Bir çoxu üçün uşaq Allahın verdiyi bir hədiyyədir, ancaq bu və ya digər səbəbdən buna ehtiyac duymayan qadınlar da var. Ancaq bir dövlət müəssisəsində ondan imtina etməklə körpənin qayğısına qalacaqlarına əmin olmaq bir şeydir, uşağı həyati təhlükəli bir vəziyyətdə buraxmaq başqa bir şey.
Ölkəmizdə körpələrin küçədə, xüsusən zibil qutularında tapılması halları olub. Vaxtında tapılanların bəxti gətirib, çünki aclıq, əlverişsiz bir mühit dünyaya təzə gələn körpənin ölümünə səbəb ola bilər.
“Təmiz Dünya” Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin rəhbəri Mehriban Zeynalovanın fikrincə, adətən istənilməyən qızlardan tez-tez imtina edilir, lakin uşaq oğlandısa, imtina qərarı gender məsələsi ilə əlaqəli deyil.
Qeyd edək ki, körpələrin küçədə tərk edilməsi ilə bağlı hadisələrdən sonra cəmiyyətimizdə körpə qutularının – “Beybi-boks”-ların quraşdırılmasının məqsədəuyğunluğu məsələsi gündəmə gəlir. “Beybi-boks” – bir uşağı anonim olaraq tərk etmək və onu dövlətin himayəsinə vermək üçün xüsusi təchiz olunmuş bir yerdir. Tibbi müəssisələrdə olduğu kimi, dini təşkilatlarda da yerləşdirilə bilər.
“Körpə qutuları” bir çox ölkələrdə mövcuddur. Bəzi mütəxəssislər və həkimlər bunların Azərbaycanda da lazım olduqlarına inanırlar, çünki o zaman həm uşaq təhlükəsiz yerdə qala bilər, həm də qadının anonimliyi qoruna bilər. Ancaq bunun problemi həll edə bilməyəcəyinə əmin olanlar çoxdur, çünki əksər hallarda uşaqlarını küçədə tərk etməyə hazır olan qadınlar onların başlarına nə gələcəyi ilə maraqlanmırlar. Bundan əlavə, körpə qutularının quraşdırılması hüquqi və mənəvi məsələlərlə də əlaqəlidir.
Zeynalova hesab edir ki, Azərbaycanda “körpə qutuları” təşkil etmək mümkündür: “Amma ölkəmizdə qadınların imtina etməsi, körpələri tərk etməsi halları çox nadir hallarda olur, buna görə də onlara ehtiyac yoxdur. İşimizdə bununla ildə və ya iki ildə bir-iki dəfədən çox olmayaraq qarşılaşırıq. Bir dəfə körpəni sığınacağımızın pilləkənlərinə buraxıb gediblər. İkinci halda bir qadın təcavüz nəticəsində bir uşaq doğdu və onu tərk etdi. Uşaqları tərk etməyin səbəbləri fərqlidir – təcavüz ola bilər, ərlə ayrıldıqdan sonra uşağın rədd edilməsi ola bilər, çünki uşaq qadına onu xatırladır. Sosial, maddi səbəblər də səbəb ola bilər”.
Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin İnformasiya və analitik araşdırmalar şöbəsinin müdiri Elgün Səfərovun dediyinə görə, küçədə bir uşaq tapılarsa, yerli icra hakimiyyəti orqanları, Daxili İşlər Nazirliyinin nümayəndələrinin iştirakı ilə hadisə protokollaşdırılır və uşaq müvafiq dövlət təşkilatına göndərilir: “Valideynlər uşağın hüquqlarını pozursa, sağlamlığına zərər verirsə, təhsili və inkişafını məhdudlaşdırırsa, bu zaman onların valideynlik hüquqlarından məhrum edilməsi barədə qərar qəbul edilə bilər. Valideynlər özləri uşağı tərk etmək istəyirlərsə, bunun edilə biləcəyi bir neçə prosedur var. Belə hallarda səbəbini, ailənin problemini öyrənməyə çalışırıq. Problem sosial və ya psixolojidirsə, müvafiq yardım göstəririk və uşağın bir ailədə sağlam və təhlükəsiz şəraitdə böyüməsini təmin etmək üçün əlimizdən gələni etməliyik”.
“Körpə qutuları”nın yaradılmasına gəldikdə, həmsöhbətimiz bildirib ki, Dövlət Komitəsi bu üsulun tərəfdarı deyil: “Çünki “körpə qutuları” bugünkü standartlara cavab vermir. Bir uşağın genetik valideynləri ilə əlaqəsini itirməsini istəmirik. Valideynlər uşağı rəsmən tərk etdikdə, lazımi sənədləri təqdim etməlidirlər ki, gələcəkdə uşaq istəsə, valideynlərinin kim olduğunu öyrənə bilsin. Uşaq evlərində böyüyən uşaqların analarını və atalarını axtardıqları, köklərini bilmək istədikləri bir çox hallar var. “Körpə qutuları” vəziyyətində bu məlumatlar mövcud olmayacaq”.
Bundan əlavə, Səfərov vurğulayır ki, valideynlər övladlarını bu şəkildə tərk edərək bir müddət sonra onları qaytarmaq istəsələr, çətinliklərlə üzləşəcəklər: “DNK analizi ilə tanıma proseduru bu vəziyyətdə uzun və mürəkkəb bir işdir. Ölkədə valideyn himayəsindən məhrum olan tərk edilmiş uşaqların sayı xeyli azalıb. 2006-cı illə müqayisədə onların sayı 21 mindən 3 minə qədər azalıb. Hazırda uşaq evlərində 2006-2008-ci illərə nisbətən yeddi dəfə az uşaq var. Övladlığa götürmə, qəyyumluq və qəyyumluq qaydası prosedurları hər il təkmilləşdirilir. Hazırda övladlığa götürülmə üçün növbəyə duran valideynlərin sayı potensial götürüləcək uşaqların sayından daha çoxdur”.
