Ana ilə uşaq arasında yaranan bağ insan həyatında ən dərin və təməl emosional əlaqələrdən biridir. Bu bağ, uşağın dünyaya gəldiyi ilk andan etibarən onun ruhsal və sosial inkişafının bünövrəsini təşkil edir. Ana ilə uşaq arasındakı münasibət təkcə bioloji deyil, eyni zamanda emosional, mənəvi və psixososial bir prosesdir. Bu münasibətin güclü və sabit olması uşağın özünü təhlükəsiz hiss etməsinə, emosiyalarını ifadə etməsinə və gələcəkdə sağlam münasibətlər qurmasına kömək edir.
Ana ilə uşaq arasındakı bağın formalaşması hamiləlik dövründən başlayır. Ana bətnində keçən bu dövr, uşağın ananın səsi, hərəkətləri və emosional vəziyyəti ilə tanış olduğu ilk mərhələdir. Doğuşdan sonra isə bu bağ daha da dərinləşir. Körpənin ilk aylarda anasına olan ehtiyacı həm fiziki, həm də emosional baxımdan çox yüksək olur. Ana tərəfindən göstərilən sevgi, diqqət və qayğı, uşağın özünü qəbul etmə hissinin, mənlik şüurunun və sosial davranışlarının əsasını qoyur.
Xüsusilə 0-3 yaş dövrü bu baxımdan çox əhəmiyyətlidir. Bu dövrdə formalaşan güclü ana-uşaq bağı, uşağın gələcəkdə digər insanlara qarşı etimadının və sosial əlaqələrinin necə olacağını müəyyən edə bilər. Uşaq anasının yanında özünü təhlükəsiz hiss edirsə, dünyanı da təhlükəsiz və sevgi dolu bir yer kimi qavrayır. Bu da onun daxili dünyasında sakitlik və güvən yaradır.
Separasiya isə uşağın anadan fiziki və psixoloji olaraq ayrılma prosesidir. Bu, uşağın inkişafının təbii bir mərhələsidir və müstəqil şəxsiyyət kimi formalaşmasının vacib şərtidir. Separasiya prosesi uşağın anadan ayrılıb öz sərhədlərini müəyyən etməyə başladığı dövrdür. Bu mərhələ, eyni zamanda uşağın özünü dərk etmə və dünyaya fərdi şəkildə münasibət bildirmə bacarığının inkişaf etdiyi dövrdür.
Bununla belə, separasiya asan keçmir. Çünki uşaq bu mərhələdə hələ də anasının dəstəyinə və varlığına ehtiyac duyur. Ana ilə uşaq arasında olan bu ayrılıq hər iki tərəf üçün emosional cəhətdən çətin ola bilər. Uşağın müstəqilləşmə istəyi ilə təhlükəsizlik ehtiyacı arasında daxili mübarizə yaşanır. Ananın bu dövrdə göstərdiyi anlayış və dəstək uşağın ayrılma prosesini daha sağlam keçməsinə kömək edir.
Separasiya prosesi, uşağın sosial və emosional inkişafında yeni bir mərhələni işarə edir. Uşaq artıq özünün fərdi bir şəxs olduğunu dərk edir və dünyaya fərqli bir baxışla yanaşmağa başlayır. Bu mərhələdə ana ilə uşaq arasındakı əlaqə daha balanslı və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan bir forma almalıdır. Ananın uşağın sərbəstliyini təşviq etməsi, eyni zamanda yanında olduğunu hiss etdirməsi uşağın özünü daha güvənli hiss etməsinə şərait yaradır.
Separasiya heç də anadan uzaqlaşmaq və ya əlaqənin kəsilməsi demək deyil. Əksinə, bu mərhələdə ana uşağın emosional sərhədlərini qəbul etməli və ona fərdi inkişaf üçün yer verməlidir. Uşağa özünü ifadə etmək, qərarlar vermək və seçim etmək fürsəti yaradıldıqda, o, özünü daha dəyərli və müstəqil hiss edir.
