Sakit bir uşaq gənclik dövründə birdən evə gec gələn, böyükləriylə sərt danışaraq ailəsinə qarşı ağır sözlər istifadə edən çılğın, inadlı, içinə qapalı və yalnız qalmağı üstün bilən bir adama çevrilə bilər.
Heç kəslə danışmaq istəməz, anası da otağına daxil olmasına qarşı çıxar. Şəxsi əşyalarına qarşı hədsiz bir lovğalıq inkişaf etdirə bilər. Bu davranış uşağınızın artıq yetkinlik dövrünə daxil olaraq yetişkinliyin qapılarını açmağa başladığını göstərir. Sərt reaksiya və tənqidləri heç vaxt ailəsinə qarşı deyil. Öz şəxsiyyətini, kimliyini yaratması üçün lazımdır və mənfi reaksiyalar müvəqqətidir. Bunlar şəxsiyyət formalaşdıqca tamamilə aradan qalxacaqdır. Gənc baxımından çətin olan bu dövrdə ailə tolerant və çevik olmalıdır.
Gənc tez qərar verər və tez qərar dəyişdirər. Bir hadisəyə dərhal daxil olar, qarşısındakına dərhal inanıb bağlana bilər. Bu yaş dövründə gənc üçün dost qrupu və onların dəyərləri,qaydaları ailəsindən də daha çox təsirli və əhəmiyyətlidir. 12 ilə 22 yaş arasındakı 10 illik prosesə “yetkinlik dövrü” deyilir. Bu dövrdə gənc nə uşaqdır, nə də yetişkin; Bu bir ara dövrdür. Bəzi hallarda gənc, ailə tərəfindən” sən artıq adam oldun, bunları edə bilmən lazımdır şəklində xəbərdarlıq edilir və qərar içində qalır. Gənc bu dövrün gözəlliklərinin fərqinə vararaq dadını çıxarmalı, valideynlər isə yetkinlik prosesindəki uşağın çox problem yaşayıb bir çox kritik vəziyyətlə qarşılaşacağını bilərək ona görə davranmalıdır.
Valideynlər, gənclik dövrünüzdə yaşadığınız çətinlikləri xatırlayın!
Oğlanlarda səsin qalınlaşması və gənc qızlarda sinənin böyüməsi utanma kimi bəzi problemləri ortaya çıxara bilər. Bu dəyişikliklərə hazır olmayan gənc, həssas və kövrək bir şəxsiyyətə çevrilir. Bədənindəki fiziki dəyişikliklər mütənasib olmadığı üçün kiçik-kiçik qəzalar artmağa başlayır. Valideynin burada etməsi lazım olan öz gənclik dövrünü xatırlayıb uşağına qarşı anlayışlı və mehriban rəftar etməsidir ki bu sıxıntılı dövr daha asan və rahat keçsin.
Gənc üçün dost əhəmiyyətlidir. Uşağınızı seçim etməyə məcbur etməyin
Gənc, ailəsinin və yetişkinlərin etdiklərindən daha fərqli, müxtəlif və maraqlı şeylər etmək istəyir. Bu bir növ üsyankarlıqdır. Dövrün zidd populyar müğənniləri və ya ulduzlarını nümunə götürərək böyüklərə və ya sistemə qarşı çıxmağa çalışır. Bir gənc yaşıdlarının geydiklərini geyməz, etdiklərini etməzsə təcrid olunacağını düşünür. Onun üçün keçərli qaydalar, tamamilə digər yoldaşlarının və ya içində olduğu qrupun uyğun gördükləridir. Artıq onun həyatının mərkəzindəki adamlar dostları; ən mühüm dəyərləri də onların qiymətləridir. Ailə bu vəziyyəti fərq etdiyində qəbul etmək istəmir, təşvişə düşür və reaksiya verir. Ailənin reaksiyası gəncin bu davranışlarına daha çox qucaq açmağına səbəb olur. Qarşılıqlı düşmənçilik hissləri yaranmağa başlayır; Əvvəlcə şikayətlər, tənqidlər,qışqırmaların ardından qadağa və məhdudiyyətlər nəticəsində başlayan hüzursuzluq evdən qaçmağa qədər gəlib çıxa bilər.
