Son dövrlər geniş yayılan sağlamlıq problemlərindən biri də spondilit xəstəliyidir. MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt, ailə həkimi Nərminə Abbasova bildirdi ki, spondilit onurğanın iltihabıdır. Onun sözlərinə görə, tibbi cəmiyyətin bu otoimmün və kas-iskelet sistemi xəstəliyi barədə danışıqları 2000-ci illərin sonlarında diaqnoz üçün yeni təlimatların qoyulmasından bəri dəyişdi:

“Spondilit normal olaraq bir revmatoloq tərəfindən təyin edilir və müalicə olunur. Spondilitin bir çox növü var – Ankilozan spondilit, Psoriatik Spondilit, Enteropatik artrit, Reaktiv artrit, Fərqlənməmiş Spondiloartrit, Gənc Spondiloartrit, Periferik Spondiloartroz, Aksiyal Spondiloartrit. Bunları necə təsnif etmək barədə hələ də bəzi fikir ayrılıqları var”.

Nərminə xanım qeyd etdi ki, Ankilozan spondilit onurğa, sinə və çanaq iltihabına səbəb olan xroniki bir xəstəlikdir. Onun sözlərinə görə, bu tip ümumi xüsusiyyətlərə bel ağrısı, sərtlik daxildir və onurğadakı kiçik fəqərələrin birləşməsi ilə nəticələnə bilər:

“Ankilozan spondilitli insanların təxminən yarısı iltihablı bağırsaq xəstəliyinə tutulur və yüzdə 25-35 arasında kəskin ön üveit var – yəni gözün içi şişir. Ankilozan spondilit də onurğa beyni zədələnməsi və onurğa sınıqları riskini artırır.

Psoriatik spondilit isə otoimmün bir xəstəlik olan psoriatik artritdən qaynaqlanır. Son vəziyyət genetik və ətraf mühit faktorları səbəbindən görünsə də, tam başa düşülməyib. Psoriatik artritli insanların çoxu barmaqlarında simptomlar yaşayır və biləklər, ayaq biləkləri və dizlər tez-tez təsirlənir. Təsirə məruz qalan insanların təxminən yüzdə 20-si spondilitlə nəticələnən onurğa tutulmasına malikdir”.

Həkim-terapevt Spondilitin başqa bir formasından – Enteropatik artritdən də bəhs etdi. Bildirdi ki, bu, iltihablı bağırsaq xəstəliyi olan insanlarda baş verən və mədə-bağırsaqdan kənar problemdir:

“Enteropatik artrit yaxşı başa düşülmür. Tədqiqatçılar iltihabın meylli genetik şərtlərin və bakterial bağırsaq infeksiyalarının birləşməsi səbəbindən meydana gəldiyinə inanırlar.

Spondilitin digər növü Reaktiv artritdir. Reaktiv artrit çox oynaqlara təsir göstərə və onurğada spondilitə səbəb ola bilər. Bu tip bədənin başqa bir hissəsində, ən çox bağırsaqlarda, sidik yollarında və ya cinsiyyət orqanlarında bakterial və ya virus infeksiyası səbəb olur. 12 ay ərzində aradan qaldırılır. Ağrı belin altındadır”.

Nərminə xanım vurğuladı ki, birinin müəyyən bir revmatoid pozğunluğu ilə izah edilə bilməyən müxtəlif simptomları olduqda, bunlar fərqlənməmiş spindiloartrit sayılır. Onun sözlərinə görə, bəzi həkimlər bunu ayrı bir spondilit növü olaraq görmürlər, ancaq psoriatik artrit və ya reaktiv artritlə əlaqələndirirlər. Ağrı tez-tez baş qaldıran yeganə əlamətdir və depressiyaya, narahatlığa səbəb olur ki, bu zaman fibromiyaljinin səhv diaqnozuna səbəb ola bilər.

Gənc Spondiloartritdən də söz edən həkim terapevt vurğuladı ki, yetkinlik yaşına çatmayan spondiloartrit, ümumiyyətlə 16 yaşdan kiçik birinə təsir edən hər növ spondilitdir:

“Bu nadir hallarda olsa da, hər altı və ya yeddi hadisədən biri yeniyetmə yaşlarında başlayır. Bəzi tədqiqatlar yetkin yaşa çatmayan spondiloartrit xəstələrinin xəstəliklərini sonradan başlayan xəstələr qədər təsirli bir şəkildə idarə edə bilməyəcəyini, lakin digərlərinin daha parlaq nəticələrə sahib olduğunu göstərir. Bu tip ağrılar daha şiddətli olmağa meyllidir.

Periferik spondiloartrit isə spondilitin inkişaf edən təbiətinin sübutudur. Periferik spondilit ümumiyyətlə onurğa xaricindəki oynaqlarda iltihaba səbəb olur.

Eksenel Spindiloartrit isə spondilit üçün ümumi bir termindir. Bu geniş kateqoriya digər növlərlə üst-üstə düşür və eksenel onurğaya təsir göstərir: bel, sinə və çanaq. Bu geniş əhatə edən kateqoriya ankilozan spondilit, enteropatik artrit və psoriatik artrit daxil olmaqla, xəstəliyin digər növlərini əhatə edən terminidir”.

Spondilit diaqnozu barədə də məlumat verən Nərminə xanım bildirdi ki, həkim eyni zamanda tam bir sağlamlıq tarixçəsi alır və xəstəliyin dərəcəsini təsdiqləmək, yaxud təyin etmək, digər mümkün səbəbləri istisna etmək üçün qan testləri və ya görüntü taramaları sifariş edə bilər:

“Müalicə spondilit növünə yönəlmiş müdaxilələrə əlavə olaraq dərman və fiziki müalicədən ibarətdir. Məsələn, psoriatik artritdə müalicə hər hansı bir psoriatik dəri yamağına yönəldilir və reaktiv spondilit müalicəsi əsas infeksiyanın müalicəsini əhatə edir. Fiziki terapiya demək olar ki, Spondilitin bütün növlərinə tövsiyə olunur”.