Son zamanlar kino sahəsində uğur qazanan janrlardan biri də qorxulu film janrıdır. Kinematoqrafçılar bu janr vasitəsilə milyonlarla qazanc əldə etsə də, belə filmlər bir çox insanda psixoloji problemlərin yaranmasına səbəb olur. Xüsusilə də, uşaqlar qorxu filmlərinə (eləcə də, cizgi filmlərinə) baxdıqdan sonra davranışlarında problemlər meydana çıxır. Maraqlıdır ki, davranışdakı dəyişiklik bəzi yaşlı insanlarda da müşahidə olunur.
Qərb psixoloqları hesab edirlər ki, qorxu filmləri potensial cinayətkarlar tərbiyə edir. Bu filmlərə aludə olan insanlar, hər şeydən xoflanmağa başlamaqla yanaşı, filmlərdə gördükləri dəhşətləri həyatda da sınamağa meylli olurlar. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, Qərb dünyasında son zamanlar baş verən çoxsaylı cinayətləri törədənlərin əksəriyyəti qorxu filmləri izləməyə və cinayəti təbliğ edən on-line oyunları oynamağa adət edənlərdir. Bəs azərbaycanlı psixoloqlar bu barədə nə düşünür?
Uşaq psixoloqu Aidə Nəbiyeva deyir ki, belə filmlərdə qorxu, dəhşət və şiddət nümayiş olunur. Adrenalinin artması insanları belə filmlərə baxmağa sövq edir. Nəticədə, film kinematoqrafçılara daha çox pul qazandırır. Amma bu cür qorxulu bədii və cizgi filmləri uşaqlara çox pis təsir göstərir. Belə filmlərə baxdıqdan sonra xüsusilə uşaqlarda aqressiya, daxili gərginlik, qorxu, qapanıqlıq, emosional problemlər yaranır. Bu da gələcəkdə uşaqlarda emosional problemlər, kəkələmə, stress kimi hallara gətirib çıxarır.
Psixoloq hesab edir ki, uşaqlar 7 yaşa kimi daha çox xoşbəxtlik təbliğ edən filmlərə baxmalıdır: “Kinorejissorlar uşaqlar üçün bədii və cizgi filmlərini çəkərkən psixoloqlarla məsləhətləməlidirlər. Amma onlar bunu etmirlər. Çünki onlara daha aqressiv filmlər çəkib, daha çox pul qazanmaq sərf edir. Onlar maddiyyatı düşünürlər. Eyni zamanda, valideynlər də uşaqlarının sakit oturması, onları narahat etməməsi üçün belə filmlərə baxmasına göz yumurlar. Bu da sonradan uşaqlarda psixoloji problemlərin yaranmasına səbəb olur”.
Nəbiyeva bildirir ki, əslində, valideynlər bu məsələyə ciddi nəzarət etməlidirlər: “Bizim mərkəzə bu tip filmlərə baxaraq psixoloji pozuntuları yaranan çox sayda uşaqlar gətirirlər. Onların yuxu pozuntuları, yuxuda qarabasmalar və sayıqlamaları olur”.
Psixoloqun sözlərinə görə, belə uşaqların tam sağalması uzun zaman alır. Ona görə də, valideynlərə uşaqlarını 7 yaşa kimi aqressiv və qorxu aşılayan bədii və cizgi filmlərdən uzaq tutmaları tövsiyyə olunur.
Psixoloq Şükran Dədəyev də hesab edir ki, bu tip filmlər, xüsusilə də, animasiyalar çox cəlbedici olduğundan, hər kəs tərəfindən baxılır və daha çox gəlir gətirir. Lakin belə filmlərə baxmamaq lazımdır. “Valideynlər övladlarına anlatmalıdırlar ki, bu, sadəcə filmdir. Çünki filmin təsiri nəticəsində sonradan uşaqların davranışı dəyişə və aqressivlik halları arta bilər” — deyə o, bildirib.
Dədəyevin fikrincə, böyüklərdə qorxu filmlərinə reaksiya fərdidir. Xarakteri formalaşan insan təbiətən aqressivdirsə, belə filmlər onların daha da aqressiv olmasına səbəb ola bilər.
“Qorxu filmləri qapalı şəxslərdə də aqressivlik yaradır. Qarabasmalar, yuxuda sayıqlamalar olur. İnsan belə halların onda baş verdiyini hiss edirsə, qorxu filmlərinə baxmamalıdır” — deyə psixoloq əlavə edir.
Psixoloq Ramil Nəcəflinin sözlərinə görə, insanlar qorxu filmlərinin təsirinə düşə bilər:
“Elə insanlar var ki, xüsusilə həssasdırlar. Hətta bəzi adamlar həmin filmlərin təsiri nəticəsində qarabasmalar, şizofreniya tutmalarına bənzər hallarla üzləşə bilərlər. Beyində müəyyən ocaqlar var ki, elektroensofaloqrafiya müayinəsi zamanı bilinir. Nevroloji qıcıqlanmaları oyanıq, beyində həssas ocaqları olan minlərlə insanlar var. Onların qorxu filmlərinə duyarlılığı, həssaslığı güclü olur. Nəticədə tez təsirlənib psixoemosional vəziyyətləri ağırlaşa bilər.”
Ona görə də psixoloq hesab edir ki, məhz bu cür adamlar qorxu filmlərinə baxmamalıdırlar. Xüsusən də uşaqların baxmasına imkan vermək olmaz.
“Psixoemosional durumu həssas olan, ancaq hələ diaqnozu təyin edilməyən, adi həyatda özünü yaxşı aparan adamlar var ki, belə filmlərdən sonra pis reaksiya verirlər” — deyə psixoloq əlavə edir.
