Hava limanlarında satılan bütün növ məhsullar həmin məhsulları normal qiymətindən dəfələrlə baha olur. Bu vəziyyətin meydana gəlməsinin bir çox məntiqi səbəbləri var, lakin bəzi səbəblər xoşagəlməzdir. Uçuşu qaçırmamaq üçün adətən “hər halda” düşüncəsi ilə erkən getdiyiniz hava limanlarında çoxlu boş vaxtınız olur. Bu vaxtı darıxdırıcı keçirməmək üçün dükanlara baş çəkərkən hətta suvenirin də təyyarə bileti qədər baha olduğunu görə bilərsiniz.

Bu yerlərin iqtisadiyyatı bizim bildiyimiz bazar iqtisadiyyatından fərqlidir. Tələb az olduğu üçün tələbin yüksək olduğu İstanbulla müqayisədə Hakkaridə qiymətlər çox aşağı olduğu kimi, bu bazar fərqi nümunəsi hava limanlarında da keçərlidir. Tələbat yüksək olduğundan satıcı məhsulu ucuz satmır. Başqa sözlə, sizə bahalı görünən məhsullar başqaları üçün olmaya bilər. Baha görənlər isə “onsuz da hava limanlarında az oluram, bu pulu verməyim uzunmüddətli perspektivdə mənə ciddi təsir etməyəcək” düşüncəsi ilə xərcləyirlər, ona görə də tələbatda azalma olmur.

Qeyd edək ki, yüksək təhlükəsizlik tədbirləri olan hava limanlarına çöldən yemək və içki gətirə bilməzsiniz. Onların tikildiyi yerlər adətən şəhər mərkəzindən uzaqda olduğundan ətrafda alternativ bazar və restoran olmur. Buna görə də, məhkum bir şəkildə içəridə istehlak etməyə məcbur qalırsan. Eyni zamanda bu yerlər xariclə rəqabət aparmadıqları üçün daxildə də iddi rəqibləri də yoxdur. Çünki hər kateqoriya üzrə mağazaların sayı kifayət qədər məhduddur. Ona görə də qiymətləri endirmək məcburiyyətində hiss etmirlər.

Hava limanlarında satılan məhsullar niyə bahadır?

Hava limanlarında bir operatordan məhsul aldığınız zaman əslində həmin operatorun icarə haqqının, işçilərin maaşının bir hissəsini ödəyirsiniz. Hava limanının işçiləri adətən bir neçə dildə danışan savadlı şəxslər olduğundan onların maaşları minimum deyil. Bu, qiymətlərdə də özünü göstərir.

Müəssisələrin məhdud anbar sahəsi var. Tutaq ki, burada 5 lirə su 100 lirəyə satılır. 5 lirəyə satılsaydı, yük maşınları hava limanlarına su daşımalı idi. Hamısını yerləşdirməyə yer olmadığı üçün hava limanlarına aparıla bilməyən suların pulunu da ödəyirsiniz. Yəni biznes sahibi çənində 20 dəfə artıq su varmış kimi qazanır.

Hava limanları şəhərin mərkəzindən uzaqdadır və nəqliyyat vasitələri oradan yalnız məhsul aparır. Ətrafda paylayıcı nəqliyyat vasitələri üçün başqa yer yoxdur. Şəhərdə mal paylayıcı maşınlar bir-birinə yaxın olan bazarlara payladığı üçün daşınma xərcləri də xeyli az olur ki, bu da təbii olaraq qiymətlərə də təsir edir. Üstəlik, yanacağın qiymətinin artımı nəzərə alındıqda bunun nə dərəcədə effektiv olduğu daha asan başa düşüləcək.

“Ölkəyə nə qədər çox xarici valyuta daxil olsa, bir o qədər yaxşıdır!” Məntiq hakim olduğu üçün bu vəziyyət TL ilə maaş alan Türkiyə vətəndaşlarına da təsir edir. Məzənnə fərqi genişləndikcə bu fərq daha da hiss olunur. Bu səbəbdən Türkiyə vətəndaşları təkcə hava limanlarında deyil, Efes kimi turistik yerlərdə də daha çox pul ödəməli olurlar.

İlahin Zaman