Yeniyetməlik çağlarında uşaqlarda, xüsusən daxili aqressiya, əsəbilik və aqressiv davranışlar tez-tez müşahidə olunur. Valideynlər də təbii olaraq bu zaman narahat olurlar, mütəmadi olaraq psixoloqlara belə suallar ünvanlayırlar: “Yeniyetmə uşağım var, çox əsəbidir. Buna nə səbəb ola bilər?” və ya “Övladım yeniyetməlik dönəmindədir və çox aqressivləşib, əvvəllər belə deyildi. Bu problemi necə aradan qaldıra bilərik?”və s.bu kimi suallar çox olur .

Bütün bu suallara cavab tapmaq üçün PRİM – “Psixososial Reabilitasiya və Autizm Mərkəzi”nin direktoru, psixoloq Almara Məlikovaya müraciət etdik.

Məsələyə “Gencaile.az” saytı üçün münasibət bildirən xanım psixoloq ilk olaraq bildirdi ki, həmin dövrdə psixoloji baxımdan bir sıra yeni maraqlar formalaşır Böyümək, yetkin və sərbəst olmaq, bacarıq və etibar qazanmaq şəxsiyyətin formalaşması üçün əsas psixoloji amillərdir .Sososial fəallıq gələcəkdə yeniyetmənin şəxsiyyət və mənlik anlayışlarının təşəkkülündə müəyyən rol oynayır, öz maraqlarını həmyaşıdları arasında təmin etmək istəyən yeniyetmə bəzən yanlış mühitə düşür. Bəzi yeniyetmələr bu dönəmdə həddindən çox aqressivləşir və ya yanlış qruplaşmalara yönəlir ki, bu da nəticədə onların məktəbdən, dərsdən uzaqlaşmasına səbəb olur.

Almara Məlikova həmçinin bildirdi ki, yeniyetmə uşaqlar, valideynləri ilə müqayisədə dostları ilə vaxt keçirməkdən və ya otaqlarında tək qalmaqdan daha çox zövq alırlar. Onlara özünü tanıması və bir az sosiallaşması üçün bir fürsət verilməlidir. Amma eyni zamanda, bu o demək deyil ki, valideynlər övladlarının bu dönəmdə dost çevrəsini, ünsiyyətdə olduğu insanlara diqqət etməməli və onları tanımamalıdırlar. Əgər bir uşaq təhsildən uzaqlaşırsa, dərslərini oxumaq istəmirsə təbii ki, asudə vaxtını daha çox dostları ilə əylənərək keçirirsə zamanla yalnış istiqamətdə maraqlara yönəlir. İnsan sosial varlıqdır, biz övladlarımızı nə qədər tərbiyə etsək də, doğru yönləndirsək də onu cəmiyyət, ünsiyyətdə olduğu insanlar və ətraf-mühit də onları müəyyən mənada tərbiyə edir və onlaraa təsir edir.

Psixoloq billdirir ki, yeniyetməlik dövrü öz həssaslığı və çılğınlığı ilə seçilir. Ona görə də həmin dövrdə övladı çox danlamaq, hər xırda məsələyə görə onu qıcıqlandırmaq olmaz. Həmçinin yeniyetmənin şəxsiyyətinə istiqamətlənən təhqir və onu idarə etməyə çalışmaq valideynlərin ən böyük səhvidir. Ona uzun-uzadı öyüd-nəsihət verməkdənsə sadəcə məlumatlandırmaq ,dostcasınal anlatmaq lazımdır. Bununla yanaşı qətiyyən laqeydlik göstərmək olmaz. Onların gələcəyi valideynlər tərəfindən necə tərbiyə edilməkdən çox asılıdır. İlk növbədə valideyn onun böyüdüyünü dərk etməli, uşağa qarşı əvvəlki münasibəti və əgər varsa sərt davranış bunu mütləq dəyişməlidir. Təbii ki, ən böyük iş ata və ananın üzərinə düşür .Həmin dövr üçün yaranmış bəzi problemlərin həllinə sevgi və duyğu ilə, ünsiyyət və səbirlə yanaşılmalıdır. Yeniyetmələri dinləmək, onları anlamağa çalışmaq, özlərini tanımaları üçün fürsət vermək lazımdır.

Təqdim etdi: Məsudə Sultan