Sürücülük vəsiqəsi nəqliyyat vasitəsini idarə etmək istəyən hər şəxsə verilə bilməz. Qaydalara görə, nəqliyyat vasitəsini idarə etmək istəyən şəxslər sağlamlıq kağızı almalı, təlimdə olmalı, imtahan verməli, bir sözlə, yalnız tələb olunan proseslərdən keçdikdən sonra sürücülük vəsiqəsini ala bilər. Elə şəxslər də var ki, onlar, ümumiyyətlə, maşın idarə edə bilməzlər.
Hüquqşünas Vüqar Səfərlinin bildirdiyinə görə, heç də hər kəs sürücü ola bilməz: “Məhkəmə qaydasında fəaliyyət qabiliyyətinin olmadığı təsdiqlənən şəxslər, ümumiyyətlə, avtomobil idarə edə bilməz. Sürücülük vəsiqəsinin verilməsi yaş həddinə çatmayanlar da sürücülük vəsiqəsi ala bilməz. Müəyyən olunmuş yaş həddinə çatmış, sağlamlıq cəhətdən sürücülüyə yararlı, yol hərəkət qaydalarını bilən, sürmə vərdişi və sürücülük vəsiqəsi olan hər bir fiziki şəxslərsə Azərbaycan Respublikasının ərazisində nəqliyyat vasitələrini idarəetmə hüququna malikdir”.
Səfərli qeyd edib ki, həm törətdiyi cinayət formalarına görə, həm də inzibati xəta törətdikdə sürücülərin sürücülük hüquqları məhdudlaşdırılır: “İnzibati xəta törədərkən iki aydan iki ilədək sürücülük hüququ məhdudlaşdırılır. Cinayət qaydasında isə 5 ilədək müddətdə sürücülük hüququndan məhrum edilirlər. Cinayət qaydasında bu həm əsas cəza kimi, həm də əlavə cəza kimi verilə bilər”.
Hüquqşünasın dediyinə görə, sürücülük vəsiqəsi almaq istəyən hər bir şəxs yol hərəkəti qaydaları üzrə nəzəri və nəqliyyat vasitələrini idarəetmə vərdişləri üzrə təcrübi imtahanları verməlidir: “İmtahanlar əvvəlcə nəzəri, sonra isə təcrübi ardıcıllığı üzrə aparılır. Nəzəri imtahanı verməmiş şəxslər təcrübi imtahana buraxılmırlar. Nəzəri və təcrübi imtahanlar QİM-də təşkil olunmuş imtahan komissiyası tərəfindən qəbul edilir. QİM-də imtahanlar tədris müəssisələri üzrə imtahan komissiyasının müəyyən etdiyi günlərdə qəbul edilir. Nəzəri və təcrübi imtahanları qəbul edən imtahan komissiyası iki və daha çox nəfərdən ibarət olur”.
Onun sözlərinə görə, sürücülük vəsiqəsi yol hərəkətinin qaydalarına dair nəzəri və nəqliyyat vasitələrini idarəetmə vərdişləri üzrə təcrübi imtahanları müvəffəqiyyətlə vermiş şəxslərə QİM tərəfindən müvafiq qaydada verilir: “Nəqliyyat vasitələrinin idarə edilməsi üçün tədris müəssisələrində hazırlıq keçmiş şəxslər, təkrar nəzəri və təcrübi imtahanlara 7 gündən tez buraxılmamalıdır. İmtahanlara buraxılmış şəxslərdən təkrar imtahanlar 20 gün keçdikdən sonra qəbul olunmalıdır”.
Qeyd edək ki, yol hərəkəti qaydaları və sürmə təlimi haqqında imtahanların nəticəsi imtahanların qəbulunda iştirak etmiş imtahan komissiyasının bütün üzvləri tərəfindən imzalanır və bu təlimatın 4 saylı əlavəsinə uyğun formada protokolla sənədləşdirilir. Sürücülük vəsiqələrinin düzgün tərtib olunması və verilməsinin əsaslılığı imtahan komissiyasının sədri tərəfindən yoxlanılır, onun imzası və QİM-in möhürü ilə təsdiq edilir.
Ekspert Ərşad Hüseynovun sözlərinə görə, sürücülük vəsiqəsi almaq istəyən şəxs müəyyən prosedurlardan keçməlidir: “İstənilən şəxs sürücü ola bilməz. Buna həmin şəxsin sağlamlığı yol verməlidir. Şəxs öncə sağlamlıq kağızı almalıdır. Müayinə zamanı görmə və eşitmə orqanlarına diqqət yetirilir. Yüksək dərəcədə şəkər xəstəliyi olan insanlara avtomobil sürməyə icazə verilmir. Əgər bir şəxsin müayinə zamanı sürücülük üçün yararsız olduğu aşkar olunarsa, həmin şəxs nəticə ilə razılaşmadığı təqdirdə məhkəməyə müraciət edə bilər”.
Aynurə MƏMMƏDOVA
