Qoxuların yaddaşımıza, duyğularımıza və əhvalımıza təsiri kifayət qədər yüksəkdir. Xoş bir qoxu hiss etdikdə belə, özünüzü daha xoşbəxt və pozitiv hiss edirsiniz. Bəzi qoxular bizi uzaq diyarlara, unutduğumuz zənn etdiyimiz xatirələrə aparacaq qədər güclüdür. Biz hamımız bunu mütləq yaşamışıq.
Ətirlər xatirələrimizi canlandırır
Araşdırmalara görə, qoxular bizim emosional yaddaşımızla sıx bağlıdır. Qoxu yaddaşı deyə biləcəyimiz bu vəziyyət sayəsində hər hansı bir qoxu hiss etdiyimiz zaman beynimizdə xatirələr və bəzi duyğular canlanır. Qoxu molekulları beynimizə ötürüldükdə, qoxu yaddaşımızı aktivləşdirir və bizə xatirələrimizi xatırladır. Məhz buna görə uşaqlıqda məktəbdən qayıtdıqdan sonra ananızla birlikdə hazırladığınız o isti, sobadan təzə çıxmış peçenyelərin iyini hələ də xatırlayırsınız. Qoxuların xüsusilə uşaqlıq xatirələrimizi canlandırmasının səbəbi qoxu duyğumuzun uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə ən yaxşı şəkildə işləməsidir.
Ən yadda qalan duyğumuz qoxu duyğumuzdur
Qoxu ilə bağlı maraqlı bir məlumat da budur ki, araşdırmalara görə gördüyünüz bir şeyi 1 ildən sonra xatırlama nisbəti 50%-dən aşağı, qoxusunu xatırlama nisbəti isə 65%-dir. Yəni qoxusunu bildiyimiz bir şeyi xatırlayırıq.
Hər insanın qoxusu bir-birindən tamamilə fərqlidir
Öz qoxumuz barmaq izlərimiz kimi tamamilə bizə xasdır. Hətta yediyimiz qidalar və stresimiz də qoxumuzun dəyişməsinə səbəb ola bilər. Ev heyvanınızın sizi qoxudan tanıya bilməsinin və güclü qoxu hissi olan polis itlərinin axtarış əməliyyatlarında istifadə edilməsinin səbəbi hər bir insanın özünəməxsus qoxuya malik olmasıdır.
Yatarkən nəfəs aldığımız qoxuların yuxularımıza təsir etdiyini bilirdinizmi?
Qoxu haqqında çox maraqlı məlumatlardan biri də yatarkən nəfəs aldığımız qoxuların yuxularımıza təsir etməsidir. Araşdırmalar göstərib ki, yuxu zamanı pis qoxuya məruz qalan insanlar kabuslar görür, çiçək iyi alan insanlar isə daha müsbət və xoşbəxt yuxular görürlər.
İnsanları ətir qoxusu ilə heyran edə bilərsiniz
Müəyyən qoxuların əks cinsə təsir etməsində mühüm rol oynadığını araşdırmalar sübut edir. İmmunitet sistemimizin ifraz etdiyi feromon hormonunun fərqində olmasaq da, qoxusunu hiss edirik. Sevgi qoxusu da adlandırılan bu qoxu sayəsində bəzi insanları daha cazibədar tapdığımız sübut olunub. Beləliklə, onlar ətir tərkiblərində tez-tez feromon hormonundan istifadə etməyə başladılar. Bundan əlavə, lavanda, səndəl ağacı, paçuli və vanil notları olan ətirlər də insanların sizi olduğunuzdan daha cazibədar tapmasına kömək edəcək.
Bəzi qoxular bizə rahatlaşdırıcı təsir göstərə bilər.
Müəyyən aromaları olan ətirlər psixoloji cəhətdən rahatlaşdırıcı təsirləri aşkar etməyə kömək edir. Məsələn, qızılgül və ya lavanda yandırdığınız zaman rahatlaşır və dincəlirsiniz. Qəhvə qoxusu bir çox insanı rahatlaşdıran başqa bir qoxudur. Lavanda qoxusunun qan dövranını sürətləndirici təsiri sayəsində miqren və əzələ ağrılarından xilas ola bilərsiniz. Bundan əlavə, rozmarin qoxusu stress hormonlarının ifrazının qarşısını alır və sizi rahatlaşdırır.
