Bu sözləri mövzu ilə bağlı oxucularımızı məlumatlandıran Mayomed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt, ailə həkimi Nərminə Abbasova söyləyib.

Həkim bildirdi ki, bu lövhələr və digər qalıqlar damarların sərtləşməsinə və ya daralmasına, qan dövranının yavaşlamasına və nəticədə daxili orqanlara kifayət qədər oksigenin çatmamasına, ürəyə və ya beyinə gedən damarlarda qan laxtalanmasına və qan axınının dayandırılmasına səbəb ola bilər.

Nərminə xanım damar tutulması, yəni aterosklerozun əlamətlərinə diqqət çəkib. Bildirib ki, ateroskleroz adətən nəzərə çarpmır:

“Bu səbəbdən maneə irəliləsə, gözlənilmədən infarkt və ya insult kimi insan həyatı üçün çox təhlükəli vəziyyətlər meydana gələ bilər. Tədricən inkişaf edən bu xəstəlik adətən 50 yaşdan yuxarı şəxslərdə əlamətlər verir. Çox nadir hallarda olsa da, uşaqlarda və gənclərdə də müşahidə olunur. Aterosklerozun əlamətlərinə qarşı diqqətli olmaq və sağlam həyat tərzi seçmək bu xəstəlikdən qorunmaq üçün ən vacib amildir. İrsiyyətin, içki və siqaretin, qidalanmanın əsas tətikçisi olan ateroskleroz yavaş-yavaş irəliləyən təhlükəli sağlamlıq problemidir. Çoxlu simptomları olsa da, adətən xəstələr tərəfindən erkən tanınmır. Lakin nəticədə insan həyatı üçün çox təhlükəli olan infarkt, insult kimi şoklarla özünü büruzə verə bilər. Damar tıkanıklığının necə aşkar edilməsi hansı arteriyada problem olduğuna görə dəyişir.
Nəfəs aldıqdan sonra ağciyərləri dolduran oksigen damarlar vasitəsilə ürəyə göndərilir. Qanda yığılan lövhələrin tac damarlarının tıxanması nəticəsində sinə ağrısı adlı sağlamlıq problemi yaranır. Ürək əzələsinin kifayət qədər oksigen almaması nəticəsində yaranan anginanın simptomlarının sıralanmasına diqqət yetirək:

Sinə üzərində təzyiq, sinə sıxlığı;

Çiyinlərdə, qollarda, boyunda, çənədə və ya arxada təzyiq və ya sıxılma;

Həzmsizlik ağrısı;

Fiziki fəaliyyətdən sonra sinə bölgəsində ağrı;

Nəfəs darlığı;

Ürək ritmində nizamsızlıq və digər problemlər.

Anginal ağrıları artıran amillər arasında bəzi proseslərdə insanların yaşadığı emosional stress də göstərilir. Bu zaman ürəyin ətrafındakı ən kiçik kapilyarın belə tıxanması böyük problemlərə səbəb ola bilər. Bu tip simptomlar nəfəs darlığı, yuxu problemləri, zəiflik və hər zaman yorğunluq hissi kimi sıralana bilər”.

Nərminə xanım beyin damarlarında tıkanıklığın əlamətlərinə də diqqət çəkib. Ailə həkiminin sözlərinə görə, koronar arteriyalardan fərqli olaraq, oksigenlə dolu qanı beynə daşıyan boyun damarlarına “karotid arteriyalar” deyilir:

“Damarların tıxanmasına səbəb olan səbəblərə görə bu damarların tıxanması nəticəsində insult riski ola bilər. Bunun başqa bir nəticəsi olaraq, beyin damarlarının tıxanması ölüm riskini daşıyır. Beyin damarlarının tıxanmasının əlamətləri bunlardır – qəfil zəiflik vəziyyəti; bədənin müəyyən hissələrində, xüsusən də üzdə, qollarda və ayaqlarda uyuşma və ya hərəkətsizlik; danışmaqda çətinlik çəkmək və ya digər insanı başa düşməmək; görmə problemlərinin olması; nəfəs almaqda çətinlik çəkmək; başgicəllənmə; dayanarkən və ya yeriyərkən balansın itirilməsi və gözlənilməz yıxılma; şüur itkisi; ani şiddətli baş ağrıları”.

