Son illərdə Azərbaycanda nikahların sayında müşahidə olunan azalma, cəmiyyətin dəyişən sosial və iqtisadi şəraitinə işarə edir. Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ötən illə müqayisədə, əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən nikahların sayı 5,3-dən 4,9-a düşüb. Bu rəqəm təkcə bir göstəricidir, həm də cəmiyyətdəki əsas dəyişikliklərin əks-sədasıdır. Ancaq bu dəyişikliklərin əsas səbəblərini anlamaq üçün gənclərin evliliyə yanaşmalarını, sosial və iqtisadi vəziyyətləri nəzərdən keçirmək vacibdir.
İqtisadi çətinliklər və evlilik
Ən böyük və açıq səbəblərdən biri iqtisadi çətinliklərdir. Gənclər arasında evlilik qərarına gəlib gəlməmək məsələsi, böyük ölçüdə maliyyə məsələləri ilə bağlıdır. Gənclər, xüsusən də oğlanlar, ailə qurmağa başlamazdan əvvəl özlərini iqtisadi cəhətdən güclü hiss etməyi istəyirlər. Öz evinin olmaması, yüksək gəlirli işə sahib olmamaları, ailə qurmağa maneə törədən ən mühüm amillərdəndir. Bu səbəbdən, çoxları düşünür ki, yaxşı həyat təmin etmək, maddi vəziyyəti yaxşılaşdırmaq üçün evlənməkdən əvvəl daha çox vaxt sərf etməlidir.
Müasir dünyada evlilik, artıq yalnız şəxsi və emosional qərar deyil, həm də ciddi maliyyə məsuliyyətidir. Gənclərin bir çoxu, evliliyin gətirəcəyi əlavə xərclər və tələbləri nəzərə alaraq, əvvəlcə öz maliyyə vəziyyətlərini yaxşılaşdırmağa çalışırlar. Evlilik, yalnız iki insanın bir araya gəlməsi deyil, eyni zamanda ailə qurulması, uşaqların böyüdülməsi və çoxsaylı digər məsuliyyətlərin daşıması deməkdir. Bu səbəbdən gənclər, xüsusən də işsizlik və maliyyə çətinlikləri yaşayan zaman, evlilikdən çəkinir və hələ bu addımı atmağa hazır olmadıqlarını bildirirlər.
Sosial təsirlər və dəyişən yanaşmalar
Sosial baxımdan, gənclərin evliliyə yanaşmasında böyük bir dəyişiklik müşahidə olunur. Əvvəlki illərdə ailə qurmaq, böyük bir adət-ənənə olaraq cəmiyyət tərəfindən dəstəklənirdi. Lakin son dövrlərdə, xüsusən gənclər arasında, şəxsi inkişaf və karyera ön planda durmağa başlayıb. Gənclər, özlərini daha yaxşı tanımaq, karyeralarını qurmaq və müstəqil həyat tərzi sürmək istəyirlər. Bu dəyişikliklər, evliliyi bir az daha gecikdirmək və ya başqa bir zamanlama ilə qəbul etmək istəyini doğurur.
Məsuliyyətin böyüklüyü də evliliyə qarşı tərəddüdü artıran digər bir faktordur. Ailənin qurulması ilə bağlı məsuliyyətlərin çoxluğu, gəncləri bu yoldan çəkinməyə və ya gecikdirməyə təşviq edir. Bəzi gənclər, bu böyük addımı atmaq üçün hələ hazır olmadıqlarını və bu məsuliyyətləri öz üzərlərinə götürməyə tələsmədiklərini bildirirlər.
Ailə qurumunun dəyişən mədəniyyəti
Bundan başqa, cəmiyyətdə ailənin strukturu və anlayışı da dəyişir. Əvvəlki illərdə, evlilik bir çox insan üçün ən vacib həyat addımlarından biri idi, lakin bu yanaşma zamanla dəyişib. Bir çox gənc, ailənin birləşdirici rolunu hələ də önəmli görsə də, onun forması və inkişafı məsələsində daha fərqli fikirlər ortaya çıxır. Ailə qurmağın təkcə uşaqlar dünyaya gətirmək və evli qalmaq olmadığını düşünən gənclər, evliliyi bir əlaqə və ya yoldaşlıq olaraq görürlər.
Ənənə və müasirlik arasında balans
Bununla yanaşı, Azərbaycanda gənclərin evliliyə yanaşmalarında ənənə və müasirlik arasında bir gərginlik də mövcuddur. Cəmiyyətin böyük hissəsi, hələ də nikahı vacib bir institut olaraq görür və ailə qurmağın gələcək nəsillərin yetişdirilməsində və cəmiyyətin sabitliyində mühüm rol oynadığını düşünür. Ancaq bu yanaşmalar, xüsusilə böyük şəhərlərdə və gənc nəsil arasında, daha az təsirli olur. Gənclər, artıq öz həyat tərzlərini seçmək və şəxsi müstəqilliklərini qorumaq istəyirlər. Bu dəyişikliklər, cəmiyyətin evliliyə və ailəyə olan baxış açısını da dəyişdirir.