Qoxulardan istifadə etməklə müalicə oluna bilər
6000 illik tarixə malik aromaterapiya dediyimiz bu üsulda müəyyən qoxuların köməyi ilə müalicələr tətbiq edilir. Nanə, lavanda, qızılgül limonu, yasəmən kimi bitkilərin özlərindən və qoxularından buxar və ya masajla istifadə edərək ağrıları aradan qaldırmaq mümkündür. Otağınızda aromaterapiya şamlarından istifadə etmək sizi sakitləşdirəcək və özünüzü yaxşı hiss edəcəksiniz.
Ətirlər seçimlərimizə təsir edə bilər
Əksər brendlər müştəriləri ilə münasibət qurarkən ətirlərdən istifadə edirlər. Bəzi mağazalardan çox gözəl qoxu gəldiyinin şahidi ola bilərsiniz. Satılan məhsulların və ətrin bir-birinə uyğun olması müştərinin diqqətini çəkir. Xoş qoxular mağazada qalma müddətini uzatmaq və müştəridə müsbət emosiyalar yaratmaq üçün istifadə olunur. Beləliklə, alış-veriş ehtimalını artırırlar. Araşdırmalara görə, ətirdən istifadə edən brendlər mağazada qalma müddətini 16%, alış sayını isə 15% artırıb.
Ətir qutusunun arxasındakı yazıları oxumağa çalışan və nə yazıldığını anlamaqda çətinlik çəkənlər bilir ki, ətir dünyasının özünəməxsus, terminlərlə dolu bir dili var. Öz dili olan ətir dünyasının əsas adlarını və terminlərini araşdıraq.
QOXUNUN NÖVLƏRİ
Eau de Cologne – EdC: Ən yüngül konsentrasiyalı ətir, 3% aktiv tərkib hissəsidir, isti yay günləri üçün yaxşı seçimdir. Daha çox təravətləndirmək üçün istifadə olunur və qoxuları çox qalıcı deyil.
Eau de Toilette – EdT: Tərkibində 3-8% ətir konsentrasiyası yaz və yay günləri üçün uyğundur. Onlar təravətləndirici, canlandırıcı qoxulardır və çox uzun müddət qalmırlar.
Eau de Parfum – EdP: EdP-lər ətrin orta, üst və alt notlarını nümayiş etdirir. Saçlara və ya paltarlara püskürtmək üçün üstünlük verilməlidir, lakin zərif parçalara püskürtməkdən çəkinmək lazımdır. Bu, ətirin ən konsentrat forması olan daha yüngül formasıdır. EdP ətir ilə qarışdırılmamalıdır.
Ətir: Ətir ətir maddəsinin ən sıx formasını ehtiva edir. Üst, alt və orta notlar zamanla yaranır və tətbiq olunduqca fərqlənir. O, ətirlərin ən güclüsüdür və qısa müddət ərzində dəriyə tətbiq olunmalıdır.
Ətirin tərkibi
Akkord: Bir neçə fərqli ətir notları və ya inqrediyentlərinin birləşməsindən əmələ gələn unikal ətirlərə verilən addır.
Üst notlar: Davamlı olaraq alt və yuxarı notlar arasında yerləşir, adətən qızılgül və ya lavanda kimi çiçək-bitki notlardır.
Orta notlar: Bunlar ilk hiss edilən, güclü, lakin asanlıqla buxarlanan ətir notlarıdır. Bu qeydlər həm də ətir haqqında mühakimənizi formalaşdırır.
Əsas notlar: Alt və orta notlar ətirin əsas mövzusunu təşkil edir, lakin onlar dərhal aşkar edilmir və görünməsi 30 dəqiqə çəkir. Bunlar ətirlərin ən ağır tərkib hissəsidir.
