Xoşbəxtlik, insanların həyatlarında ən çox axtarılan məqsəd və dəyərdir. Müxtəlif elm sahələrində çalışan alimlər uzun illərdir ki, xoşbəxtliyin tərifi və onu necə əldə edəcəyimiz barədə araşdırmalar aparır. Bu araşdırmaların nəticələri göstərir ki, xoşbəxtlik yalnız müvəqqəti bir duyğu deyil, həm də davamlı olaraq əldə edilə bilən bir vəziyyətdir. İnsanlar müxtəlif faktorlarla daha xoşbəxt ola bilərlər: münasibətlər, sağlamlıq, sosial dəstək və psixoloji vəziyyət kimi amillər bu prosesdə mühüm rol oynayır. Elm adamları tərəfindən aparılan çoxsaylı araşdırmalar, bizim həyatımızı daha müsbət şəkildə necə yönləndirə biləcəyimiz barədə qiymətli məlumatlar təqdim edir.
İndi isə, elmi araşdırmalara əsaslanaraq, xoşbəxtliyi artıran əsas amilləri daha ətraflı şəkildə nəzərdən keçirək:
1) Xeyirxah olun
Araşdırmalar göstərir ki, başqalarına kömək etmək və onlara hədiyyələr vermək özümüzü daha xoşbəxt hiss etməyimizə səbəb olur. “Psychological Bulletin”də yayımlanan bir araşdırma, başqaları üçün pul xərcləməyin insanın özünü daha yaxşı hiss etməsinə yol açdığını göstərib. İnsanlar yalnız özləri üçün yaşamaqdan çox, başqalarına dəstək verərək daha çox emosional məmnuniyyət əldə edirlər. Xeyirxah olmaq yalnız insanlara yardım etməklə məhdudlaşmır; həm də empati qurmaq, başqalarının emosional vəziyyətini anlamak və onlara dərin diqqət yetirmək kimi davranışlar da xoşbəxtliyi artıran amillərdir.
2) Şükür edin
Pensilvaniya Universitetinin professoru Martin Seliqman tərəfindən aparılan bir tədqiqat, hər gün üç müsbət hadisəni qeyd etmək və ya gündəlik olaraq şükür etmək insanların ümumi xoşbəxtlik səviyyəsini artırdığını sübut edib. Bu praktika, insanın həyatındakı kiçik və ya böyük müsbət şeyləri görməsinə kömək edir. Şükür etmək yalnız böyük uğurlar üçün deyil, gündəlik həyatda kiçik təzahürlər üçün də faydalıdır – məsələn, yaxşı bir yemək, dostlarla keçirilən vaxt və ya təbiətə çıxmaq kimi sadə anlar.
3) Təzə şeyləri sınayın
Yeni təcrübələr insanın həyatdan zövq almasını artırır. Rutin həyatdan çıxmaq, yeni bir hobbi tapmaq və ya fərqli bir mədəniyyətlə tanış olmaq, beyin funksiyalarını oyadır və insanı daha enerjili və xoşbəxt edir. Araşdırmalar, yeni təcrübələr yaşamanın, əhvalı yaxşılaşdırdığı və müsbət duyğular yaratdığı göstərir. Həmçinin, insanın şəxsi inkişafına və yeni bacarıqlar əldə etməsinə kömək edər.
4) Hədəflər müəyyən edin
Psixoloq Jonathan Freedman, qısa və uzun müddətli məqsədlər müəyyən edən insanların daha çox məmnun olduğunu bildirir. Hədəflər insana həyatında bir məqsəd və istiqamət verir, bu da stresin azalmasına və daha çox məmnuniyyət duyğusunun yaranmasına səbəb olur. Hədəflər insanın həyatını daha təşkilatlı və nizamlı edir, buna görə də daha çox xoşbəxtlik gətirir.
5) Bitərəf olun
Deepak Chopra, “Ultimate Happiness Prescription” adlı kitabında, öz mövqeyini müdafiə etməməyi və tərəfsiz olmağı təklif edir. Bu yanaşma, insanın daxili münaqişələrdən azad olmasına və enerjisini daha produktiv fəaliyyətlərə yönəltməsinə kömək edir. Bir çox insanlar mübahisələrdə qalib gəlməyə çalışır, ancaq Chopra’ya görə, tərəfsiz olmaq həm daxili sülhü təmin edir, həm də xoşbəxtliyi artırır. Çünki hər hansı bir mübahisə və ya mövqe tutmaq insanın daxili enerjisini mənfi istiqamətdə yönəldir.
6) İnanclı olun
Aparılan çoxsaylı araşdırmalar, dini inancı olan insanların, daha çox xoşbəxt və həyatlarından daha məmnun olduğunu göstərir. Melburn Universitetinin Bruce Headeyin 25 illik araşdırması göstərib ki, inanclı insanlar daha sabit və məmnun həyat sürürlər. Onlar karyera və şəxsi problemlər qarşısında daha dayanıqlı olurlar, çünki inanc onlar üçün mənəvi dayaq və dəstək mənbəyidir. İnanclar, insanların qarşılaşdığı çətinliklərə daha müsbət yanaşmalarına və ümumilikdə həyatlarında daha çox məmnuniyyət tapmalarına səbəb olur.
7) Azı 6 saat yatın
İngiltərədə aparılan bir araşdırma göstərib ki, gündə ən azı 6 saat 15 dəqiqə davamlı olaraq yuxu almaq insanın psixoloji sağlamlığı və ümumi xoşbəxtliyi üçün çox əhəmiyyətlidir. Yuxu, bədənin və beynin bərpası üçün vacibdir və düzgün yuxu rejimi, insanın gündəlik həyatında enerji səviyyəsini artırır, emosional tarazlığı qoruyur və stressi azaldır. İnsanlar kifayət qədər yuxu aldıqda daha enerjili və müsbət ruh halında olurlar.
8) On yaxşı dostunuz olsun
Dostlar və sosial əlaqələr insanın xoşbəxtliyi üçün həyati önəm daşıyır. Nottinqam Universitetinin araşdırmasına görə, ən azı 10 yaxşı dostu olan insanlar daha xoşbəxt olurlar. Sosial dəstək, xüsusilə çətin anlarda insanın həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırır. Yaxşı dostlar, yalnız əyləncə deyil, həm də ağır zamanlarda dəstək, anlayış və səbir təklif edirlər.
9) Tez-tez gülümsəyin
Gülümsəmək, yalnız başqalarına xoşbəxtlik vermək deyil, eyni zamanda özümüzü də daha yaxşı hiss etməyimizə səbəb olur. Araşdırmalar göstərir ki, fiziki olaraq gülümsəmək, beyindəki müsbət duyğuları artıran kimyəvi maddələrin yayılmasına səbəb olur. Gülümsəmək beynimizə xoşbəxtlik signalı göndərir və əhvalımızı dərhal yaxşılaşdırır. Bu həm də başqalarına qarşı müsbət bir təsir yaradır və sosial əlaqələri gücləndirir.
10) Romantik olun
Münasibətlər və sevgi, insanların həyat keyfiyyətinə və xoşbəxtliyinə böyük təsir göstərir. Kornell Universitetində aparılan araşdırma göstərib ki, sevgi münasibətində olan insanlar daha xoşbəxtdirlər. Romantik əlaqələr insanlara emosional dəstək verir, həyatlarını daha dolğun və mənalı edir. Həmçinin, münasibətlər insanlar arasında qarşılıqlı anlayış, bağlılıq və etibar yaradır ki, bu da ümumi həyat məmnuniyyətini artırır.
