“Çöpçü”yə aparmaq doğrudanmı kömək edir, yoxsa təhlükə yaradır?

 Uşaqlar niyə yad cisimləri burnuna və boğazına salır?

Kiçik yaşlı uşaqlar dünyanı araşdırmaq və tanımaq üçün hər şeyi əlləri, ağızları və burnu ilə yoxlamağa çalışırlar.

Bu, təbiidir, amma bəzən çox təhlükəli nəticələrə gətirir. Xüsusilə 1–5 yaş arası uşaqlar qida və ya kiçik əşyaları burunlarına, boğazlarına, qulaqlarına salmağa meyilli olurlar.

Ən çox rast gəlinən yad cisimlər:

Xiyar, alma və mandarin qabığı

Ətin bərk hissəsi

Paxla, noxud, qarğıdalı, düyü

Oyuncaq hissələri, pambıq, kağız, muncuq və s.

Burun və boğazda yad cismin qalması nəyə səbəb ola bilər?

Burun və boğaz orqanizmin çox həssas hissələridir. Burada yad cismin qalması:

Tənəffüs yolunun bağlanmasına (boğulma riski),

İltihab və infeksiyaya,

Pis qoxulu irinli axıntıya,

Qızdırma, baş ağrısı, udqunma və nəfəsalma çətinliyinə səbəb ola bilər.

Əgər cisim çıxarılmazsa, bir müddət sonra ağciyər infeksiyası, sinusit və ya orta qulaq iltihabı kimi ağırlaşmalar da yarana bilər.

 Bədənin reaksiyası necə olur?

Uşağın orqanizmi yad cismi “xarici düşmən” kimi qəbul edir.

Nəticədə:

selik ifrazı artır,

toxuma şişir,

bəzən qızdırma və ağrı yaranır.

Bu, immun sistemin təbii müdafiəsidir, amma cisim çıxmadıqca problem davam edir.

“Çöpçü”yə aparmaq niyə təhlükəlidir?

Bir çox valideyn düşünür ki, çöpçü cismi çıxaracaq və uşaq dərhal rahatlayacaq.

Bəzən hətta belə deyirlər:

> “Çöpçü çıxartdı, qızdırması düşdü, uşaq düzəldi.”

Ancaq bu, çox zaman yanıltıcı və müvəqqəti yaxşılaşmadır.

1) Cismi daha dərinə itələyə bilər

Çöpçü pambıq, tel, iynə ucu kimi alətlərlə buruna və boğaza toxunarkən cismi daha dərinə itələyə bilər.

Nəticədə:

yad cisim boğaza və ya tənəffüs borusuna keçib boğulma riski yaradır;

ya da ağciyərə düşərək pnevmoniya (ağciyər iltihabı) törədir.

2) Selikli qişanı zədələyir

Burun içi çox incə və qanla zəngindir. Çöpçünün alətləri ilə toxunması:

qızartı, qanaxma, iltihab,

bakterial infeksiya yarada bilər.

3) Qızdırmanın düşməsi aldadıcıdır

Qızdırmanın düşməsi bəzən yalnız müvəqqəti olur. Yad cismin çıxması və ya qıcıqlanmanın azalması bədəni qısa müddətlik sakitləşdirir.

Amma içəridə qalan parça və ya yaranan mikroinfeksiya bir neçə gün sonra yenidən qızdırma və irinli axıntı şəklində qayıdır.

4) “Çöpçü üfürməsi” və infeksiya riski

Ən təhlükəli üsullardan biri də çöpçünün uşağın burnuna və ya boğazına ağzı ilə üfürməsi və ya içəri sormasıdır.

Bu üsul infeksiya keçirmək baxımından çox risklidir.

Çöpçüdən keçə biləcək infeksiyalar

İnsan ağzında milyonlarla mikrob var. Çöpçü uşağın burnuna və ya boğazına üfürdükdə və ya alətlə toxunduqda, bu mikroblar asanlıqla uşağın orqanizminə keçə bilər.