Çiçək qoxuları: Çiçək buketinin qoxusunu ehtiva edən ətirlərə deyilir. Portağal çiçəyi, frezya və pion bu qoxularda ümumi birləşmələrdir, lakin qızılgül kimi tək tərkibli çiçək ətirləri də var.
SİA məsələ ilə bağlı araşdırma apararaq mütəxəssislərin fikirlərini öyrənib.
“Melodia perfumery” ətir mağazasının sahibi ətirlər haqqında bizə məlumat verib: “Ətri aldığımız insanın yaşı, onun üstünlük verdiyi qoxular, ailə və iş statusu, ümumiyyətlə, yaşam stili nəzərə alınmalıdır. Sevimli flakonlar hər bir qadında çoxluq təşkil etməlidir. Parfumlardan hər gün istifadə etmək lazımdır. Lakin hansı parfumdan nə vaxt istifadə etməli olduğumuzu mütləq bilməliyik. Parfumları gündəlik, günün müxtəlif vaxtı, ilin fəsili, əhval-ruhiyyə və gecə həyatına görə seçmək daha düzgündür. Məsələn: səhər işə gedərkən əsasən yüngül ətirlərdən istifadə olunmalıdır. Gündüz ətri iş əhval-ruhiyyəsini pozmamalıdır. Ziyafətə gedərkən daha tünd və şleyfli ətirlər məsləhətdir. İlk görüşə isə yeni ətirlə eksperiment etməməyi məsləhət görürük.
Ətrin öz xüsusiyyətini uzun müddət saxlaması üçün onun saxlama qaydalarına əməl etmək lazımdır. Ətirləri quru, sərin və qaranlıq yerdə (adətən qutusunda) saxlamaq lazımdır ki, onlara günəş şüaları düşməsin.
Ətirlər, parfümlər dedikdə ağıla gələn ilk şey cəlbedici aromatik qoxulardır. Bir parfüm aldığınız zaman diqqət edəcəyiniz ilk şey fəsilə uygun olmasıdır. Çünki parfümlərin qalıcılığı onun maddiyatından yox parfümün özünə görə asılıdır. Məsələn yayda ağır parfümlərdən isdifadə etsəniz sizi yorar, qışda isə zərif ətirlər isifadə etsəniz o qədər də qalıcı olmaz. Bunun ücün zərif parfümləri yayda, tünd, ədviyyatlı, odunsu qoxuları isə qışda isdifadə edə bilərsiz. Belə daha yaxşı seçim olar. İndiki fəsilə uyğun kişi ətirlərindən “Bvlgarinin Le Gemme” kolleksiyasından “Gyan” parfümü bu fəsil ücün ən gözəl seçim olar. Valehedici, cəlbedici qoxuya malikdir. Parfüm ədviyyatlı qurupa aid olduğu üçün qalıcılığı möhtəşəmdir və sizi yormaz. Həmçinin, ətrafınızdakı insanların marağına səbəb olar. Xanımlar üçün isə bu fəsilə uyğun “Girogio Armaninin” yeni parfümlərindən hesab edilən “My Way” ətiri möhtəşəm bir seçim ola bilər. Bu parfüm həm qoxusu, həm qalıcılığı, həm də yayıcılığı ( Şleyfi ) ilə sizə möhtəşəm bir performans bəxş edəcək. Unutmayın ki, parfümlər gözlə görünməyən aksessuarlardır. Qoxu insan haqqında hətta onun müəyyən səbəblər və ya düşüncələrdən özü barədə deyə bilmədiyini söyləyir”.
Stil məsləhətçisi Rena Əliyeva isə məsələyə belə münasibət bildirib: “İstər kişilər, istərsə də qadınlar üçün olan ətirlərdən danışmazdan əvvəl bir şeyi nəzərənizə çatdırmaq istəyirəm ki, ətirlə gündüz yox, gecələr istifadə üçündür. Gecə deyərkən, yəni axşam saatlarında olan gəzintilər üçündür. Çünki bir çox insanların duxulara qarşı həssasiyyəti var. Həddindən artıq olan qoxu insanlarda hansısa ürəkbulanma və miqren ağrılarına səbəb ola bilər. Bu mənim ən həssas olduğum yerdir. Hər kəs də diqqət etsə daha yaxşı olar. Səhər-səhər bol-bol ətir vuran insanlar görəndə məndə miqren yaranır. Ətir çox mədəniyyət tələb edən bir mövzudur. Moda əxlaqında səhər saatlarında ətir vurmaq düzgün sayılmır.