Həkim qol və ayaq damarlarında tıkanıklığın əlamətlərindən də bəhs edib. Bildirib ki, qollara və ayaqlara oksigeni daşıyan damarlarda ateroma lövhələrinin əmələ gəlməsinə səbəb olan tıxanmalara tibbdə periferik arterial damarların tıxanması deyilir:

“Ən çox rast gəlinən tıkanıklıq növü olan qol və ayaq damarlarının tıxanmasının əlamətlərini qısaca sadalamaq istərdim – qollarda və ayaqlarda uyuşma və ağrı, soyuq ayaqlar, bacak əzələsinin zəifləməsi səbəbindən bacaklarda güc itkisi, ayaqların solğun və ya qızartı kimi rəng dəyişiklikləri, ayaq dırnaqlarının qalınlaşması, ayaqların yuxarı hissəsində və barmaqlarda saç tökülməsi, ayaq və ayaq nahiyəsindəki yaraların sağalma müddəti, ayaq barmaqlarında ağrı və qanqren vəziyyətləri.

Sual oluna bilər ki, bəs böyrək damarlarında tıkanıklığın əlamətləri hansılardır. Qeyd edim ki, qan dövranı sisteminin ən vacib orqanlarından biri böyrəklərdir. Böyrəklər bədənimizdəki qanı təmizləyən bir filtr rolunu oynayır. Böyrəklərin düzgün işləməsi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən oksigenli qanı daşıyan damarlara “böyrək arteriyaları” deyilir. Böyrək damarlarının tıxanması orqanın azalmasına və hətta funksiyalarını itirməsinə səbəb ola bilər. Erkən mərhələdə özünü hiss etdirməyən böyrək damarlarının tıxanmasının simptomları bunlardır – daimi yorğunluq hissi, yüksək qan təzyiqi, idrarda dəyişikliklər, ürəkbulanma və ya iştahsızlıq, əllərdə və ayaqlarda şişlik, qaşınma və uyuşma, konsentrasiya çatışmazlığı”.

Nərminə xanım damar tıkanıklığının necə müalicə olunması haqqında qısa məlumat verdi. Bildirdi ki, damar tutulması asan fərq edilməyən və yavaş irəliləyən bir xəstəlik olduğundan, çox əvvəldən ehtiyat tədbirləri görülməlidir. Onun sözlərinə görə, xüsusilə gənclikdə qeyri-sağlam qidalanma və siqaret daha sonrakı yaşlarda damar tıxanmasına səbəb ola bilər:

“Ateroskleroza qarşı ən yaxşı yanaşmaların başında həyat tərzi dəyişiklikləri dayanır: Daimi idman və ya müxtəlif fiziki fəaliyyətlər, sağlam qidalanma və yüksək xolesterolu olan qidalardan qaçınmaq birinci yerdədir. Bundan əlavə, siqaret və spirtdən qaçınmaq bu xəstəliyə tutulmağın qarşısını alır. Bacaklarda yaşanan tıxanmaları yaxşılaşdırmaq üçün ayaq damarlarının tıxanması məşqləri edilə bilər. Ümumiyyətlə, aterosklerozun müalicəsi üçün bir çox tibbi üsullar mövcuddur. Bunlardan birincisi dərman müalicəsidir. Müxtəlif testlərdən sonra damarlarda lövhə meydana gəlməsinin və ya qan laxtalanmasının qarşısını almaq üçün müxtəlif dərmanlar verilə bilər. Bundan əlavə, xolesterolu və qan təzyiqini aşağı salan dərmanlar qəbul edilə bilər”.