji tiklər sadəcə psixi və emosional pozğunluqların fonunda özünü büruzə verir və insanın zehni, fiziki fəaliyyətinə heç bir mənfi təsir göstərmir. Bu cür vəziyyətlərdə özümüzü narahat hiss etməmək üçün sadəcə bəzi qaydalara riayət etmək kifayətdir…

Xanım Aydın