Ətir də geyim kimi bir növ insanın xarakterindən xəbər verir. Həmçinin, qarşınızdakı insana da müəyyən mesajlar verir.
Kişilər üçün daha tünd notalardan olan ətirlər güclü kişi xarakterlərindən xəbər verirsə, daha freş olanlar isə incə və mədəni kişi təəssüratı verir. İnsan əsasən öz xarakterinə uyğun ətirlər seçir.
Qadınlarda şirin və tünd iylərin qarşı tərəfə verdiyi hissiyat daha əlçatmaz olarkən, freş və meyvə tonlarında olan ətirlər isə daha səmimi təəssürat verir.
Son zamanlarda isə kişi və qadın ətirlərinin əksəriyyətində unisex istifadə olunur. Mən özüm də bir çox ətir istifadə edirəm. Eynisini tapa bilmədikdə isə əvəzedicisini alıram.
Onu da qeyd edim ki, ətirlər uzaqdan sprey kimi istifadə olunacaq bir şey deyil. Ətir biləkdə və qulaq arxasında istifadə olunan bir şeydir. Bunu da sadəcə sənə yaxın olan insanlar hiss etməlidir. Bunlar hamısı etika qaydalarıdır”.
Məsələ ilə bağlı şəhər sakinlərinin fikirlərini də öyrəndik:
Şəhər sakini Fatma Abdulla: “Mən, daha çox açıq qoxulu ətirlərə üstünlük verirəm. Gül qoxulu ətirləri isə qətiyyən sevmirəm. Sadə ətirləri sevirəm. Yəni, məndən ətir iyi gəlməsi mənim üçün vacib deyil. Əsas odur ki, təravətli ətrim olsun. Qramı 1-2 manatlıq ətirləri alıb öncə yoxlayıram. Daha sonra 10 qram alıram və bu məndə bir müddət gedir”.
Şəhər sakini Fatimə İsmayılova: “Mən şirin duxuların qoxularını daha çox bəyənirəm. Bəzən freş qoxulara da üstünlük verirəm. Duxuların qiyməti məncə elə də baha deyil. Amma ucuz da deyil”.
Şəhər sakini Fatimə Əzizli: “Kişilər cəlbedici ətirləri üstün tuturlar. Mənə görə insanı ətir tamamlayır. Ən cəlbedici ətirlər “İntense”(bargello), “Dior”, “Jador”, “Sasspiro” və s. əsas yer tutur. Ən bəyəndiyim isə “İntense” ətridir. Məncə sahibinin var olduğunu, diqqət mərkəzini zəbt etdiyini hər kəsə sübut edir. Həmin ətiri istifadə edənlər isə mənə görə olduqca özgüvənli, duyğuları talan edən kəslərdir. Ətir xoş abu-hava yaransın deyə və qarşı cinsin tam fikirlərini özlərinə çəkmək üçün ön planı tutur. Bir insanın yaddaşda əbədi qalması üçün ətir kifayət edir”.
Şəhər sakini Fidan Nemətli: “Mən, freş ətirləri sevirəm. Yəni, nə tünd, nə də çox şirin. Bu ətirin haradan alındığından və hansı markanı aldığından asılıdır”.
Şəhər sakini Ülviyyə Dəmirova: “Duxuları çox xoşlayıram. Nə qədər olsa vuraram. Şirin iylərə üstünlük verirəm. Ətirlər olmazsa olmaz”.
Şəhər sakini Aysu Məmmədova: “Düşünürəm ki, tünd ətirlər qış, sərin ətirlər isə yay üçündür. Xahiş edirəm ki, yayda tünd ətirlər vurmasınlar. Bu çox iyrənc qoxu ortaya çıxarır”.
Ayşən Vəli