Ananın bu dövrdə öz emosiyalarını idarə etməsi və uşağın dəyişən ehtiyaclarını anlayaraq ona uyğun yanaşması da vacibdir. Anaların uşaqlarının fərdi sərhədlərinə hörmətlə yanaşması və onların təcrübə etmələrinə imkan yaratması, uşaqların psixoloji sağlamlığı üçün olduqca əhəmiyyətlidir.
Uşağın bu mərhələni uğurla keçməsi onun gələcək inkişafında müsbət izlər buraxır. Belə uşaqlar daha balanslı, sosial bacarıqları güclü və emosional cəhətdən sabit olurlar. Ana-uşaq bağının güclü olması və separasiya prosesinin sağlam şəkildə tamamlanması uşağın şəxsiyyət inkişafında mühüm rol oynayır.
Nəticə olaraq, ana ilə uşaq arasındakı bağ insan həyatının ən incə, amma bir o qədər də güclü münasibətlərindən biridir. Bu münasibətin təməlində sevgi, qayğı və qarşılıqlı güvən dayanır. Separasiya mərhələsi çətin olsa da, düzgün yanaşma ilə bu dövr həm ana, həm də uşaq üçün inkişaf və böyümə fürsəti ola bilər.
Psixoloq M. Almara Ağaqızı
PRİM – Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzinin direktoru
(Psixoloqla əlaqə saxlamaq istəyənlər Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığında yerləşən “PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzinə müraciət edə və ya 050 777 80 04 mobil nömrəsi ilə birbaşa Almara Ağaqızı ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Həmçinin @almara.melikova.aga_qizi instagram səhifəsi vasitəsi ilə də Almara xanımla kontakt yarada bilərlər.)
Həqiqətən də, uşağın inkişafında ananın rolu çox böyükdür. Məni ən çox təsir edən hissə, separasiya prosesi ilə bağlı olan hissə oldu. Uşağın anasından ayrılma mərhələsi heç də asan deyil, amma düzgün yanaşma ilə uşaqların bu mərhələdə böyüməsi daha sağlam olur.
Uşaqların müstəqil olmağa başlaması ananın düzgün dəstəyindən asılıdır. Çox maraqlı və düşündürücü bir yazıdır.
Yazini oxuyanda bir az da nostalji hissleri gəldi. Heqiqeten de, usaqliq dovrunde ananin yaninda olmaq insani cox rahatladir. Amma bir yandan da dogru deyir, ana usaqa sərbəstlik vermeli, onun qərarlarina hormet etmelidir. Bu yazi cox faydali oldu, tesekkurler.
Ana ilə uşaq arasındakı bağın inkişafı haqqında daha çox yazılmalıdı. Bu yazı çox gözəl izah edir ki, uşaq anasından ayrılmağa başlamalı olsa da, bu mərhələ çox da asan keçmir. Uşağa sevgi və qayğı lazım olduğu kimi, ananın da öz emosiyalarını idarə etməsi vacibdir. Bu yazı hər valideynə faydalı olardı.
Əslində, mənə görə ana-uşaq bağının güclü olması həm uşağın özünü daha güvənli hiss etməsinə, həm də gələcəkdə sağlam münasibətlər qurmasına kömək edir.
Separasiya prosesi çox çətindi, amma düzgün yanaşma ilə uşağın müstəqilliyi də artar. Ana-uşaq bağı uşağın inkişafında ən vacib elementlərdən biridir. Yazıda qeyd edilənlər çox yerindədir. Həm də bu mövzuda bir çox valideynin düşünməli olduğu şeylər var.
Yazını oxuyanda öz həyatımı düşündüm. Həqiqətən də, ananın sevgisi uşağın psixoloji sağlamlığı üçün çox önəmlidir. Separasiya mərhələsi də çox vacibdi, uşaq bu mərhələni düzgün keçirsə, gələcəkdə daha güclü şəxsiyyət olar. Əslində, bu yazı çox dərin bir mövzunu açır. Təbrik edirəm!
Bu movzu hemise mene maraqli olub. Ele buna gore de Almara xanima tesekkurlerimi catdirin. Ozu oxuyursa gorer. Oxumursa da catdirin zehmet olmasa