Əvvəl uşağınıza qulaq asın onu tənqid etməyin, əmir və ya təhdid yerinə dostyana və səmimi olun
Gənc əslində həm yoldaşlarına tabe olmaq, həm də ailəsinin ən sevdiyi uşağı olmaq istəyir. Amma ailəsini seçsə yoldaşları tərəfindən təcrid olunacaq və yalnız qalacaq; Yoldaşlarını seçsə bu dəfə ailəsinin iradlarına qarşı çıxmaq məcburiyyətində qalacaq. Gənc, bir tərəfdən “məndə edə bilərəm, məni azad edin, mənə qarışmayın deyərkən, digər bir tərəfdən də” mənə göstərin, mənə baxın və məni izləyin ” deyir. Bu dövrdə ən mühüm nöqtəni valideynin uşağına qulaq asması yaradır. Ailə gəncin beynini qarışdırmadan bəzi məsələlərdə ona seçim azadlığı tanımalı və bu azadlıqdan qorxmamalıdır. Həyat məsələsində təcrübəsi olmayan gənc dost seçimində səhv edə bilər ancaq yoldaşlarını tanıması üçün ona vaxt verilməsi lazımdır. Ailə onunla vaxtaşırı yoldaşları barədə danışıb, öz fikir və təcrübələrini söyləyə bilər. Söhbət heç də mənfi, tənqidi və cəza məqsədli sözlərlə başlamamalı, əmir cümlələri və təhdid olmamalıdır.
Qərar vermə problemi yaşayar; Qabına sığmaz, səbirsiz və dikbaşlıdır…
Şəxsiyyətini yaradan gənc ailəsini tənqid edər, bəyənməz. Bəzən bu tənqidlərin dozasını qaçıraraq qırıcı, qəlbə toxunan ola bilər.İkili qərar vermə problemini eyni anda yaşayır. Bəzən inanılmaz dərəcədə özünə inam bəzən də çox kiçik bir hadisə qarşısında etimadsızlıq, qorxaqlıq və utancaqlıq göstərir.
Bir işə düşünmədən, dincəlmədən və hesablanmadan girişə bilər. Bir çox şeyi eyni anda görmək istəyər. İstədiyi şeyin dərhal və indi olmasını gözləyər. Səbirsizlik bu dövrün ən hörük xüsusiyyətlərindəndir.Diqqətsizlik,fikirli olmaq və unutqanlıq davranışları nümayiş etdirə bilər.Tez pessimist olur. Özünə deyilən bir şeyə qarşı çıxma meyli göstərib “mən bilirəm,” mən də edə bilərəm, “əgər siz desəniz etməliyəm və ya” əksini edirəm deyə bilər.
Gəncə xüsusən cinsiyyətçilik,doğuş və menustrasiya dövrü haqqında açıq, düzgün, yetərli məlumatları vermək lazımdır.
Böyümə və yetkin olma prosesinə girən hər bir gəncə ailəsi bu məlumatları verməlidir. Xüsusilə menustrasiya dövrünün gənc qıza mütləq açıqlanması lazımdır ki, bu vəziyyətlə qarşılaşanda qorxub təşvişə qapılmasın.
Xəyallarına hörmət göstərin…
Gənclik dövrünün özünəməxsus bir xüsusiyyəti olan xəyal gücünə ailənin dəyər verməsi çox önəmlidir. Bizim cəmiyyətimizdə əksəriyyətlə xəyal gücü boş və pis bir şey kimi qəbul edilir. Ailənin qayğısı gəncin qeyri-mümkün şeylər üçün xəyal qurub, bunları tələb etməsidir. Halbuki inkişaf etmiş cəmiyyətlərdə xəyal gücü dəyərli, əhəmiyyətli bir zənginlik və gücdür.Uşaqlarının kiçik yaşda bu mühüm gücə tez sahib olması üçün böyük səy göstərirlər. Çünki xəyal gücünün uşağın bütün həyatını işıqlandıracağını və zənginləşdirəcəyini bilirlər.
Gənclərdə yaradıcı fikirlər ön plana çıxar
Bu dövrdə gənclər çox gözəl sevgi məktubları, şeirlər, hekayələr yazarlar. Qız – oğlan yoldaşları ilə görüşə bilmək üçün edə bilmiyəcəkləri şey yoxdur. Dağları aşar, dostlarına və ailələrinə şirin görünmək üçün evdə daha əvvəl heç görmədikləri işləri hətta təmizlik belə edə bilərlər. Yaradıcılıqlarını müsbət və ya mənfi hadisələr qarşısında istifadə edirlər.
Gənclər yetişkinlərə nisbətən intihara daha çox meyllidir…
Gənclərin intiharları əslində ailəyə və ya ətraf mühitə bir mesaj çatdırmaq, kömək istəmək, mövqe dəyişikliyi təmin etmək məqsədlidir. Əgər ailə, gənclə ünsiyyətdə çətinlik çəkir, ya da gənc dərslərində inadkar bir uğursuzluq göstərirsə, mütləq bir mütəxəssisdən kömək alınmalıdır. İntihar edəcəyindən bəhs edən gəncin bir sıxıntısı var deməkdir. Ona problemlərini sizə rahatlıqla aça bilməsi üçün əlverişli şərait hazırlayın. Ailələr, gəncləri dinləməyə və başa düşməyə çalışın…
