Bu gün 1990-cı ilin “20 Yanvar”ından 27 il ötür. 27 ildir, hər dəfə bu günü xatırlayanda gözümüzün önündə mütləq iki qəhrəman canlanır – İlham və Fərizə! Bu cütlüyün məzarları üzərindəki foto da hər birimizin yaddaşına həkk olunub. Onlar Milli Azadlıq Hərəkatının simvoluna çevriliblər.
İnternetin həyatımıza bu qədər daxil olduğu zamanda, insanların real münasibətlərdən qaçıb, virtual həyata sığındığı bir dövrdə doğrudanmı “sevgi”, “sevgili” anlayışları yox olub, adiləşib?
Əlbəttə, indi gənclərə “Leyli və Məcnun” nağıl görünə bilər. Amma lap yaxın tariximizdə baş vermiş “İlham və Fərizə” hadisəsi nağıl deyil, reallıqdır.
Bu, Azərbaycan insanının dəyərlər uğrunda, ideyalar uğrunda ölümə belə, hazır olduğunu sübut edən bir olaydır.
30 iyun 1989-cu il
İlham Allahverdiyev 1962-ci ildə Ağdamda anadan olub. Əvvəlcə oradakı 1 saylı, sonradan Bakıdakı 54 saylı orta məktəbdə təhsil alıb. Uşaqlığının bir hissəsini Ağdamda – nənəsinin yanında keçirib. Sonra hərbi xidmətə gedib. Xidmətini başa vurandan sonra Bakıya qayıdan İlham Gəmi Təmiri Zavodunda işləməyə başlayıb. Yeri gəlmişkən, hazırda həmin zavod İlham Allahverdiyevin adını daşıyır.
1989-cu il – Sovet İmperiyası son günlərini yaşayır, Bakı küçələri qaynayır, meydanlar insanlarla dolur. İlham işlədiyi zavoddan gəncləri meydanlardakı mitinqlərə aparır. Onları aktiv olmağa çağırır. Özü də bu işin təşkilatçılarından biri olur.
Belə bir qaynar dövrdə hələ də subay olan İlhamın evlənməsi məsələsi Allahverdiyevlər ailəsinin gündəminə gəlir. Yığışıb deyirlər ki, “oğul, bir qız bəyən, gedib alaq sənin üçün”.
İlham heç kimi bəyənmir. Onlarla ad çəkirlər, amma İlham heç birinə razı olmur. Sonra deyirlər, “özün söylə görək, könlün kimdədir?”
İlham bacısı ilə bir sinifdə oxumuş Fərizənin adını çəkir.
Elçi düşürlər, nişan olur. 1989-cu ilin 30 iyununda da vağzalı sədaları altında Fərizə İlhamgilə gəlin köçür. Toy mərasimi də o zaman Bakıda təzə açılmış “Leyla” şadlıq evində baş tutur.
Yanvarın 19-dan 20-ə keçən gecə baş verənlər
1990-cı ilin yanvarında İlhamla Fərizə ailələrindən ayrı yaşamaq qərarına gəlirlər. Amma yanvarın 19-da İlham Fərizəni yaşadıqları evdən götürüb, anasıgilin yanına aparır. Fərizənin təhlükəsizliyinə əmin olandan sonra İlham əyninə qara paltar geyinib, qardaşı oğlu Əjdəri də öpüb, evdən çıxır. Axşamtərəfi qardaşı Elxanla “Şamaxinka” deyilən ərazidə görüşür. Amma bir qədər sonra İlham yoxa çıxır…
Qardaşı sonradan öyrənib ki, həmin vaxt İlhamgil bir qrup olublar. Əvvəldən döyüşmək üçün hazırlaşıblarmış. Hamısı da qara paltar geyinməliymişlər…
İlhamı həmin gecə, hazırkı “20 Yanvar” dairəsində vurublar.
Doğma qan…
Gecə İlhamı çox axtaran Elxan kor-peşman evə qayıdır. Səhər tezdən anası ilə birlikdə yenə İlhamı axtarmağa çıxırlar.
“Bakı müharibədən çıxmış şəhəri xatırladırdı. Anamla indiki “20 Yanvar” dairəsindən keçərkən yerdə bir qan gölməçəsi gördük. Anam dayanıb qana baxdı. Təəccüblə dedi ki, bu nə doğma qandır… Sonradan, lap sonradan öyrəndik ki, bu qan, doğrudan da çox doğma qan imiş…” deyir qardaşı Elxan.
İlhamı həmin günü xəstəxanalardan birində tapıblar. Əvvəlcə Xırdalandakı qəbiristanlıqda dəfn ediblər. Amma sonradan oradan çıxarıb Şəhidlər Xiyabanına aparıblar.
Fərizə bütün bu yaşananlara tab gətirə bilməyib. Birinci dəfə özünü yandırmaq istəyib, amma qarşısını alıblar. Depressiyada olan Fərizəni evdəkilər gözdən qoymurmuşlar. Çünki o, hər an intihara hazır idi.
Bir-iki cümlə, göz yaşı və ölüm…
Amma qərarında qəti olan Fərizə gecə hər kəsi yuxuya verəndən sonra İlham sonuncu dəfə evdən çıxarkən etdiyi hərəkəti təkrarlayır – balaca Əjdəri öpür. Ardınca da bir qab sirkəni içir. Və məktub yazmaq istəyir. Amma göz yaşı içində bir-iki cümlə yazandan sonra ardını gətirməyə taqəti olmur.
Bətnindəki körpəni də özü ilə məzara aparır…
Onu da qeyd edək ki, İlham və Fərizənin toy günü – 30 iyun bir neçə ildir Azərbaycanda “Sevgililər Günü” kimi qeyd edilir.
