Autizm spektr pozuntusu (ASP) neyroinkişaf pozuntusu olaraq tanınır və sosial əlaqələr, ünsiyyət bacarıqları, həmçinin məhdud maraq sahələrində nəzərəçarpacaq çətinliklərə səbəb olur. Autizm, insanların sosial qarşılıqlı əlaqələrdə çətinlik çəkməsinə, ünsiyyət bacarıqlarında çatışmazlıqlara və təkrarlayıcı davranışlara malik olmalarına gətirib çıxarır. Genetik və ətraf mühit faktorları autizmlə əlaqəli mühüm amillərdən sayılır. Bu məqalədə autizm spektr pozuntusunun tərifi, əlamətləri və mövcud müalicə variantları haqqında ətraflı məlumat əldə edə bilərsiniz.
Autizm insanın sözlü və qeyri-sözlü ünsiyyət qurmaq qabiliyyətinə təsir edən inkişaf pozuntusudur. Sadə testlər vasitəsilə erkən diaqnoz qoyula bilər. Erkən diaqnoz və uyğun reabilitasiya proqramları autizmli şəxslərin cəmiyyətə uyğunlaşmasında böyük əhəmiyyət daşıyır.
Autizmin səbəbi tam olaraq məlum olmasa da, genetik faktorların mühüm rol oynadığı güman edilir. Həmçinin, autizmli şəxslərin xüsusiyyətləri fərqli ola bilər. Autizmlə yaşayanların təxminən 70%-i geridə qalmış inkişaf göstərir, 10%-i isə üstün bacarıqlara malik ola bilər. Autizmlə yanaşı diqqət əskikliyi və hiperaktivlik pozuntusu, emosional pozuntular və epilepsiya da müşahidə oluna bilər.
Körpələrdə autizm əlamətləri hansılardır?
0–1 yaş arası körpələrdə autizm əlamətləri:
Göz təması yoxdur və ya məhduddur.
Gülümsəmək və ya gülmək kimi sevincli ifadələr yoxdur və ya az müşahidə olunur.
Özünüifadə davranışlarını nümayiş etdirməkdə çətinlik çəkir.
Diqqətini cəlb etməyən əşyalara qarşı həddindən artıq maraq göstərir.
1–2 yaş arası körpələrdə autizm əlamətləri:
Yaşıdları ilə münasibət qurmaqda çətinlik çəkir.
Söz ehtiyatı məhduddur.
Öz adına reaksiya yoxdur və ya zəifdir.
Səbəbsiz olaraq yüksək səslə qışqırır.
Təkrarlanan hərəkətlər edir.
2–3 yaş arası körpələrdə autizm əlamətləri:
Fiziki təmasdan narahat olur və ya xoşlanmır.
Danışmaqda çətinlik çəkir.
Aqressiv davranışlar artır.
Eşitdiyi sözləri və ifadələri təkrarlayır (ekolaliya).
Aynur İbrahimova
Orvita Psixoloji Reabilitasiya Mərkəzinin uşaq psixoloqu
Çox faydalı məlumatdır. Mənim qızımda da bəzi bu əlamətlər var idi, erkən diaqnoz həyatımızı dəyişdi. Belə məlumatların daha çox yayılması vacibdir.
Bu movzu cox aktualdi, cox sag olun ki, diqqete catdirmisiz. Cox valideyn vaxtinda ne oldugunu anlamir, cox gec olur.
Maraqlı yazıdı. Məncə məktəblərdə də belə maarifləndirici məlumatlar paylansa yaxşı olar. Müəllimlər də tez fərqinə varar.
menim oglumda da goz temasi yox idi balacaligda. hekimler autizm dedi ama indi reabilitasiya gedir, yavas-yavas duzelir. xebere gore sagolun
menim bacimin oglu 2 yasindadi, amma cox az danisir. bu yazida oxudugum simptomlarin coxu onda da var. inanin ki, cox faydasi oldu biz ucun.
Maraqli yazidi. Menim oglumda da bu tip davranişlar var. Həkimə getmək barədə ciddi düşünəcəyik. Sağ olun bu məlumat üçün.
Menim fikrimcə, autizmi vaxtında müəyyən etmək hər bir valideynin borcudur. Həkimlərlə daim əlaqədə olmaq lazımdır. Təşəkkür edirəm bu aydın izah üçün.
bele seyleri danismaqdan cox insan cekinir. amma bu yazini oxuyanda adam hiss edir ki, yalniz deyil. cox sag olun, Aynur xanim.
Mende mektebde muellimeyem. Her il bir nece bele usaqlarimiz olur. Cox vaxt valideynler gec ferq edir. Bele yazilar cox lazimlidir, tesekkurler!
Müəllifi şəxsən tanımasam da, Orvita mərkəzinin rəhbəri Ramidə xanım haqda çox müsbət fikirlər eşitmişəm. Onların autizm sahəsində işi həqiqətən nümunəvidir. Belə maarifləndirici yazılar da göstərir ki, bu sahəyə peşəkar yanaşırlar. Uğurlar!
menim oglumda da eynen goz temasi qurmaqda cetinlik var idi. bagcadan dediler ki, psixoloqa aparaq. indi anliyiram ki, vaxtinda baxmaq ne qeder vacibdi. tesekkurler!