Azərbaycanda evlənənlərin sayının azalmasının əsas səbəbləri arasında iqtisadi çətinliklər, sosial təsirlər, məsuliyyət qorxusu və fərqli həyat dəyərləri durur. Gənclər, maddi baxımdan özlərini tam hazır hiss etmədikləri üçün evlilik qərarını təxirə salır və uzun müddət ailə qurmaq istəmirlər. Eyni zamanda, sosial və mədəni dəyişikliklər, gənclərin daha çox şəxsi inkişaf və müstəqil həyat yaşamaq istəklərini artırır.
Gələcəkdə bu meyil, cəmiyyətin və dövlətin gənclərin ailə qurmağa təşviq edilməsi və daha əlverişli iqtisadi şəraitin yaradılması ilə dəyişə bilər. Gənclərin evliliyə olan münasibətini dəyişmək, yalnız maddi imkanlarla deyil, həm də sosial və mədəni sahələrdə dəstək verilməsi ilə mümkündür.
Sevda Əliyeva
Psixoloq, psixopedaqoq
“Vəhdət” Xeyriyyə Cəmiyyətinin üzvü
Müəllifin qeyd etdiyi iqtisadi çətinliklər və gənclərin özünü maddi cəhətdən güclü hiss etmədən evlənməyə qərar verməməsi, ölkəmizdəki reallıqları tam əks etdirir.
Bu yazı mənim üçün çox maraqlı oldu. Müəllifin gənclərin evliliklə bağlı baxış açılarındakı dəyişiklikləri və bunun sosial, iqtisadi səbəblərini təhlil etməsi çox yerindədir. Əslində, gənclərin evliliyi ertələmələri haqqında düşündüyüm bir çox mövzuya toxunulub. Evlilik yalnız iki insanın bir araya gəlməsi deyil, həm də böyük məsuliyyət daşıyan bir həyat mərhələsidir. Bu yazı, mənə evlilik haqqında daha dərin düşünməyə və mövzuya daha çox yanaşmağa kömək etdi. Müəllifin bu mövzuya olan yanaşması çox dolğun və informativdir. Məncə, gənclər üçün çox faydalı ola biləcək bir yazıdır.
Müəllif, Azərbaycandakı gənclərin evlilik qərarına təsir edən iqtisadi və sosial faktorları çox dəqiq analiz edib. Özəl olaraq, iqtisadi məsələlərin evlilik qərarını necə təsir etdiyi və gənclərin həyatlarını daha yaxşı qurmaq istəmələrinin əhəmiyyətini vurğulaması çox doğru bir yanaşmadır. Həmçinin, gənclərin karyera və şəxsi inkişaflarını ön planda tutmaları, müasir dövrün gəncləri üçün əhəmiyyətli bir tendensiyadır. Müəllifin fikirləri çox obyektiv və düzgün mühakimələrə əsaslanır. Yazının cəmiyyətə verdiyi mesaj çox aydın və faydalıdır.
Müəllifin “evlilik, yalnız iki insanın bir araya gəlməsi deyil, həm də ailə qurulması” sözləri mənim üçün çox düşündürücü oldu. Cəmiyyətin yeni tələblərinə uyğun olaraq, evlilik anlayışının dəyişməsi, gənclərin daha fərqli bir baxış açısına sahib olmasına səbəb olur.
Evliliyi yalnız şəxsi və emosional bir qərar deyil, həm də iqtisadi və sosial məsuliyyətlər kimi görmək çox müasir bir yanaşmadır. Müəllifin qeyd etdiyi “ailə qurmaq, uşaqlar böyütmək və başqa məsuliyyətlər daşımaq” anlayışları, evliliyi yalnız romantik bir əlaqə kimi deyil, həyatın vacib bir mərhələsi kimi qəbul edən gənclər üçün əhəmiyyətlidir. Gələcəkdə bu məsələlərə daha çox diqqət yetirilməsi vacibdir və yazı bu mövzuda böyük bir fikir formalaşdırmağa kömək edir.
Sevda Əliyevanın yazısı çox dərin və aktual bir mövzuya toxunur. Evliliyin bir çox cəhətdən şəxsi və sosial məsuliyyətləri olduğu doğru deyilir. Gənclərin bu məsuliyyətləri öz üzərlərinə götürməyə hələ hazır olmadıqlarını söyləmələri, onlarla işləyən bir psixoloq olaraq mənim də gündəlik təcrübəmə uyğun gəlir. Yazı həm də cəmiyyətin və gənclərin dəyişən həyat tərzini çox yaxşı əks etdirir. Gənclərin öz müstəqil həyatlarını qurmağa, karyeralarını inkişaf etdirməyə üstünlük verməsi çox başa düşüləndir. Müəllifin bu məsələlərə yanaşması çox peşəkar və analitikdir.
Məqalədən öncə adətən rəylərə baxıram. Məncə, bu cür rəylər müəllifin yazısının cəmiyyətin müxtəlif təbəqələri tərəfindən necə qəbul edildiyini və müzakirə olunduğunu göstərir. Sevda Əliyeva yazısında gənclərin evliliklə bağlı fikir və yanaşmalarındakı dəyişiklikləri peşəkar bir şəkildə təhlil edərək, bu mövzuya dair çox faydalı fikirlər irəli sürür.