Mövsümi meyvə-tərəvəzin qiyməti bu il nisbətən yüksək deyil. Davamlı yüksək qiymətlərdən bezən alıcılar indi zənbillərini tam doldura bilirlər, lakin hər yerdə deyil, yalnız şəhərətrafı bazarlarda.
Paytaxt mağazalarında yay meyvə-tərəvəz bolluğu bazarlardan dəfələrlə bahadır. Ona görə də şəhər sakinləri şəhərətrafından bazarlıq edir və ya ehtiyatla ürəklərini və pul kisələrini sıxaraq ən yaxın mağazadan bir-iki kiloqram mer-meyvə alırlar. Mövsümi meyvə-tərəvəz bazarlarda qəpik-quruşa, mağazada xeyli baha qiymətə satılır.
Mövsümi meyvələrin qiyməti bazarda sadəcə qəpik-quruşdursa, böyük mağazalar şəbəkəsində niyə bahadır?
Natavan İbrahimova şəhərin tam mərkəzində, 28 May küçəsində yaşadığı üçün kənd bazarına getməkdə çətinlik çəkir. Qadın səmimi şəkildə maraqlanır ki, bizim paytaxt marketlərində meyvə-tərəvəz niyə bu qədər bahadır: “Çünki bu il ölkənin rayonlarını demirəm, şəhərdəki bazarlarında belə, meyvə-tərəvəz dəfələrlə ucuzdur. Mağazadan əriyin kiloqramını dörd manata almışam, bacım dedi ki, Qaradağ rayonunun bazarında bir manatdan baha deyil. Təkcə bu bir alış üçün mən dörd dəfə çox pul ödədim və tam bazarlıq edəndə pul fərqi çox əhəmiyyətli bir rəqəmə çevrilir”.
Rəhim Quliyev adlı digər bir şəhər sakini də supermarketlərdə tərəvəz və meyvələrin qiymətindən hədsiz təəccüblənir: “Axşam bazarlarında artıq mövsümə uyğun tərəvəzlər ucuz qiymətə satılır, mağazamızda isə həddən artıq bahadır. Əlbəttə ki, alıcılar azdır, çünki bazardan asanlıqla əldə edilə bilər. Alça, ərik, çiyələyin baha qiymət etiketləri altında piştaxtalarda necə xarab olduğunu görmək sadəcə ayıbdır. Sonradan onları atırlar, amma nədənsə qiymətləri endirməyi düşünmürlər”.
Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov deyir ki, paytaxtın market şəbəkələrində qiymətlərin baha olmasına səbəb alverçilərin tədarükçülərdən yüksək faiz tələb etməsidir: “Paytaxt supermarketlərinin sahibləri mallarının yerləşdirilməsi üçün tədarükçülərdən, sonra isə satışdan əldə olunan gəlirdən əhəmiyyətli faiz alırlar. Nəticə isə proqnozlaşdırıla bilər: satış xərcləri sadəcə astronomikdir, buna görə də mağazalarda qiymət artımı çox yüksəkdir”.
“Mağazada mal yerləşdirmək ucuz deyil, bunun üçün tədarükçülər pərakəndə satış şəbəkələrinə əhəmiyyətli məbləğlər ödəyirlər – yekun mənfəətin 25%-i. Bununla kifayətlənməyən supermarketlər ilkin qiymətə daha 20% əlavə edirlər. Təbii ki, belə marjalar alıcılar üçün malların qiymətində əks olunur. Bazarlarda isə təbii ki, belə deyil, ona görə də oradakı mallar daha ucuzdur”, – deyə AİB rəhbəri bildirir.
İqtisadçı ekspert Akif Nəsirlinin sözlərinə görə, bu yay alıcıları aşağı qiymətlərlə sevindirir: “Bunu son üç isti mövsüm haqqında söyləmək mümkün deyil, qiymətlər bütün bu müddət ərzində dişləyirdi və yalnız yayın sonunda – avqustun sonu-sentyabrın əvvəlində enirdi. Amma ölkənin rayonlarında meyvə-tərəvəzin qiyməti adətən xeyli aşağı olur”.
“Bunun səbəbi şəhər bazarlarının inhisarlaşmasıdır. Əgər kəndlilərə şəhər bazarlarına birbaşa çıxış imkanı verilsə, o zaman kəndlə şəhər arasında meyvə-tərəvəzin qiymətində fərq cəmi 15-20 faiz olacaq”, – deyə mütəxəssis vurğulayır.
Amma iqtisadçı ekspert Pərviz Heydərovun fikrincə, şəhərdə kənd məhsullarının qiymətinə müxtəlif hallar təsir edir: “Ona görə də rayon və şəhərlərdə kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin eyni olacağını gözləmək sadəlövhlükdür. Lakin yüksək qiymət problemini, məsələn, logistika xərclərini azaltmaqla – kənddən şəhərə məhsul daşıyan zaman yaranan hər cür maneələri aradan qaldırmaqla həll etmək olar. Təbii ki, kəndlilərin paytaxt bazarlarına çıxışına dəstək olmalıyıq”.
İndiyədək bu problemlər zəif həll olunub, amma bu yay meyvə-tərəvəz xeyli ucuzlaşıb. Bunu alıcılar da təsdiqləyirlər. Pomidorun qiyməti ən çox ucuzlaşıb – manatdan artıq satılmır. Bu mövsüm gilas və əriyi bir manat yarıma almaq olardı.
Çiyələklərin ucuz qiymətlərinin yeni dalğası xoşagələndir – bir ay əvvəlki kimi beş manata deyil, manat yarıma satılır. Kartof, soğan, badımcan qəpik-quruş dəyərindədir, xiyar və şirin bibər, şaftalı qiymətləri nəzərəçarpacaq dərəcədə aşağı düşüb. Amma yüksək mövsümdə bostan bitkilərinin – qarpız-yemişin qiyməti elə də ucuz deyil – ətirli giləmeyvənin kiloqramı yerindən asılı olaraq Bakıda 0,40 – 1,20 manatdır.
Emma Rzayeva
