Onurğa insan bədəninin dayaq sütunu olmaqla yanaşı, həm də həyati əhəmiyyət daşıyan orqanların və sinir sisteminin qoruyucusudur. Uşaqlıqdan etibarən düzgün formalaşmayan bədən duruşu, hərəkətsiz həyat tərzi, genetik faktorlar və bəzi xəstəliklər onurğada deformasiyalara səbəb ola bilər. Skolioz, kifoz və lordoz kimi onurğa əyrilikləri yalnız estetik problem deyil, eyni zamanda ağrılar, nəfəsalma çətinliyi, həzm pozuntuları və psixoloji təsirlərlə müşahidə edilə bilər.

Onurğa deformasiyalarının əsas növləri

✅ Skolioz

Skolioz onurğanın yana doğru (səcdə vəziyyətində baxıldıqda) əyilməsi ilə xarakterizə olunur. Skolioz adətən uşaq və yeniyetmə dövründə aşkarlanır, xüsusən də sürətli böyümə mərhələsində özünü büruzə verir. Cüzi əyriliklər bəzən simptom verməsə də, ağır hallarda bel ağrısı, çiyinlərdə və budlarda asimmetriya müşahidə oluna bilər.

✅ Kifoz

Kifoz, onurğanın döş (torakal) hissəsinin arxaya doğru həddindən artıq əyilməsi ilə özünü göstərir. Bu, insanın “qambur” görünməsinə səbəb olur. Əsasən kompüter qarşısında çox vaxt keçirən və düzgün oturmayan şəxslərdə rast gəlinir.

✅ Lordoz

Lordoz bel nahiyəsində onurğanın irəliyə doğru əyilməsi ilə xarakterizə olunur. Bu deformasiya, tez-tez hamiləlik dövründə və ya piylənməyə meyilli şəxslərdə müşahidə olunur.

Reabilitasiya və fizioterapevtik yanaşma

Onurğa deformasiyalarının müalicəsində erkən diaqnoz və düzgün reabilitasiya proqramı çox önəmlidir. Hər bir fərdin vəziyyətinə uyğun olaraq fərdi proqram hazırlanmalıdır. Ən effektiv yanaşmalar aşağıdakılardır:

🔹 Terapevtik məşqlər

Skolioz və kifoz kimi əyriliklərin müalicəsində xüsusi fiziki hərəkətlər mühüm rol oynayır. Bu məşqlər əzələ balansını bərpa edir, onurğa sütununun elastikliyini artırır və əyriliklərin dərinləşməsinin qarşısını alır. Ən çox tətbiq edilən məşqlər arasında “Schroth metodu”, “McKenzie metodu” və pilates elementləri yer alır.

🔹 Manual terapiya

Əllə tətbiq olunan xüsusi texnikalar vasitəsilə onurğa sütununda sıxılma, gərginlik və bloklanmalar aradan qaldırılır. Bu, həm ağrıların azalmasına, həm də hərəkətliliyin artmasına şərait yaradır.

🔹 Elektrik stimulyasiyası və fizioterapiya cihazları

Sümük-əzələ sistemini stimullaşdırmaq, qan dövranını yaxşılaşdırmaq və ağrını azaltmaq məqsədilə müasir fizioterapiya avadanlıqları (ultrasəs terapiyası, TENS, EMS və s.) geniş şəkildə istifadə olunur.

🔹 Duruş korreksiyası və ortopedik dəstək

Duruş korrektorları, xüsusi dizayn edilmiş oturacaqlar və yuxu üçün ortopedik döşəklər onurğa əyriliklərinin dərinləşməsinin qarşısını almağa kömək edir.

Profilaktika: Düzgün duruşun formalaşdırılması

Valideynlərin və müəllimlərin üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Uşaqlarda erkən yaşdan düzgün oturma, ayaq üstə dayanma və çanta daşıma vərdişlərinin formalaşdırılması onurğa sağlamlığı üçün təməl rol oynayır. Kompüter qarşısında keçirilən vaxt məhdudlaşdırılmalı, aktiv həyat tərzi təşviq olunmalıdır. İdman, üzgüçülük və pilates kimi fəaliyyətlər onurğa üçün çox faydalıdır.

Onurğa deformasiyaları vaxtında aşkarlandıqda və peşəkar yanaşma ilə müalicə olunduqda əksər hallarda tam və ya qismən bərpa mümkündür. Bu baxımdan, reabilitasiya və fizioterapiya mütəxəssislərinin rolu əvəzolunmazdır. Onurğa sağlamlığı həyat keyfiyyətimizin birbaşa göstəricisidir. Özümüzə və uşaqlarımıza bu sahədə diqqətli yanaşmağı unutmayaq.

Nərminə Abbasova

MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt, ailə həkimi