Stress, müasir cəmiyyətin əvəzolunmaz bir hissəsinə çevrilib. Həm fiziki, həm də psixoloji sağlamlıq üçün ciddi bir risk faktoru olan stress, yalnız emosional vəziyyətimizə deyil, eyni zamanda orqanizmin müxtəlif sistemlərinə də təsir göstərir. Stressin uzun müddət davam etməsi bədənimizdə müxtəlif xəstəliklərin yaranmasına səbəb ola bilər.
Xroniki stressin xəstəliklərlə əlaqəsi
Mayomed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Klinikasının baş həkimi, həkim-terapevt Nərminə Abbasova stressin sağlamlığa təsirindən danışarkən, stressin xüsusilə ürək-damar və endokrin sistemi üzərindəki fəsadlarına diqqət çəkir. Nərminə xanım bildirir ki, stressin uzun müddət davam etməsi fiziki və psixoloji sağlamlıqda ciddi problemlərə yol aça bilər:
“Stress bədənin ən güclü təbii cavablarından biridir, amma xroniki stres vəziyyətində orqanizmin təbii balansı pozulur. Bu, ürək-damar xəstəliklərindən tutmuş, hormon balansızlığına qədər bir çox xəstəliyə səbəb ola bilər. Xüsusilə, hipertoniyaya yol açan ən böyük amillərdən biri də stresdir.”
Stressin təzyiq və ürək sağlamlığına təsiri
Arterial təzyiqin artması, yəni hipertoniya, stresslə sıx əlaqəlidir. Stressli vəziyyətlərdə orqanizm təbii olaraq “qarşısına çıxan təhlükəyə” cavab verir və bu zaman təzyiq yüksəlir. Nərminə Abbasova stressin bu təsirini belə izah edir:
“Stress, bədənin ‘dövüş və qaçış’ cavabını tetikleyərək, qan təzyiqini yüksəldir və ürək döyüntüsünü artırır. Bu vəziyyət davam etdikdə, ürək və damarlar üzərində əlavə yük yaranır, bu da zamanla hipertoniya və ürək xəstəliklərinə səbəb olur.”
Stress və beyin: Yaddaş və konsentrasiyada azalma
Xroniki stresin beyin üzərindəki təsirinə də diqqət yetirmək lazımdır. Stress, beyin kimyasını dəyişdirir, nəticədə yaddaşın zəifləməsi, konsentrasiyanın azalması və narahatlıq hissi yaranır. Nərminə Abbasova qeyd edir ki, uzun müddətli stres vəziyyəti beyin funksiyalarını zədələyə bilər:
“Stressin ən ciddi fəsadlarından biri, beynin zədələnməsi və nevroloji pozuntulardır. Bu, yaddaş itkiləri, diqqət və konsentrasiya problemləri və ümumilikdə iş qabiliyyətinin azalmasına gətirib çıxara bilər. Hətta, beyin hüceyrələrinin ölümünə səbəb olan xəstəliklər, məsələn, Altsheymer xəstəliyi də stresin nəticəsi ola bilər.”
Stressin psixoloji təsiri və depressiya
Nərminə Abbasova stressin yalnız fiziki sağlamlığa deyil, psixoloji vəziyyətə də təsir etdiyini vurğulayır. Xroniki stress, anksiyete, depressiya və digər psixoloji pozuntuların yaranmasına şərait yaradır:
“Stresin psixoloji fəsadları da çox ciddi ola bilər. Xroniki stress, əhval-ruhiyyə pozğunluqlarına, anksiyetə, depressiyaya səbəb ola bilər. Bu zaman insanın həyatı və iş qabiliyyəti ciddi şəkildə məhdudlaşır. Stresin bu psixoloji fəsadları bədənə fiziki təsir göstərə bilər, çünki beyindəki kimyəvi dəyişikliklər hormonlar vasitəsilə bədənə yayılır.”
Stresslə mübarizə yolları: Fiziki aktivlik və düzgün qidalanma
Nərminə Abbasova, stresslə mübarizədə fiziki fəaliyyətin və düzgün qidalanmanın əhəmiyyətini də vurğulayır. Həkim bildirir ki, stressin aradan qaldırılması üçün ən effektiv üsullardan biri müntəzəm olaraq fiziki aktivliklə məşğul olmaqdır:
“Fiziki aktivlik stressi idarə etməyə kömək edən ən yaxşı üsuldur. İdman, bədənin stress hormonu olan kortizolun səviyyəsini azaldır, eyni zamanda endorfinlərin ifrazını stimullaşdırır ki, bu da ruh halını yaxşılaşdırır. Bundan əlavə, balanslı və sağlam qidalanma da orqanizmin stressə qarşı müqavimətini artırır.”
Nəticə olaraq: Stressi idarə etmək vacibdir
Xroniki stressin sağlamlığa təsirini yüngülləşdirmək və aradan qaldırmaq üçün əvvəlcədən tədbir görmək vacibdir. Nərminə Abbasova, stresslə mübarizə üçün düzgün yanaşmanın vacibliyini qeyd edir:
“Stressi idarə etməyin yollarını tapmaq sağlamlıq üçün vacibdir. Əgər stres davamlı hala gəlibsə, bu zaman həkimə müraciət etmək və müalicə proqramı hazırlamaq lazımdır. Stressə qarşı mübarizədə ən yaxşı nəticəni əldə etmək üçün həm fiziki, həm də psixoloji yanaşmalar tətbiq olunmalıdır.”
Həkimlə əlaqə saxlamaq istəyənlər Əhməd Rəcəbli 207-də yerləşən MayoMed klinikasına müraciət edə (TEL: (012) 464 86 93; 464 86 94; 464 86 95) və ya (051) 866 02 20; (051) 567 66 96 mobil nömrələri ilə birbaşa Nərminə Abbasova ilə əlaqə saxlaya bilərlər.
Mənim üçün Nərminə Abbasovanın yazıları həmişə çox dəyərlidir. Bu məqalə də, xüsusilə stressin psixoloji və fiziki təsirləri barədə olan məlumatlarla çox təsirli oldu. O, həmişə real həyatda tətbiq edilə bilən məsləhətlər verir və bu məqalə də heç bir istisna deyil. Təşəkkürlər!