Keçə biləcək infeksiyalar:

Streptokokk və stafilokokk (boğaz ağrısı, irinli angina, burun axıntısı yaradır),

Herpes virusu (dodaq və ağız ətrafında yaralar),

Hepatit B və C (xüsusilə steril olmayan alətlərlə),

Tüberküloz, qrip, adenovirus, RSV kimi tənəffüs virusları.

Çöpçülərin çoxu eyni aləti bir neçə uşaqda istifadə edir, bu da infeksiyanın bir uşaqdan digərinə keçməsinə səbəb olur.

Alətlərin steril olmaması

Çöpçülərin istifadə etdiyi alətlər (iynə, tel, pambıqlı çubuq, metal çubuq və s.) steril saxlanılmadığı üçün:

bakteriya, virus və göbələk daşıya bilər;

toxumaya mikrotravma verərək mikrobların oraya keçməsinə şərait yaradar.

Bu mikroblar sonra qan dövranına keçərək sepsis kimi ciddi vəziyyətlər yarada bilər.

Uşaqlarda infeksiyanın daha ağır keçməsinin səbəbi

Uşaqların immun sistemi tam formalaşmadığı üçün, onlara keçən mikroorqanizmlər:

daha tez çoxalır,

infeksiya daha sürətlə yayılır,

bəzən bütün orqanizmi zəhərləyən vəziyyətlər yaradır (menenjit, sətəlcəm, sepsis).

Gigiyenik baxımdan qəbuledilməz üsul

Tibb qaydalarına görə:

Hər bir pasiyent üçün birdəfəlik steril alət,

Maska, əlcək, dezinfeksiya edilmiş mühit şərtdir.

Çöpçülükdə isə bu qaydaların heç biri yerinə yetirilmir.

Bu səbəbdən çöpçülük gigiyenik baxımdan qəbuledilməz və riskli praktikadır.

 Həkimlər bu vəziyyətdə nə edir?

Pediatr və ya LOR həkimi:

1) Endoskopik baxış apararaq cismin yerini müəyyənləşdirir.

2) Steril, işıqlı alətlərlə travmasız şəkildə yad cismi çıxarır.

3) Lazım gələrsə, antiseptik yuma və ya antibiotik müalicəsi təyin edir.

Bu üsul həm təhlükəsiz, həm də qalıcı həll verir.

Boğulma və təcili yardım hallarında nə etməli?

Əgər uşaq:

nəfəs ala bilmirsə,

ağzı göyərirsə,

öskürmək və danışmaq çətinləşibsə —

➡️ Dərhal 103-ə zəng edin.

➡️ Uşaq öskürə bilirsə, onu dayandırmayın.

➡️ Əgər təlimlisinizsə, Heimlich manevrini tətbiq edin.

➡️ Barmağınızı uşağın boğazına salmayın — yad cismi daha dərinə itələyə bilər.

Valideynlər üçün düzgün addımlar

1) Uşağın burnunda və ya boğazında yad cisim şübhəsi varsa:

Əllə, pambıqla, pinsetlə toxunmayın.

Burnun digər deşiyini üfürməyə çalışmayın.

Uşağı ağlatmayın, çünki ağlama tənəffüsü sürətləndirir.

2) Uşağı dərhal pediatr və ya LOR həkiminə aparın.

3) Heç bir halda çöpçüyə aparmayın, üfürdürməyin, ev üsulu tətbiq etməyin.

 Nəticə

Uşaqlarda burun və boğazda yad cismin qalması tibbi cəhətdən təcili vəziyyətdir.

“Çöpçü”yə aparmaq, üfürmək və ya alətlə toxunmaq boğulma, travma və infeksiya riski yaradır.

Qızdırmanın düşməsi və uşağın müvəqqəti rahatlaması təhlükənin keçdiyi mənasına gəlmir.

Ən təhlükəsiz və düzgün yol — steril şəraitdə, LOR və pediatr tərəfindən tibbi müdaxilədir.

Pediatr Atlaz Möhsümova

(Mütəxəssislə 077 250 11 37 mobil nömrəsi vasitəsiylə əlaqə saxlaya bilərsiniz.)