Bu gün Bakı şəhərində sovet dövründə inşa edilmiş və istismar müddətini bitirmiş yüzlərlə çoxmərtəbəli bina var. Düzdür, zaman-zaman istismar müddəti bitmiş binalar plana düşüb, sökülüb və yerində yerində yeniləri tikilib. Amma hələ də belə binalar və belə binaların yüzlərlə sakinləri var.

Əmlak eksperti Elnur Fərzəliyev bildirir ki, sovet dövründə tikilən binalar standart layihələrlə inşa olunmaqla bərabər, tikilərkən istismar müddətinin bitəcəyi zaman da nəzərə alınırdı: “Məsələn, 1960-cı ildə inşa olunmuş “xruşovka” layihəli binanın istismar müddətinin 2010-cu ildə bitəcəyi qeyd olunurdu. Yəni, daşdan tikilmiş 5 mərtəbəli bir yaşayış binasına 50 il istismar müddəti verilirdi”.

Onun sözlərinə görə, binanın istismar müddəti təkcə daş və suvaq hissələrinin köhnəlməsi ilə deyil, həmçinin onun zirzəmisi, bünövrəsi, şaxtaları, eyvanlar, pilləkənlər, havalandırma sistemləri, elektrik və digər əsas daşıyıcı kommunal xətlərinin köhnəlməsi ilə hesablanır.

Mütəxəssis bildirir ki, bu gün artıq həmin istismar müddətini bitirmiş binalara banklar ipoteka kreditləri ayırmır.

Belə ki, 2018-ci ildən başlayaraq, istismar müddətini bitirmiş və qəzalı hesab olunan köhnə yaşayış binaları sökülərək yeniləri ilə əvəzlənir.

“2000-ci ildən başlayaraq, ölkədə tikinti sektoru çox böyük sürətlə inkişaf etməyə başlayıb. Bu müddət ərzində 2000-dən çox çoxmənzilli bina tikilib. Binaların 80 faizi fərqli layihələrlə tikilib” – deyən ekspert təəssüflə vurğulayır ki, bu müddət ərzində tikinti sahəsinə ciddi nəzarətin olmaması bir çox binalarda tikinti normativlərinin ciddi şəkildə pozulması, binaların bir-birinə çox yaxın tikilməsi ilə nəticələnib.

Belə ki, əksər binalar sanki heç bir zaman sökülməyəcək, istismar müddətini bitirməyəcək kimi bir-birinə yaxın tikilib.

E. Fərzəliyev bildirir ki, dünya praktikasına görə, çoxmənzilli binalaırn istismar müddəti maksimum 60 ildir. Ancaq çox maraqlıdır ki, ölkədə tikilən çoxmənzilli binaların tikintisinə icazə verilərkən onların istismar müddəti hesablanmır.

“Hər bir əmlak alıcısı aldığı tikili barədə ətraflı məlumat ala bilmək hüququna malikdir. Köhnə binalardan əmlak aldıqdan sonra binanın plana düşərək, söküləcəyi qərarı ilə qarşılaşan minlərlə istehlakçı var. Bu onların hüquqlaırnın pozulması deməkdir. Hər bir alıcı əmlak alarkən aldığı əmlka barəsində kiçik bir araşdırma aparır. Amma bu məlumatları əldə etmək hamı üçün əlçatan olmur. Ancaq istehlakçı aldığı əmlak barədə məlumatlandırılmalıdır” – deyə ekspert qeyd edir.

Ekspert təklif edir ki, çoxmənzilli hər bir mənzilin çıxaırşında onun istismar müddətinin bitəcəyi tarix qeyd eidlməlidir.

“Bu gün demək olar ki, yeni tikilmiş binalardakı mənzillərin qiyməti ilə 15-20 il əvvəl tikilmiş binalardakı mənzillərin qiymətləri eynidir. Bu isə məntiqlə düzgün deyil. Daşınar əmlaklarda (avtomobillərdə) bu hallara görə çox ciddi qiymət fərqləri var. Nəticə etibarı ilə isə hər ikisində (daşınar və daşınmaz əmlaklarda) zaman keçdikcə köhnəlmə prosesləri baş verir” – deyən ekspert vurğulayır ki, aldığı daşınmaz əmlak barədə istehlakçının məlumatsız qalması onun hüquqlarını pozur.